به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين اثر كه نخسين نوشتار مولف از سلسله پژوهش‌هاي «سازمان مديريت اسلامي» است، به بررسي نقش و حقوق كاركنان در سازمان‌ها از ديدگاه امام علي عليه‌السلام مي‌پردازد.
بر اساس مطالب كتاب، شيوه رفتار و نوع عملكرد كاركنان و مديران در دستگاه‌هاي اجرايي و سازمان‌هاي حكومت اسلامي، ضامن بقا و تثبيت نظام اند و هر قدر تعامل نيروها و عوامل حكومتي در قبال مردم و در روابط بين طرفين به آموزه‌هاي ديني نزديك‌تر باشد، موفقيت و پيشرفت نظام بهتر تضمين خواهد شد.
فرمان‌هاي امير مومنان علي(ع) به كارگزاران خويش، بهترين ارمغان براي كاركنان در راستاي آشنايي بيشتر با نقش و جايگاه خويش و آگاهي بهتر از حقوق خود است.
دين مبين اسلام تاكيد فراواني بر كار و تلاش و كسب روزي حلال كرده است و تمامي رهبران ديني به نوعي از اهميت و نقش ويژه اشتغال و فعاليت در احياي جامعه و مردم سخن گفته‌اند. آنان نه تنها در بيان، كه در مقام عمل نيز خود اهل كار و كسب بوده‌اند. انبياي الهي و از جمله پيامبر گرامي اسلام حضرت محمد(ص) و نيز امامان معصوم(عليهم‌السلام) داراي شغل‌هايي مانند دامداري، كشاورزي و نجاري بوده‌اند كه در اينجا به نمونه‌هايي اشاره مي‌‌شود.
حضرت داود(ع) با دستان خويش از ليف خرما، زنبيل مي‌ساخت و از محل فروش آنها خود را تامين مي‌كرد.
پيامبر گرامي اسلام(ص) مي‌فرمايد: «خداي متعال هنگامي كه حضرت آدم را از بهشت فرو فرستاد، به وي دستور داد كه شخصا كشاورزي كرده و سپس از دست‌رنج خود، تامين معاش كند.»
پيامبر(ص) هرگاه چشمان مباركشان به فردي مي‌افتاد و از او خوششان مي‌آمد، مي‌پرسيدند: «آيا شغلي دارد؟» اگر پاسخ منفي بود، مي‌فرمودند: «از چشمم افتاد»، اصحاب مي‌گفتند: چرا؟ مي‌فرمود: «چون مومن اگر شغلي و حرفه‌اي نداشته باشد، براي امرار معاش خويش، مجبور به دين‌فروشي خواهد شد».
روزي به پيامبر اسلام(ص) خبر دادند كه يكي از مسلمانان مدينه تهيدست شده است. فرمود: «او را نزدم بياوريد». وي را آوردند. فرمود: «آن چه در خانه داري به اين جا بياور، و آن را كوچك نشمار». او به خانه خود رفت و يك پلاس و يك كاسه برداشت و به حضور پيامبر(ص) آورد و حضرت آن را براي فروش به مزايده گذاشت. عاقبت شخصي حاضر شد آنها را به دو درهم بخرد و پيامبر(ص) آنها را به آن شخص فروخت و آن دو درهم را به آن مسلمان داد و فرمود: «يك درهم آن را براي خانواده‌ات غذا بخر و با درهم ديگر، يك عدد تيشه خريداري كن». او به دستور پيامبر(ص) تيشه‌اي خريد و آورد و بعد حضرت فرمود: «به بيابان برو و با اين تيشه، هيزم‌ها را جمع كن و هيچ خار تر و خشكي را در بيابان، كوچك مشمار، همه را جمع كن و بفروش». او رفت و طبق دستور، كاركرد و بعد از پانزده روز در حالي كه وضع مالي وي خوب شده بود به نزد پيامبر(ص) آمد. ايشان فرمود: «كار كردن و مزد كار گرفتن براي تو بهتر است از اين كه در روز قيامت به محشر وارد شوي و نشانه زشت صدقه گرفتن در چهره‌ات باشد».
امام علي(ع) پس از بازگشت از جنگ، به امر آموزش و پرورش مردم و قضاوت و داوري در ميان آنها مي‌پرداخت و وقتي كه از اين كارها فارغ مي‌شد، ديواري را در منزل خويش با دستان مباركش بنا مي‌نهاد.
عبدالاعلي مولي آل‌سام مي‌گويد: روزي در آفتابي سوزناك، امام صادق(ع) را در حال كار كردن در يكي از كوچه‌هاي شهر مدينه ملاقات كردم. به ايشان عرض كردم: فداي شما گردم، با جايگاهي كه شما نزد خداي متعال داريد و نيز نسبت فاميلي با رسول خدا(ص) چرا در مثل چنين روزي بايد كار و تلاش كنيد؟ حضرت فرمودند: اي عبدالاعلي! در پي روزي حلال از منزل بيرون آمدم تا به مثل تو نيازمند نشوم.
