احمد راسخي، نويسنده اين اثر، در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) كتابش را برخوردار از نگاهي انتقادي به مدينه‌هاي فاضله دانست و عنوان كرد: هشت مدينه فاضله در اين كتاب بررسي شده‌اند. فصل نخست كتاب به پيشينه آرمان‌شهرگرايي مي‌پردازد و ديدگاهي انتقادي در اين باره ارايه مي‌دهد. در اين بخش، ديدگاه‌هاي پوپر كه از منتقدان مدينه فاضله بود نيز بررسي شده‌اند.

وي افزود: شهر حكمت افلاطون، شهر خداي سنت آگوستينوس، شهر رييس فارابي، شهر افسانه‌اي سرتوماس مور، شهر علم مربوط به ناكجا آباد بهشت جديد فرانسيس بيكن، شهر تعاون شارن فوريه، نظريه‌پرداز سوسياليست فرانسوي و در نهايت شهر «ايكاري» اتين كابه، جامعه‌شناس سوسياليست فرانسوي به ترتيب در اين كتاب جاي دارند.

راسخي درباره نحوه بررسي آیاي هريك از اين فلاسفه و آرمان‌شهرهايشان گفت: در ابتدا يك معرفي چند صفحه‌اي از هر d;از اين فلاسفه ارايه، سپس مدينه فاضله آنان بررسي و نقد شده است.

وي به نحوه انتخاب اين فيلسوفان براي بررسي در كتابش اشاره و بيان كرد: آرمان‌شهرها محدود به همين فيلسوفان هستند. فلاسفه ديگري كه بحث‌هايي قائل به مدينه فاضله داشتند نيز در سايه اين چند فيلسوف قرار مي‌گيرند. به طور كلي، فارابي، افلاطون و سنت آگوستينوس تاثير بنيادي و مهمي بر ساير طراحان مدينه فاضله داشتند.

اين نويسنده ادامه داد: همواره اين پرسش برايم مطرح بود كه «آيا مدينه فاضله در يك جامعه سياسي مي‌تواند تحقق‌پذير باشد يا خير؟» در اين كتاب، نگاهي انتقادي به آرمان‌شهر دارم، زيرا معتقدم اين شهرها هيچ‌گاه در دنياي واقعي عملي نمي‌شوند. مدينه‌هاي فاضله از تمناي بشري نشات مي‌گيرند و محقق شدن آنها با چالش‌هاي متعدد روبه‌روست. هر گونه تلاش براي تحقق آرمان‌شهرها به تماميت‌خواهي و خشونت منجر مي‌شود.

راسخي درباره چگونگي شكل‌گيري انگيزه‌اش از تدوين اين كتاب گفت: اواخر دهه هفتاد در روزنامه‌هاي مختلف مقالاتي با رويكرد انتقاد از مدينه فاضله فلاسفه‌اي نظير افلاطون، فارابي، توماس مور و آگوستينوس ارايه دادم كه مورد توجه قرار گرفتند. به همين علت تصور كردم كه چنين مبحثي مي‌تواند موضوع يك كتاب قرار گيرد. اين امر سبب نگارش كتاب ديگرم با عنوان «غربت علم» شد.

وي درباره نكات مثبت احتمالي نظريه‌پردازي در باب آرمان‌شهر گفت: مدينه فاضله‌ همان طور كه در فصل نخست كتاب اشاره شده، در ذات خود، چيز بدي نيست. انسان‌ها موجوداتي‌اند كه شرايط ايده‌آل را همواره در ذهن مي‌پرورانند. فلاسفه، بيش از همه، اين شرايط ايده‌‌آل را براي حوزه اجتماع و سياست تصور كرده‌اند. بنابراين، آرمان‌شهرهاي متعدد در حوزه نظر پديد آمدند. بزرگ‌ترين دغدغه بشر بويژه فلاسفه در همه اعصار، ارايه طرحي ايده‌آل از زندگي و تحقق سياست نظام‌يافته ناظر به عقل مشترك بشري بوده است. 

راسخي يادآور شد: براي تحقق بخشيدن به برخي از اين آرمان‌شهرها تلاش‌هايي صورت گرفت كه چالش‌هاي زيادي در پي داشت و به خشونت‌ورزي دامن زد. نمونه اعلاي اين موضوع در ماركسيسم و تلاش براي تحقق جامعه سوسياليستي مشاهده مي‌شود. 

وي تحقق آرمان‌شهرها را تمنايي محال دانست و گفت: طراحان اين آرمان‌شهرها دير يا زود ممكن نبودن تحقق آنها را فهميدند. مدينه فاضله در روندي لازمان قرار مي‌گيرد، اما بشر، موجودي زمان‌مند است و ترسيم يك مدينه فاضله لازمان براي او منطقي نيست.

اين نويسنده يادآور شد: از سوي ديگر مدينه فاضله‌اي كه اكنون براي خودمان طراحي مي‌كنيم، براي مثال با تغييرات سي سال آينده منطبق نيست و نيازمند اصلاح خواهد بود. بشر همواره بايد مدينه فاضله را تكميل كند، در حالي كه ابتدا مدعي بود مدينه او تا ابد فاضله‌ خواهد ماند، اما تجربه نشان داده است كه يك مدينه فاضله، همواره به فاضله‌تر شدن نياز دارد. مشكل ديگري كه درباره آرمان‌شهرها وجود دارد اين است كه اين شهرها از نظر همه آرماني نيستند و حتي عده‌اي آنها را ضاله مي‌دانند.

وي يكي از تمايلات اصلي شكل‌گيري نظريات در باب مدينه فاضله را جلوگيري از خشونت و كشمكش و رفع اختلافات دانست و گفت: اين در حالي است كه آرمان‌شهرها خود مولد كشمكش و خشونت‌اند، مشكلي كه از سوي واضعان اين شهرها پيش‌بيني نشده بودند!

راسخي در پايان سخنانش از فيش‌برداري براي نگارش كتاب ديگري با عنوان «مهار قدرت» خبر داد كه به موضوع قدرت سياسي مي‌پردازد.

كتاب «افق‌هاي ناكجاآباد» به تازگي با شمارگان 2100 نسخه، 318 صفحه و بهاي 33000 ريال از سوي انتشارات اطلاعات منتشر شده است.