به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، آيين پاياني چهارمين جشنواره قصه‌نويسي و سومين دوره تصويرگري كتاب كودك و نوجوان و جوان انتشارات علمي و فرهنگي، عصر ديروز (دوشنبه 30 خردادماه) با حضور سيدمحمد حسيني، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي برگزار شد.

در اين نشست، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي با اشاره به گسترش بازي‌ها، سرگرمي‌هاي رايانه‌اي و ديگر رسانه‌ها، گفت: جهان سرمايه‌‌داري اهداف خود را دارد و بر مبناي تفكر خود كار مي‌كند و ما نيز با در نظر گرفتن ايده‌ها و مسلك خود و فرهنگ غني خود از اين فرهنگ صيانت و آن را به دنيا عرضه مي‌كنيم.

وي با توجه به اين‌كه برگزاري آيين پاياني اين جشنواره به دليل كشتار كودكان و نوجوانان ليبي و بحرين به تعويق افتاد، گفت: كشتار كودكان بحريني و جنگ تحميلي ايران اتفاق‌هايي هستند كه پيش آمده‌اند. قصه‌پردازي درباره‌ جنگ تنها توپ و تفنگ و خمپاره را نشان نمي‌دهد و عواطف انسان‌ها و زندگي انساني را نيز در آن شرايط به تصوير مي‌كشد. نويسندگان ما نيز بايد نگاهشان را به اين حوادث مهم معطوف كنند.

وي با يادآوري اين نكته كه قرآن كريم، كتابي است كه احسن القصص را در خود دارد، گفت: قصه‌هاي قرآن سبك و سياق خاصي دارد البته قرار نيست همه ما اين راه را برويم؛ اما قصه‌هايي كه بر اين اساس باشند عميق و پرمحتوا هستند و فرد را به سوي خود جلب مي‌كنند و اين قصه‌ها، باطن عميق قرآن را بيان مي‌كنند كه هر چه آن‌را مي‌خوانيم باز مطالب جديدي در آن وجود دارد.

او بيان كرد: در قرآن هر قصه‌اي با هدف خاصي نوشته شده و درباره هر چيز تنها نكته‌اي مي‌گويد. قصه‌هاي قرآن سراسر پند و اندرز براي مؤمنين دارد و با افسانه‌ها متفاوت و برگرفته از واقعيت است قصه‌هاي ما نيز بايد قدري با افسانه متفاوت باشد و امكان وقوع اتفاقات آن در واقعيت وجود داشته باشد. قصه‌هاي قرآن نتيجه‌گيري دارند يا در نهايت مخاطب به نتيجه مي‌رسد قصه‌هاي ما نيز در گذشته چنين ويژگي‌هايي داشت؛ اما قصه‌هاي باز [كه مخاطب نتيجه خاص خود را از آنها مي‌گيرند] در دوره حاضر مرسوم شده است.

حسيني تاكيد كرد: هدف قصه‌هاي قرآن اين است كه افراد عبرت بگيرند و تنها براي آرامش نيست. قصه‌هاي ما نيز مي‌توانند در كنار احساس آرامشي كه به مخاطب منتقل مي‌كنند حرف و پيامي نيز در دل داشته باشند.

علي زارعي نجف‌دري، مدير انتشارات علمي و فرهنگي نيز با اشاره به اين‌كه اين جشنواره دو سالانه است، اظهار داشت: پس از برپايي سومين جشنواره قصه‌نويسي، فراخوان داديم و از آثار رسيده آثاري برگزيده شد و قرار بود اين مراسم در اوايل ارديبهشت ماه برگزار شود اما به دليل متقارن‌شدن آن زمان با كشتار وحشيانه كودكان و نوجوانان ليبي و بحرين اين جشنواره به تعويق افتاد و به همين مناسبت بخشي به اسم «راويان مظلوميت» را به آن اضافه كرديم كه يك برگزيده داشت.

او با اشاره به اين‌كه برون‌داد اين جشنواره، توليد، چاپ و انتشار آثاري است كه از ميان آثار رسيده انتخاب مي‌شوند، گفت: بيست اثر منتخب همين امسال چاپ مي‌شوند و باقي آثار نيز به مرور به صورت كتاب منتشر خواهند ‌شد.

وي عنوان كرد: انتشارات علمي و فرهنگي از سال 1332 آغاز به فعاليت كرده و در آستانه شصتمين سال فعاليت خود قرار دارد. در طول اين مدت فعاليت‌هاي خود را بر مبناي هفت رويكرد اصلي، و كلان ‌استراتژي «توليد علم» انجام مي‌دهد.

او فلسفه برگزاري اين نوع جشنواره‌ها را ايجاد ارتباط بين نسلي ميان فرهيختگان و نوقلمان دانست و افزود: ما يك فاصله بين نسلي را احساس مي‌كنيم و سعي داريم در وسع خود اين فاصله را كم كنيم. همچنين كشف استعدادهاي نهفته و به مرحله ظهور رساندن داشته‌ها، از جمله اهداف برگزاري اين جشنواره است.

