عبدالقادر بلوچ، مروج کتابخوانی و موسس کتابخانه در روستای «وَشنام دُرّی» در شهرستان چابهار در سیستان و بلوچستان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با اشاره به انتخاب این روستا به‌عنوان یکی از 11 روستای برگزیده در هفتمین دوره جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب کشور، گفت: حدود دو سال است که به فعالیت­‌های دواطلبانه کتابخوانی مشغول هستم. کار بنده از زمانی که زیر سایه درختان، بچه‌­های روستا را جمع می­‌کردم و برایشان با صدای بلند کتاب می­‌خواندم، آغاز شد.

وی با بیان اینکه روستای «وشنام دری» حدود ۱۰۰۰ نفر جمعیت دارد، افزود: اغلب مردم روستا به کشاورزی و صید ماهی در آب‌های آزاد مشغول هستند و تعداد کمی هم به پرورش شتر و اغلب زنان روستا به سوزن دوزی می‌­پردازند. در روستا دو کتابخانه وجود دارد. یکی کتابخانه کانون فرهنگی مساجد که بخشی از فضای مسجد روستا را به آن اختصاص دادند و اعضای آن به فعالیت‌­های کتابخوانی مذهبی شامل قرآن و حدیث­‌خوانی و.. می‌­پردازند.

این مروج کتابخوانی ادامه داد: کتابخانه عمومی «وشنام» که اتاقکی با مساحت ۳×۴ متر، حدودا ۲۰۰ عضو و حدود ۱۰۰۰ جلد کتاب دارد. کتاب‌­ها بیشتر پیرامون موضوعات کودک و نوجوان شامل انواع داستان و کتاب­‌های ادبی و تاریخی است. کتابخانه وشنام علاوه بر مراجعه حضوری اعضا، ده‌­ها فعالیت دیگر هم دارد که به آن اشاره می‌­کنم. به عنوان مثال ما با ایجاد طرح کتاب سیار، کتاب را در کیسه‌­های پارچه­‌ای که افراد داوطلبانه دوختند به کتابخانه هدیه می‌­شود به اجتماع­ات کوچه و بازار و مساجد می‌­بریم و به صورت امانت در اختیار اهالی قرار می­‌دهیم. این طرح باعث می­‌شود که نه‌تنها اوقات مردم به بطالت نگذرد بلکه با خواندن کتاب سرگرم می­‌شوند و می‌­­توانند موضوع­ات جدید و جذابی برای گفتمان با یکدیگر داشته باشند. اینگونه به ارتقا سطح آگاهی و دانش افرادی که به هر دلیل امکان مراجعه به کتابخانه ندارند، کمک شایانی می­‌شود.

بلوچ گفت: تا قبل از راه‌­اندازی کتابخانه وشنام، نه‌تنها در مدرسه خود بلکه در مدارس اطراف روستاهای همجوار کار کتاب‌رسانی به دیگر مناطق کم برخوردار نیکشهر، قصرقند، دشتیاری، زرآباد و.. را انجام می‌­دادیم تا آن زمان دانش‌آموزان حتی از وجود کتاب غیردرسی آگاه نبودند و دبیرستانی­‌ها برای شرکت در کنکور با مصایب مختلفی مواجه بودند. چرا که کتاب­‌های کمک آموزشی و کنکوری در اختیار نداشتند و تهیه آن هم به‌صورت شخصی برای خانواده­‌های کم بضاعت عملا مقدور نبود. کتابخانه وشنام با تهیه کتاب و ارسال آن به همراه کتاب­‌های متعدد که توسط خیرین محترم، نویسندگان و ناشرین سخاوتمند تهیه و اهدا شده بود، نه‌تنها مشکلات نوجوانان کنکوری را تا حد زیادی مرتفع کرد بلکه کمک بسیار شایانی به خواندن و نوشتن کودکان بلوچ کردند که فارسی، زبان دوم آن­هاست.

وی یکی از مهمترین فعالیت­‌های کتابخانه وشنام دری را برگزاری کلاس‌­های آنلاین دانست و عنوان کرد: این کلاس‌­ها با موضوع نقاشی، قصه‌­نویسی، روانشناسی و... به‌صورت مستقیم و با استفاده از برنامه اسکایپ، با بهترین اساتید این شاخه­‌ها برگزار می­‌شود که به‌صورت داوطلبانه قبول زحمت می­‌کنند. بچه­‌ها، پس از خواندن یک کتاب با نویسنده آن به صورت آنلاین ارتباط برقرار کرده و درباره آن به گفت­گو می‌نشینند. به علاوه در کلاس­‌های نقاشی تاکنون پیشرفت چشمگیری داشتند. اساتید هنر با صبر و سخاوت به آنها می‌‌آموزند که چگونه زیبایی­‌های محیط پیرامون، فضای قصه‌­ها و حتی آرزوهای خود را به تصویر بکشند. در کلاس‌­های خلاقیت، بچه‌­ها می­‌آ­موزند که با کمترین امکانات موجود، انواع کاردستی­‌ها را بسازند.

