خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) ـ به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم بيست و چهارمين نمايشگاه كتاب تهران، نشست نقد و بررسي كتاب «آسيب‌شناسي حديث» امروز (چهارشنبه 21 ارديبهشت) در غرفه ديدار نمايشگاه كتاب تهران برگزار شد.

در اين نشست، محمدحسن رباني، نويسنده كتاب، محسن ناجي نصرآبادي كارشناس، امير سلماني رحيمي، معاون پژوهشي اداره پژوهش آستان قدس رضوي و علي اوجبي معاون فرهنگي خانه كتاب حضور داشتند.

رباني، نويسنده اثر در آغاز نشست گفت: حديث‌شناسي يكي از رشته‌هاي مهم است كه از قديم در حوزه‌ها علميه مرسوم بوده و تاكنون علماي بزرگي در اين حوزه فعليت كرده و آثار مهمي از خود بر جاي گذاشتند.

وي ادامه داد:در اين بين رشته آسيب‌شناسي حديث از اهميت بسياري برخوردار است، زيرا پيامبر اكرم(ص) و ائمه(ع) مكررا فرموده‌اند كه در ميان احاديث و گفتار ما ممكن است مواردي پيدا شوند كه توسط ديگران وارد گفتارمان شده‌اند، لذا اين بزرگان براي جدا كردن احاديث سره از ناسره معيارهايي تعيين كرده اند كه از جمله آنها، لزوم تطابق گفته‌هاي ايشان با قرآن است.

رباني با اشاره به كتاب خود گفت: تا پيش از انتشار اين اثر، كتابي ويژه آسيب‌شناسي حديث كه انواع آسيب‌ها نظير آسيب‌هاي دروني، بيروني و متني را بررسي كرده باشد، منتشر نشده بود. هدف من از تاليف اين كتاب پر كردن خلأهايي است كه در حين تدريس و مطالعاتم با آنها روبه‌رويم.

سپس سلماني رحيمي گفت: علامه اميني در كتاب «الغدير» به احاديث مجعول توجه داشت و در همين راستا پنجاه‌هزار حديث را شناسايي كرده، اما آقاي رباني در اين اثر فقط به آسيب‌شناسي سي حديث پرداخته است.

وي افزود: صحت احاديث، هنگامي مشخص مي‌شود كه صحت سند آنها قطعي شود، اما ممكن است سند يك حديث صحيح باشد و متن آن دچار مشكل باشد.

رباني در پاسخ به اين اشكال گفت: علامه اميني در «الغدير» حديث‌سازان را نيز مرود بررسي قرار داده و كثرت احاديث مجعول شناسايي شده از جانب او به همين دليل است، اما هدف اين كتاب بررسي واضعان نبود، بلكه تنها در پي شناخت موضوعات است.

وي در ادامه اظهار داشت: به صحيح بودن سند برخي احاديث در عين ناصحيح بودن متن آن اشاره كرديد، در اين باره بايد گفت كه جاعلان حديث افراد كم‌علمي نبودند، بنابراين اسناد به ظاهر محكمي براي احاديث درست مي‌كردند، بر همين اساس احاديثي داريم كه صحيح ‌السند اما به لحاظ محتوا و موضوع دچار مشكل‌اند.

سپس ناجي نصرآبادي گفت: برخي از آسيب‌هاي حديث نيز از كمبود مصحح مشرف به حديث‌شناسي ناشي مي‌شود.

رباني با تاييد نظر ناجي نصرآباي گفت: برخي از مشكلات در برداشت از احاديث، از تصحيفات احاديث نشات مي‌گيرند، اين در حالي است كه تصحيف فن ويژه‌اي را مي‌طلبد.

وي افزود: از همين رو برخي از فقهيان نظير امام خميني(ره) تاكيد داشتند كه هنگام نقل احاديث حتما بايد به مصادر اوليه آن مراجعه كرد و به مصادر متاخر اكتفا نكرد. آيت‌الله خويي نيز معتقد بودند، فقيه موظف است نه تنها جوامع اوليه را بررسي كند، بلكه هر حديث را در ابواب مختلف نيز رمورد بررسي قرار دهد.

وي درباره مشكلي كه اكنون گريبان جوامع مسلمان را گرفته است گفت: مصححان حديث تنها به قواعد اشراف دارند و تسلط كاملي بر موضوع حديث ندارند.

سپس اوجبي گفت: علم حديث ارتباطي با علم اصول دارد، براي مثال گفته مي‌شود كه ضعف سند هميشه به معناي كنار گذاشتن حديث نمي‌شود و گاهي تكرار يك روايت، سبب استناد به آن مي‌شود.

وي يادآور شد: جاي بحث ارزيابي منابع رجالي در اين اثر خالي است، زيرا به نظر من اين اثر مي‌تواند منبع درسي قرار گيرد. همچنين نداشتن نمايه احاديث و اشخاص نيز يكي از ضعف‌هاي ديگر اين كتاب است.

اوجبي ادامه داد: در اين اثر تنها به 10 نمونه از آسيب‌هاي حديث برمي‌خوريم، بهتر بود نويسنده دليل گزينش اين 10 نمونه را نيز ذكر مي‌كرد.

رباني گفت: آقاي اوجبي درباره ارتباط علم اصول و كلام محق است. گاهي سند يك حديث ضعيف است كه به دليل وجود عمل فقها در كنار آن، از قراين مشخص مي‌شود كه حديث اصل كدام است، اما گاهي محدوديت‌ها و مسايلي سبب مي‌شد كه نقل نام راويان مقدور نباشد.

وي افزود: از ذكر آن 10 نمونه غرض خاصي نداشتم، مشكلي كه هميشه در نوشتن كتاب‌هايم با آن روبه‌رو هستم اين است كه مي خواهم نمونه‌هايي پيدا كنم كه گويا و مستند باشند. البته بايد محدوديت صفحات كتاب را نيز در نظر گرفت.

بيست و چهارمين نمايشگاه كتاب تهران تا 24 ارديبهشت ادامه دارد.