مهدي قرباني در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار داشت: خوشنويسان پیش و پس از نایل شدن به رتبه استادی، همواره در خلوتند و در سكوت محض مي‌نويسند. آنها در تمرين‌ها و آثار ارزشمند خود اسماء باري‌تعالي، آيات قرآني و احاديث را بر صفحه كاغذ ترسيم مي‌كنند.

وي با اشاره به اين كه «هيچ خوشنويسي حرف نامربوط يا سخنان نامناسب را الگوي تمرينات خود قرار نمي‌دهد، بلکه آنان اغلب حديث، آيات الهي يا اشعار پرمغز را متن تمرينات خود قرار مي‌دهند»، گفت: در خلوت نشستن و تكرار يك سخن يا شعر، معرفتي براي آن فرد به بار مي‌آورد و آثار روحي را براي وي ايجاد خواهد كرد. چنان‌چه به احوال و حالات خوشنويسان و قدما نظير سلطان علي مشهدي یا ميرعلي هروي، ميرزا رضاي عباسي نگاه كنيم، درخواهيم يافت كه همه آنها عارف بوده‌اند. آنها با دقت و تعمق در اين متون به مراحلی از درك و عرفان دست مي‌يافتند و معرفت اين موضوعات، مفاهيم آيات و احاديثي كه مي‌نوشتند در جسم و جان آنها نفوذ مي‌كرد. 

قرباني با اشاره به اين كه برخي از اين افراد موفق شده‌اند ۳۰ تا ۴۰ نسخه قرآن را خوشنويسي كنند، به ماجراي «ابن مقله بیضاوی شیرازی» (شوال ۲۷۲- ۳۲۸ قمری)، وزیر ایرانی عباسیان اشاره كرد كه به کمک برادرش ابوعبدالله حسن در اواخر سده سوم و اوایل سده چهارم هجری خطوطي را ابداع و معرفي كردند. 

وی یادآور شد: ابن مقله نخستين واضع خطوط نسخ و ثلث بود. وی پس از آن که دستش را قطع كردند، چند نسخه قرآني ديگر را با كمك گرفتن از ساعد خود به رشته تحرير درآورد. 

نويسنده كتاب «آشنايي با تاريخ و معارف خط و خوشنويسي» يادآور شد: با تأليف اين اثر و بيان اين ويژگي‌ها مي‌خواستم به خوشنويسان و افرادي كه به تازگي گام در اين وادي نهاده‌اند، يادآوري كنم كه قدر خود را بدانند و اين استعداد را تنها يك بُعد هنري نپندارند و بُعد عرفاني و معرفتي آن را نيز درک و حفظ كنند. توانمندي‌هاي خود را محدود به خوشنويسي و نگارش خطوط و تابلوهاي گوناگون نكنند و از معرفتي كه خوشنويسي مي‌تواند براي آنها ايجاد كند، غافل نشوند. اين معرفت درهاي بسته فراواني را به روي آنها خواهد گشود.

این پژوهشگر حوزه دين و قرآن در پاسخ به اين پرسش كه «آيا اين معرفت مختص به خوشنويسي خط فارسي است؟»، گفت: برخي زبان‌ها نظير زبان لاتين را نمي‌توان خوشنويسي كرد. در اين اثر مقصودم خوشنوسانی بود كه به معارف اسلامي مي‌پردازند و احاديث، آيات و اشعار نيكو مي‌نويسند؛ اين افراد در صورتي كه خوشنويسي كنند يا اين مضامين را به شكل حروف يا سمبل در‌آورند و به عبارتي به آن جلوه‌هاي هنري ‌بخشند، با تكرار و تمرين، آثار معرفتي فراواني را تجربه خواهند کرد. 

نويسنده كتاب «آثار فسق و توبه» یادآور شد: با وجود آنكه كارهاي فرهنگي و خوشنويسي به تنهايي درآمد كافي ندارند، بايد به نتايج معنوي اين فعاليت‌ها توجه داشت. من براي اين كه خوشنويسان با خطوط قديمي آشنا شوند، در كتابم بيش از ۳۰ نوع از خطوط قديمي را معرفي كرده‌ام كه كمتر خوشنويسي مي‌تواند نمونه‌هايي از آن را پيدا كند. تمامي اينها خطوط كتيبه‌نويسي،‌ طلسم‌نويسي و ... هستند كه بر اساس ۱۴۲ منبع گوناگون به آنها دست يافته‌ام. قديمي‌ترين منبع به قرون ۱۱ و ۱۲ هجري قمري باز مي‌گردد. 