او يادآور شد: در اين جشنواره، موضوع داستان آزاد بود. با توجه به اين‌كه ادبيات كودك و نوجوان از مهم‌ترين بخش‌هاي حوزه نشر محسوب مي‌شود، جداي از اين‌كه حوزه نشر در ايران، شرق و جهان اسلام از يك غناي خاصي به لحاظ آثار و منابع برخوردار است و علي‌رغم اين غناي محتوايي، در حوزه سخت‌افزاري از استانداردهاي نشر فاصله دارد. اگر اين استاندارد را پيدا كرده يا به آن نزديك شويم ادبيات كودك و نوجوان ما در جهان حرف نخست را مي‌زند.

وي عنوان كرد: كتاب‌هاي حوزه كودك و نوجوان يكي به دليل شكل‌ ظاهري و سخت‌افزاري و ديگر به علت زبان خاص فارسي ضعف دارد اگر اين ويژگي‌ها را نيز به كتاب‌هاي خود اضافه كنيم در حوزه نشر پيش مي‌رويم.

نجف‌دري در ادامه گفت: ادبيات كودك و نوجوان ويژگي‌هايي دارد كه اين ويژگي‌ها، خاص همين حوزه است يكي از اين ويژگي‌ها اين است كه آثار منتشر شده در حوزه كودك و نوجوان را بزرگسالان هم مي‌خوانند اما در ميان آثار بزرگسال مخاطب كودك و نوجوان نداريم. ديگر اينكه در ادبيات كودك و نوجوان مفاهيم بلند و عميق در قالب كلمات ساده بيان مي‌شود. سومين ويژگي آن آزادي نويسنده در نوشتن آثار كودك و نوجوان است كه به راحتي مي‌تواند يافته ذهني خود را روي كاغذ بياورد. چهارم تصويرگري است كه تنها در كتاب‌هاي كودك و نوجوان وجود دارد و به متن حركت و جلا مي‌بخشد.

در ادامه اين نشست، هوشنگ مرادي‌كرماني، نويسنده پيشكسوت حوزه كودك و نوجوان اظهار داشت: بايد بدانيم كساني كه كتاب‌هاي ما را مي‌خوانند چه استفاده‌هايي از آن مي‌كنند و چقدر كتاب ما بر روي خواننده تأثير مي‌گذارد هر نويسنده براي ورود به دل خواننده تلاش مي‌كند و بايد ديد چقدر در اين زمينه موفق عمل مي‌شود.

او عنوان كرد: رعايت چند نكته براي ادبيات كودك و نوجوان بسيار ضروري است و مهمترين نكته اين است ‌كه خواننده حرف‌هايي را كه در سر دارد و مي‌خواهد در جمع بيان كند چنان در ظرف داستان بريزد كه خواننده لذت ببرد ديگر استفاده از ادبيات عاميانه است كه ساليان سال تراش خورده و سينه به سينه به نسل‌هاي آينده منتقل شده است.

وي افزود: افسانه‌ها و اسطوره‌ها همواره زنده مانده‌اند، چون از مسائل انسان‌ها شادي‌ها، غم‌ها، رنج‌ها،‌ شيريني‌ها و تلخي‌هاي زندگي انسان سخن مي‌گويند. اين نكته‌اي است كه نويسندگان نسل امروز كمتر به آن توجه مي‌كنند. بايد بدانيم اهل هر كجاي دنيا كه باشيم نكات بكري در آن است كه مي‌شود با آن به دل خواننده نفوذ كرد.

نويسنده «قصه‌هاي مجيد» ادامه داد: ما امروز ادبيات را به صورت دست دوم و از طريق رسانه‌ها مي‌آموزيم در صورتي كه در زمان گذشته معلم ما مادربزرگ‌ها و مردم باغ‌ها و كوچه‌ها با اصطلاحات خاص خود بودند. چيزي كه در آثار نويسندگان امروز مشاهده مي‌شود يكنواختي است زيرا از كلمات خاصي استفاده مي‌كنند كه در رسانه‌ها به كار مي‌رود؛ اما پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها از كلمات ميانه‌اي استفاده مي‌كنند كه كمتر در كتاب‌ها به چشم مي‌خورد.

وي گفت: در كلاس‌هاي قصه‌نويسي تنها ياد مي‌دهند كه چگونه بنويسيم و هيچ‌كس نمي‌گويد كه چه بنويسيم اين به خلاقيت نويسنده و موضوعات بكري بستگي دارد كه به سراغ آنها مي‌رود.

