دفتر «دگرسانیها در غزلهای حافظ» (برگرفته از 50 نسخه خطی سده نهم) به کوشش دکتر سلیم نیساری، با حضور صاحب اثر، ابوالحسن نجفی و علی اشرف صادقی در بنیتئ ایرانشناسی رونمایی میشود.
پس از درگذشت حافظ (791 ق) تا فاصله 400 سال که هنوز صنعت چاپ رایج نشده بود، شعر حافظ بیش از هر کتاب شعر دیگر رونویسی شده و به دست هر کاتبی - خواسته یا ناخواسته - دستخوش دگرگونیهایی شده است. در فاصله 200 سال اخیر نیز که از دوره رواج چاپ میگذرد، دیوان حافظ بیش از هر متن دیگر به کسوت چاپ آراسته شده، ولی با این وجود از نفوذ عوامل تحریف و تصرف در کلمات آن کاسته نشده است.
این پرسش همیشه مطرح بوده است که وقوع این همه اختلاف در ضبط کلمات و عبارات حافظ از کجا ناشی شده است. بعضی از متخصصینی که درباب حدوث نسخه بدلها در غزلهای حافظ بحث کردهاند، بر این گمانند که همه یا اغلب این دگرسانیها متعلق به خود حافظ است.
شک نیست که انتساب اختلاف قسمت اعظم نسخه بدلها به شخص حافظ اغراقآمیز است و شاید بتوان تنها شمار اندکی از این اختلافها را به حافظ نسبت داد. مهمترین فایده و نتیجه حاصل از بررسی و استخراج قرائتهای مندرج در پنجاه نسخه خطی سدۀ نهم، نزدیک ساختنِ راه دستیابی به متن اصیل شعر حافظ است.
روش کار دکتر نیساری در تنظیم این دفتر بدین صورت است که ابتدا پس از قید شماره ترتیب ویژه هر غزل، متنی که بر اساس بررسی انتقادی ضبط نسخههای خطی سده نهم تنظیم شده است درج گردیده، و برای سهولت ارجاع و مقایسه مدخلهای جداول دفتر دگرسانیها با متن منتخب غزل مورد بررسی، شماره ردیف هر بیت در کنار آن بیت افزوده شده است.
در تعدادی از غزلها که ابیات اضافه بر ابیات متن در بعضی از نسخهها درج شده است، آن ابیات بعد از افزودن نشانه خط فارق در ذیل ابیات متن قید شده و شماره ترتیب آن ابیات در داخل کمانک مشخص شده است.
همچنین در ذیل متن غزل، تعداد منابع، یعنی تعداد نسخههای مورد بررسی برای هر غزل قید شده و شناسه اختصاصی نسخهها به ترتیب تاریخ کتابت معرفی شده است. لفظ «دگرسانی» در این کتاب به جای «نسخه بدل» به کار برده میشود.
مراسم رونمایی این کتاب با حضور دکتر علیاشرف صادقی و ابوالحسن نجفی، ساعت 17:30 روز دوشنبه 21 آبان در خیابان شیخ بهایی جنوبی، خیابان ایرانشناسی، بنیاد ایرانشناسی برگزار میشود.
نظر شما