به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)‌، نشست نقد و بررسي كتاب «تحليل رفتار متقابل» اثر يان استوارت و ون جونز، ترجمه بهمن دادگستر با حضور سپيده باطبي و مهديه رضايي، كارشناس ارشد روانشناسي عصر ديروز(3 ارديبهشت) در سراي اهل قلم خانه كتاب برگزار شد.

در اين نشست مهديه رضايي نظريه «اريك برن» از نظريه پردازان حوزه روانشناسي را يك تئوري تحليل ارتباط محاوره‌اي يا تحليل رفتار متقابل دانست و افزود: تئوري TA (تحليل رفتار) توجه گسترده‌اي به مباحث انسان‌گرايي دارد و انسان‌ها را در كل داراي ذات خوب مي‌داند. اين تئوري پس از معروف شدن به «نظريه صلح» در رده‌هاي سازماني، مشاوره پيش از ازدواج و فرزندپروري مورد استفاده قرار گرفت.

رضايي در ادامه افزود: همانطور كه در كتاب «تحليل رفتار متقابل» آمده، نظريه برن معتقد به ظهور سه فرد والد،بالغ وكودك در وجود انسان است و در تصوير زمينه كتاب نيز آورده شده است. تئوري برن به دو بخش تحليل ساختار شخصيت و روابط متقابل و ارتباطي تقسيم مي‌شود. هدف نهايي اين تئوري تربيت انسان‌ها و دستيابي به خودآگاهي است.

وي در ادامه توضيح داد: برن معتقد است كه انسان‌ها داراي يك نمايشنامه زندگي هستند كه والدينشان براي آنها نگاشته‌اند؛‌ هدف نهايي، رهايي از اين نمايشنامه و دستيابي به خودآگاهي و خودانگيختگي آزادانه در افراد به دور از بازي‌هاي رواني است. 

سپس باطبي نظريه اريك برن در حوزه ابعاد شخصيت را نزديك به تئوري فرويد درباره (نهاد ـ من ـ‌ فراخود) معرفي كرد و گفت: اكثر تئوري‌هاي پس از فرويد متاثر از مباحث و نظريات وي بودند.

وي مباحث كتاب «تحليل رفتار متقابل» را براي افرادي كه در حوزه رفتارشناسي و شخصيت فعاليت مي‌كنند، مناسب دانست و افزود: مباحث اين كتاب براساس تئوري «اريك برن»، روانشناس گردآوري شده است.

باطبي با تاييد بر اهميت تئوري فرويد در شخصيت‌‌شناسي حوزه روانشناسي اظهار داشت: علت گرايش مردم به تئوري‌هاي پس از فرويد يافتن زبان ساده TA و حل مساله ساده‌تر است. برمبناي نظريه برن والد به دو نوع «انتقاد كننده» و «مهربان» تقسيم مي‌شود؛ گاهي اوقات والدين حمايت‌گر و دلسوز افراطي، مثبت يا منفي عمل مي‌كنند كه در نهايت منجر به ناتواني فرزندان مي‌شوند. 

اين كارشناس حوزه روانشناسي با تاكيد بر اينكه والدين انتقادكننده و كنترل كننده نيز پيام‌هاي هنجاري را به فرزندان منتقل مي‌كنند، افزود: اين پيام‌ها بيشتر در خانواده‌هاي تحصيل‌كرده با استانداردها و انضباط‌ هاي بالا وجود دارد. پيام‌هاي انتقادي باعث كودك ماندن ذهن فرزندان مي‌شود.

باطبي درباره موقعيت كودكي و بلوغ توضيح داد: زماني كه افراد در هر شرايطي احساسات خود را به صورت منفي و مثبت بروز مي‌دهند، رفتارشان كودك باقي مانده اما اگر در هر موقعيت كه انتظار رفتار به خصوصي از آن‌ها مي‌رود، بدان گونه عمل كنند، در موقعيت واقعي زمان و مكان قرار دارند و واقعيت سنج مي‌شوند.

در ادامه مهديه رضايي با تاكيد بر اينكه تفاوت نياز و خواسته بايد در مباحث روانشناسي مشخص شود، گفت: در برخي از موقعيت‌هاي زندگي خواسته‌ها برآورده اما نيازها ارضا نمي‌شود، براي نمونه والدين افراط گرا خواسته‌هاي مسكن، خوراك و ماديات فرزندان را رفع مي‌كنند اما در تلاش براي رفع نياز روحي و عاطفي فرزندان تلاش نمي‌كنند. فرزندان حمايتي افراطي در دوران بزرگسالي نيز وابسته‌اند و انتظارات و توقعات زيادي دارند.

اين كارشناس روانشناسي با تاكيد بر اينكه والدين انتقادگر در محل كار خود نيز به دنبال كنترل ديگرانند، افزود: والدين بايد ارزش‌ها را به فرزندان آموزش دهند نه اينكه تمام مسير را همراه فرزندان طي كنند.موقعيت كودكي از ديدگاه اريك برن به معناي خلق، حس كنجكاوي، ذوق طبيعي و برآوردن نيازها است. يك بخش از كودك درون هر فرد، شر و سركش است و در موقعيت‌هايي نمي‌خواهد كار غيردلخواه خود را انجام دهد و سربه طغيان مي‌گذارد.

وي با بيان اينكه با ناديده گرفتن كودك درون هر فرد ذوق و تمايل طبيعي براي زندگي از دست مي‌رود، يادآور شد: اگر كودك درون از بين برود، احساس شادي و انرژي نابود شده و روابط صميمانه برقرار نخواهد كرد. اين بخش از وجود انسان در ابتدا توسط والدين كنترل و مهار مي‌شود. يكي از دلايلي كه باعث سركش شدن كودك درون مي‌شود، افزايش حجم پيام‌هاي والدين انتقادگر است كه در متن اين كتاب نيز بدان اشاره شده است.

رضايي بخش بالغ وجود انسان را نظير خلبان يك هواپيما دانست و توضيح داد: زماني كه سوخت يك هواپيما كم مي‌شود، خلبان به دنبال راه چاره مي‌گردد تا مساله را حل كند. بالغ، خلبان شخصيت انسان است و محتواي پيام‌هايش درباره گذشته و از دست رفته‌ها نيست، زمان حال و لحظه را درنظر مي‌گيرد. يكي از فعاليت‌هاي بالغ، حمايت از شخصيت فرد در برابر پيام‌هاي والدين انتقادگر است. 

وي درباره ديگر ويژگي‌هاي بالغ وجود انسان گفت: بالغ احتمالات را بررسي مي‌كند و واقعيت سنج است، پيش‌داوري نمي‌كند و درباره انسان‌ها نظر نمي‌دهد.