سپس بهاء‌الدين خرمشاهي، حافظ‌شناس و قرآن‌پژوه كشورمان با اشاره به اين‌كه همه ما قرآن را بارها و بارها مي‌خوانيم عنوان كرد: قرآن مانند يك كتاب داستان نيست كه تنها يك بار آن را بخوانيم و ديگر به سراغ آن نرويم قرآن داستان‌ها دارد كه بيست و چهار داستان آن مربوط به پيامبران است و هر بار كه آنها را مي‌خوانيم نكات جديدي مي‌آموزيم. يكي از نكاتي كه در داستان‌هاي قرآن وجود دارد وجود نكات آموزنده در داستان‌هاست كه مي‌توان به آنها پرداخت و درباره آنها نوشت.

احمد اكبرپور نويسنده حوزه كودك و نوجوان از ديگر حاضران اين نشست بود و گفت: يك پژوهشگر فرانسوي پس از خواندن كتاب‌هاي كودك و نوجوان متوجه مي‌شود داستان‌هاي كودكان بي‌خطرند و در نهايت به اين نتيجه مي‌رسد كه افسانه‌ها با قصه‌هاي كودك عجين شده‌اند به صورتي كه مي‌گويند لذتي كه از قصه‌هاي پريان مي‌بريم جداي از رهگذر معنا و روان‌شناختي، از كيفيت قصه‌پردازي آن لذت مي‌بريم. اتفاقي هم كه در ادبيات ما مي‌افتد شاكله ادبي آن قصه‌هاست كه كارهاي كودك و نوجوان را مي‌سازد.

وي كه معتقد است علت توفيق دو داستاني كه در ادبيات جنگ با نام‌هاي «اگر من خلبان بودم» و «شب‌ به‌خير فرمانده» نوشته اين است كه بر اساس دل خود آن را به رشته‌ تحرير درآورده و به سفارش ارگاني خاص نبوده است.

نويسندگان جوان نيز مي‌توانند اين حوزه‌ها را در نظر داشته باشند و ادبيات جنگ را تنها ويژه عده‌اي خاص ندانند. ما اگر در زمان جنگ نبوديم شاهد استرس‌هاي بعد از جنگ بوديم و حق داريم استرس‌هاي خود را بنويسيم.

وجيه‌الله فردمقدم، كارگردان و انيماتور، ديگر سخنران اين مراسم بود كه گفت: حدود 40 سال است كه در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان فعاليت مي‌كنم و نكته‌هاي ظريفي را از دوران كاري خود به ياد مي‌آورم. زماني كه نخستين دستگاه‌هاي پخش فيلم آمده بود كارشناسان كانون آن زمان بر اين باور بودند كه هجوم غول رسانه‌هاي تصويري آغاز شده و اين غول كتاب و كتابخواني را خواهد بلعيد؛ اما ديديم كه اين‌طور نشد و امروز شاهد توليد كتاب در حجم گسترده هستيم و كودكي نيست كه با وجود انواع رسانه‌هاي تصويري در كنارش كتابي نبينيم.

او افزود:‌ ادبيات با آرامش و سكون خود آرامشي را به ما مي‌دهد و تصاويري را در دل خود جاي مي‌دهد كه اين تصوير و متن ادبي همجوشي و همزيستي مسالمت‌آميزي با هم دارند. در ابتدا برخي فكر مي‌كردند آمدن تصوير در كنار متن تخيل مخاطب را از بين مي‌برد اما در واقع تصوير تخيل ذهن تصويرگر است كه مخاطب را با تصاوير تخيل ديگران نيز آشنا مي‌كند. از زماني كه نوشته‌ها به صورت اختصار درآمد نياز به تصوير نيز در كنار متن بيشتر احساس شد.

در پايان اين مراسم برگزيدگان جشنواره معرفي شدند و با اهداي جوايز از آنها تقدير شد.

جشنواره قصه‌نويسي كودك و نوجوان هر دو سال يك‌بار از سوي انتشارات علمي و فرهنگي برگزار مي‌شود كه در اين دوره 450 اثر در بخش قصه‌نويسي و 320 اثر در بخش تصوير سازي به دبيرخانه جشنواره رسيده بود. ميانگين سن صاحبان آثار از 11 تا 50 سال بوده است و در بخش مسابقه‌ وبلاگ‌نويسي نيز داوران 60 اثر را بررسي كردند.

در نهايت سه اثر در بخش قصه‌نويسي برگزيده و از نفرات چهارم تا بيستم تقدير شد. بخش تصويرگري نيز سه اثر برگزيده داشت و از نفرات چهارم تا بيستم نيز تقدير شد.

فاطمه سرمشقي با داستان «وقتي كشاورز خواب بود»، محمد رودگر با اثر «صدايي سوار بر باد» و اعظم بزرگي با داستان «اينجا مرده‌ها را خاك نمي‌كنند» به ترتيب نفرات اول تا سوم بخش قصه‌نويسي شدند.
‌
فرناز كودك‌جهاني، نرگس محمدي و راحله برخورداري نيز نفرات اول تا سوم بخش تصويرگري اين جشنواره شناخته شدند.