نويسنده كتاب «معيارهاي رفتاري در مديريت اسلامي» با تأكيد بر اين كه خوشنويسي تنها خوش‌نويسي نيست و به يك هنر محدود نمي‌شود، گفت: معرفتي كه در اين مسير مي‌توان به آن دست يافت، ارزشمندتر است. 

قرباني با استناد به چند رساله كهن، آداب خوشنويسي و مشق را در اثر خود آورده و معتقد است: در اين اثر بيش از ۳۰ خط (قلم) قديمي كه به صدر اسلام و حتي پيش از آن باز مي‌گردند را معرفي، و حروف الفباي آن را نيز مشخص كرده‌ام تا چنانچه محققي تصميم داشت سنگ‌نوشته‌ يا كتيبه‌اي را معنا كند، از اين طريق موفق شود.

وي از اين اثر به عنوان كتابي منبع ياد كرد و گفت: در اين كتاب، خطي به نام «خط بابری» را نيز معرفي كرده‌ام كه تنها يك نمونه از آن در دنيا وجود دارد - قرآني كه در كتابخانه آستان قدس رضوی نگهداري مي‌شود. اين اثر متعلق به قرن دهم هجري و دوره بابرشاه گوركاني است. پيش‌تر نمونه خط اين اثر را آستان قدس رضوي براي چند كشور فرستاد تا آن را رمزگشايي كنند؛ در نهايت يكي از خوشنويسان ايراني رمز آن را پيدا كرد. اين مساله براي خوشنويسان ارزشمند است كه علاوه بر تمرين در تحقيق و مطالعه نيز فعاليت داشته باشند.

قرباني معرفي خط «سياق» (خط محاسباتي كه اخيرا منسوخ شده و تا پنج دهه پيش كسبه با آن مي‌نوشتند) را از ديگر نكات مهم اين اثر خواند و اظهار داشت: نمونه‌هايي از خط سياق را در اين اثر آورده‌ام تا با احياي آن بكوشيم چنين خطوطي از تاريخ محو نشوند. اكنون نيز برخي كسبه قديمي نظير دست‌فروشان يا پارچه‌فروش‌ها از اين خط كه به نوعي شبيه علامت‌گذاري است، استفاده مي‌كنند. 

وی افزود: اين خط مخصوص حسابداري است و حتي افراد بی‌سواد نيز از اين خط براي محاسبات خود استفاده مي‌كرده‌اند. تا چند دهه پيش همه صرافان، كسبه و دفاتر حسابداري طلب‌ها و بدهي‌هاي خود را به این شیوه محاسبه مي‌كردند. حتي قالي‌بافان شمار گره‌های قالي‌هاي خود را بر اساس همين خط محاسبه مي‌كردند. 

قرباني درباره ضرورت آشنايي خوشنويسان با انواع خط‌هاي قديمي بيان داشت: ضرورتي ندارد يك خوشنويس به اين خطوط بنويسد؛ اما آشنايي با اين خط‌ها مي‌تواند كمك فراواني به مطالعات يا تمرين‌هاي او داشته باشد و مطالعات و فعاليت‌هاي خوشنويسی‌اش را عمق بخشد. حتي افرادي كه خوشنويس نيستند، اما به اين هنر علاقه‌مندند مي‌توانند با توضيحات و نمونه آثاري كه در اين اثر گردآوري شده‌اند، با انواع خطوط و شرح حال خوش‌نویسان بیش‌تر آشنا شود.

نخستين چاپ كتاب «آشنايي با تاريخ و معارف خط و خوشنويسي» را انتشارات قاف مشهد الرضا(ع) با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، در ۱۲۸ صفحه مصور و به بهای ۲۵ هزار ريال منتشر و روانه بازار كتاب كرده است. 

اين اثر در بيست و چهارمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب كه از ۱۴ تا ۲۴ ارديبهشت در مصلای تهران برگزار مي‌شود، ارايه می‌شود.