به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر بر آن است تا با بيان بخشي از قواعد و ارايه نمونه‌هايي از آيات قرآن، نتايج رعايت قواعد در معنا و بي‌توجهي به ادبيات در درك پيام الهي، مباحث فقهي و عقيدتي را بررسي كند.

براي تفسير، ترجمه و فهم مهم‌ترين منبع سعادت بشر؛ يعني قرآن مجيد، دانشمندان مسلمان علومي را پايه‌ريزي كرده‌اند كه بخشي از آنها علوم ادبي است كه اگر بدون در نظر گرفتن آنها و فقط با تبديل واژگان به زبان دوم، بخواهيم وحي الهي را ترجمه كنيم، هرگز به آن مجموعه معارف وحياني دست نخواهيم يافت.

يكي از جنبه‌هاي مهم اعجاز قرآن، فصاحت و بلاغت آن است و اگر كسي بخواهد به اين مهم پي‌ببرد، ناچار است به علوم ادبي آگاهي يابد. اين كتاب به نقش علوم ادبي در فهم قرآن پرداخته‌ است و از سيزده علمي كه به عنوان علوم ادبي مطرح‌اند، تنها لغت، صرف، نحو، معاني، بيان و بديع (آن هم بعضي از مباحث را به صورت گزينشي) بررسي مي‌كند و در هر بحث، به آياتي استشهاد شده تا اگر كسي بخواهد وارد مقوله تفسير و ترجمه شود، به اهميت والاي اين علوم واقف شود و بدون ابزار، اقدام به چنين كاري نكند. از سوي ديگر، نمونه‌هايي از سهل‌انگاري در اين علوم را ذيل آيات آورده تا مشاهده كنيم آنان كه از قواعد ادبي غفلت كرده‌اند، تا چه اندازه از واقعيت كلام الهي دور شده‌اند.

دامنه تحقيق در اين كتاب، مكتوبات تفسيري، علوم قرآني، فقهي، لغوي، تاريخي، ادبي و رجالي بوده‌اند و سعي شده تا حد امكان از منابع معتبر استفاده شود. روش كار نيز به اين صورت است كه يكي از قواعد دستور زبان عرب، با استفاده از كتاب‌هاي ادبي به طور خلاصه مطرح مي‌شود، سپس آيه‌اي كه با اين قاعده بايد مورد بررسي قرار گيرد، ذكر شده است و بعد تفاسيري كه آن قاعده ادبي را رعايت كرده يا مورد بي‌توجهي قرار داده‌اند، در ذيل آيه بيان مي‌شوند. آنچه اهميت كار را آشكار مي‌كند، تفاوت فراواني است كه ميان اين دو گونه تفسير يا ترجمه از آيات الهي مشاهده مي‌شود.

اين تحقيق قسمت‌هايي از اين اعجاز را در سه بخش به نظاره مي‌گذارد. در بخش نخست، به كليات اكتفا نظير تعريف و تاريخ علوم ادبي و نيز عوامل اختلاف مفسران در تفسير پرداخته مي‌شود.

بخش دوم، به تاثير علوم لغت و صرف و نحو مي‌پردازد. در فصل مربوط به علم لغت اين بخش، ثابت مي‌شود در قرآن واژه مترادف وجود ندارد و نمي‌توان با تغيير واژه‌اي، همان معناي نخست را استفاده كرد. در علم صرف مواردي مطرح مي‌شود كه در استنباط احكام شرعي و عقايد اسلامي نقش دارند. حتي غفلت از آن قواعد، سبب مي‌شود كه ناخواسته ترجمه‌اي شرك‌آور از آيات الهي ارايه شود.

در علم نحو به مباحثي مانند تضمين، ضمير و مرجع ضمير، حروف زايد و مفسراني كه ادبيات را به عنوان ابزاري در خدمت آراي كلامي و مذهبي خود گرفته‌اند، اشاره مي‌شود و سه گروه اشاعره، معتزله و مرجئه با نمونه‌هايي از آيات قرآن ـ‌‌كه مورد بهره‌برداري در راستاي مذهبشان بوده‌‌اندـ ذكر شده‌اند. در آخر بخش نيز آياتي مطرح شده‌اند كه در تركيب‌شان از نظر نحوي نزد مفسران و مترجمان اشتباه رخ داده يا به اعرابشان شبهه وارد شده است.

در بخش سوم كتاب، به اين نتيجه مي‌رسيم كه آبشخور انحراف مكتب‌هاي منحرف فكري به ظاهر مسلمان، بي‌دقتي در ادبيات بوده است. به عنوان مثال، اسناد حقيقي را مجازي دانسته و تفويض را پذيرفته‌اند يا اسناد مجازي را حقيقي لحاظ كرده، قائل به جبر شده‌اند يا لفظي را كه مجاز بوده، حقيقت انگاشته، قابل به تجسيم شده‌اند. همان محسنات لفظي و معنوي ـ‌كه برخي تصور مي‌كنند تنها در حد زيباسازي كلام است‌ـ نقش مهمي در فهم صحيح آيات قرآن كريم دارند كه گاهي شبهات وارده بر آيات، توسط صنايعي مانند توريه، مشاكله و ... برطرف مي‌شوند.

به عقيده نويسنده كتاب «اگرچه برخي بر اين باورند كه قرآن را با لحاظ ادبيات، تفسير و ترجمه كردن، نوعي محدود كردن قرآن در قالب قواعد ادبي است، اما خود قرآن يكي از منابع ادبيات به شمار مي‌رود. در ميان مردمي با زبان و ادبيات خاص نازل شده و طبق آنچه در آن زبان رايج بوده، ارايه شده است.»

از جمله واژگان كليدي كه در اين كتاب به كارگرفته شده، «علوم ادبي» است و منظور از آن، فقط لغت، صرف، نحو، معاني، بيان و بديع است. 

كتاب حاضر در سه بخش و هشت فصل سامان يافته است. «كليات»، «تاثير لغت، صرف و نحو در فهم قرآن» و «تاثير علوم بلاغي در فهم قرآن» عناوين بخش‌هاي سه‌گانه اين اثر را تشكيل مي‌دهند.

در انتهاي اين كتاب، نمايه‌اي از آيات، روايات، اشعار و اعلام نيز درج شده است.

چاپ نخست كتاب «تاثير علوم ادبي در فهم قرآن» با شمارگان 1200 نسخه، 348 صفحه و بهاي 62000 ريال راهي بازار نشر شد.