این مروج حوزه کتاب و کتابخوانی در سیستان و بلوچستان، افزود: کلاس‌­های قصه‌­نویسی ذوق و استعداد و تخیل بچه­‌ها را در این زمینه به بهترین شکل شکوفا می­‌کند. کتابخانه تاثیر بسزایی در آشتی اهالی با محیط زیست داشته است. تا قبل از وجود کتابخانه، روزانه شاهد رفتارهای ناصحیحی چون شکستن شاخه‌­ها، آتش روشن کردن در بیشه­‌ها، پرتاب سنگ به پرندگان و آزار سایر حیوانات و ریختن زباله در جای جای طبیعت بودیم. مردم روستا در صورت مشاهده «گاندو» سریعا آن را می­‌کشتند. اما با معرفی کتاب­‌هایی با همین موضوع به اهالی روستا و با آموزش­‌های مسئول کتابخانه به کودکان و بزرگسان، هم‌­اکنون شاهد تغییرات قابل توجهی در رفتار مردم هستیم. هم اکنون اهالی هنگام آتش روشن کردن کاملا با احتیاط رفتار می­‌کنند و از خاموش شدن آتش پس از استفاده مطمئن می­‌شوند. نه تنها به حیوانات و پرندگان آسیب نمی­‌رسانند بلکه آب و غذا در دسترس آنها قرار می‌دهند. اخیرا یک گاندو در روستا مشاهده شد که روستاییان آن را با احتیاط گرفته و به مسئولین ذیربط اطلاع دادند.

بلوچ ادامه داد: در فرهنگ سنتی غالب بافت مردمی بلوچستان تحصیل و آموزش زنان همواره مورد بی‌­توجهی قرار گرفته است. کتابخانه با شعار «فرزندان آگاه در دامان مادران آگاه پرورش می­‌یابند» تلاش کرده است که تاثیرات به­‌سزایی بر این نگاه سنتی بگذارد و تا حد زیادی هم موفق بوده است. برگزاری کارگاه‌­های مختلف آموزشی با همکاری کانون زنان بلوچ، با عناوین نقش زن در اسلام، روانشناسی زنان، بهبود روابط زناشویی، آموزش­‌های بهداشتی و تربیتی ... یکی دیگر از فعالیت­‌های کتابخانه در این زمینه است. آگاه‌­سازی خانواده‌­ها از اهمیت تحصیل دختران توسط مسئول کتابخانه از طریق آموزش شفاهی و معرفی کتاب  به آن­ها باعث ایجاد تغییرات شگرفی در این راستا شده به طوری که هم اکنون ۶۰ درصد از اعضای کتابخانه را دختران تشکیل می‌­دهند. خانواده­‌های زیادی که دخترانشان را از تحصیل یا عضویت در کتابخانه منع می­‌کردند، اکنون داوطلبانه به کتابخانه پیوسته‌اند و از برکات معنوی آن بهره می­‌برند. به یاری خدا برای اولین بار چندین نفر از دختران روستا در کنکور سراسری شرکت کردند. پیگیری ساخت مدرسه دخترانه با همکاری دهیار و اعضای محترم شورا جرقه­‌های آن زده شده از دیگر فعالیت­‌های کتابخانه بوده است.
 
این مروج کتابخوانی در سیستان و بلوچستان در پایان عنوان کرد: با شیوع بیماری کووید ۱۹ کتابخانه سهم به­‌سزایی در آگاه‌­سازی همگانی درمورد بیماری و نحوه پیشگیری از آن در روستا داشت. در این راستا با همکاری خانه بهداشت و با رعایت پروتکل­‌های بهداشتی کارگاه­‌های ترتیب داد که در آن برای کودکان راجع به اهمیت قرنطینه، ماسک زدن، شستن دست­‌ها و ...صحبت شد و در آخر با اهداء ماسک به خودشان و خانواده‌­های­شان جلسه به پایان رسید. یکی دیگر از فعالیت‌های مهم کتابخانه در زمان کرونا شرکت در پویشِ «با کتاب در خانه بمانیم» بود. به این صورت که بچه‌­ها با امانت گرفتن کتاب­‌ها و ماندن در خانه، به خواندن آن­ها و معرفی کتاب در فضای مجازی در این رقابت شرکت کرده و دو نفر از آن­ها برگزیده شده و جایزه دریافت کردند.