علي‌بن حمزه نقل مي‌كند: عبورم به صحرا افتاد، از دور ديدم شخصي فعالانه، مشغول كشاورزي و آماده كردن زمين براي زراعت است، نزديك رفتم، ديدم امام هفتم حضرت موسي‌بن جعفر(ع) است كه در گرماي سوزان آن چنان با بيل كار مي‌كند كه از پاهاي مباركش، عرق سرازير است، دلم به حالش سوخت، پيش رفتم و عرض كردم: فدايت گردم، كجايند غلامان كه اين كار را انجام دهند و شما اين همه خستگي و رنج نكشيد؟ فرمود: «اي علي‌بن حمزه! چرا به عهده ديگران بگذارم؟ در حالي كه آنان كه بهتر از من و پدر من بودند، با بيل كار مي‌كردند». عرض كردم، چه كساني؟ فرمود: «پيغمبر و اميرالمومنين و همه پدران من». سپس ادامه دادند: «كار كردن، پيشه پيغمبران، مرسلين، اوصيا و صالحين است».
عالمان برجسته دين نيز در اقتدا به امامان معصوم(عليهم‌السلام)، هيچ‌گاه از كار و تلاش، فروگذار نبوده‌اند. درباره شهيد آية‌الله سيدحسن مدرس، گفته‌اند: «وي در اوايل جواني كه دوران طلبگي و تحصيل خويش را در مدرسه علميه اصفهان مي‌گذراند، روزهاي پنجشنبه و جمعه به كار مي‌رفت و مزد اين دو روز را صرف هزينه پنج روز تحصيل خود مي‌كرد».
ارزش و جايگاه اشتغال
در آموزه‌هاي اسلامي، ارزش و اعتبار فراواني براي كار و اشتغال تبيين شده است. نه تنها ارزش آدمي به كار و كوشش او بستگي دارد كه بر حسب آيات شريفه، وي جز از خلال دست‌رنج خويش، به منفعت عظيم و بهره كافي دست پيدا نخواهد كرد. آيه كريمه مي‌فرمايد: «و ان ليس للانسان الا ما سعي؛ براي انسان بهره‌اي جز از طريق كار و تلاش او نيست(نجم، آيه 39)».
در بيان امامان نيز تعابير والايي براي افراد شاغل و قشر كارمند آمده است كه به بخشي از آنها اشاره مي‌كنيم.
1. امير مومنان علي(ع) مي‌فرمايد: «كسي كه به دنبال روزي حلال براي مخارج خويش و خانواده باشد، مانند مجاهد در راه خداست».
2. در روايتي ديگر آن حضرت مي‌فرمايد: «كسي كه كارش، وي را به جايي نرساند، خاندان و شهرت فاميلي‌اش وي را به جايي نخواهد رساند».
3. امام صادق(ع) مي‌فرمايد: «طلب روزي از راه حلال را هيچ‌گاه رها نكن، زيرا اشتغال، تو را در دينت كمك و ياري مي‌رساند».
4. و نيز در روايت ديگري حضرت امام صادق(ع) فرمود: «بر شما باد به تلاش و كوشش، هنگامي كه نماز صبح را به پا داشتيد و از آن فارغ شديد، از آغازين ساعت‌هاي روز در طلب رزق حلال باشيد، زيرا خداي متعال (بدين وسيله) به شما روزي داده و شما را كمك مي‌كند.»
آثار كم‌كاري و بي‌كاري
در فرازهايي از سخنان علي(ع) به آثار كم‌كاري و بي‌كاري، اشاره شده است. پاره‌اي از اين آثار عبارتند از:
اندوه و افسردگي
علي (ع) مي‌فرمايد: «هركس كوشش اندك كند، به اندوه و افسردگي مبتلا خواهد شد».
ندامت و پشيماني
آن حضرت(ع) در جايي ديگر مي‌فرمايد: «كسي كه از تنبلي و مسامحه‌كاري، پيروي كند، سرانجام در محاصره ندامت و پشيماني قرار خواهد گرفت».
محروميت از سعادت
هم‌چنين آن بزرگوار مي‌فرمايد: «حاشا كه انسان بي‌كار و تن‌پرور به سعادت و خوشبختي دست يازد».
حسرت در آخرت
نيز آن حضرت فرمودند: «بدان دنيا سراي آزموني است كه هرلحظه بي‌كاري در آن، به افسوسي در قيامت تبديل خواهد شد».
عدم استجابت دعا
پيامبر گرامي اسلام(ص) پس از برشمردن گروه‌هايي از مردم كه دعايشان مستجاب نمي‌شود، يكي از آنها را فرد بي‌كار به شمار آورده و مي‌فرمايد: «مردي كه در درون خانه نشسته و مي‌گويد: خدايا به من روزي برسان! در حالي كه از منزل خارج نشده و به دنبال روزي نمي‌رود، خداي متعال مي‌فرمايد: بنده من! مگر من راه را براي به دست آوردن روزي و كار كردن به روي زمين به كمك اعضا و جوارحت هموار نكردم؟»
اين كتاب كه نخستين نوشتار از سلسله مباحث «سازمان و مديريت اسلامي» است، به بررسي حقوق و نقش كاركنان در سازمان‌ها از منظر حضرت امير مومنان علي(ع) مي‌پردازد و ديدگاه‌هاي آن حضرت را در اين خصوص به تصوير مي‌كشد.
بهره‌گيري از حوادث تاريخي، نكته‌هاي ادبي و نيز ضرب‌المثل‌هاي اصيل فارسي، غنا و زيبايي خاصي به اين مجموعه بخشيده است.
چاپ ششم كتاب «نقش و حقوق كاركنان در سازمان‌ها از ديدگاه امام علي(ع)» در شمارگان 1000 نسخه، 252 صفحه و بهاي 36000 ريال راهي بازار نشر شد.
دوشنبه ۱۶ خرداد ۱۳۹۰ - ۱۰:۱۵
نظر شما