«معرفی و بررسی آثار داستانی و نمايشی از سال ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ شمسی» به گزارش حسين مرتضاييان آبکنار، به تازگي از سوی فرهنگستان زبان وادب فارسي منتشر شد._
نگارنده در پيشگفتار آورده است : «ادبيات مکتوب ايران سابقهاي بسيارطولاني دارد - چه نبشتهاي بر ديوارهاي سنگي در دل کوه و چه خطي بر پوست و کرباس و کاغذ – و ما اگر از فرهنگ و هويت سخن ميگوييم به همين تاريخ پر باري نظر داريم که از روزگار باستان تا به امروز برايمان به يادگار مانده است – گنجينهاي که کمتر قومي از نظير آن برخوردار است. حفظ اين گنجينه و انتقال آن به نسلهاي آينده وظيفهاي است ضروري و دشوار.»
از اين رو فرهنگستان زبان و ادب فارسی اجراي طرحي به نام «طرح تطور مضامين داستاني در ادبيات فارسي طي دو قرن اخير» را آغاز کرده است.
مجموعه حاضر، چکيدهاي است از ادبيات داستاني نيم قرن (سالهاي ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰) که در چهار چوب همان طرح تهيه شده است و در واقع بايد بخشي از آن کار پژوهشي مقدماتي تلقي شود که دستمايهاي براي تحليل نهايي سير تطور مضامين در ادبيات داستاني طي دورهای پنجاه ساله (دوره اول از طرح) خواهد بود.
اين گزارش با استفاده از محصول کار پژوهشگراني تهيه شده است که هر يک از آنان به سفارش گروه ادب معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسي، اثر يا آثاري داستاني از دوره مورد نظر را معرفي کردهاند. نام این آثار بدین شرح فهرست شده است:
ميرزا آقا تبريزي(چهار تياتر)، ميرزا فتحعلي آخوندزاده (تمثيلات)، ناصرالدين شاه (حکايت پير و جوان)، ميرزا محمدعلي نقيبالممالک (امير ارسلان)، عبدالرحيم بن ابوطالب نجار تبريزي (کتاب احمد يا سفينه طالبي و مسالک المحسنين)، زينالعابدين مراغهاي (سياحتنامه ابراهيمبيگ)، ميرزا حبيب اصفهاني (سرگذشت حاجي باباي اصفهاني)، ميرزا اسماعيلخان تبريزي (داستان شگفت و سرگذشت يتيمان)، سيد جمالالدين اسدآبادي (قصههاي استاد)، ميرزا محمدخان ناييني طباطبايي (تياتر)، علياکبر دهخدا (چرند و پرند)، آيتالله حاج آقا نورالله نجفي اصفهاني (رساله مکاتبت مقيم و مسافر)، افصحالمتکلمين (عليعمو چنين گفت)، محمدباقر ميرزا خسروي (شمس و طغرا).
همچنين در ادامه به آثار این نویسندگان پرداخته میشود:
شيخ ابراهيم زنجاني (شهريار هوشمند)، تاجالسلطنه (خاطرات تاجالسلطنه)، مرتضي قليخان مويدالممالک فکري ارشاد(حکام قديم، حکام جديد)، شيخ موسي نثري همداني (عشق و سلطنت)، ميرزا احمدي (حاجي ريايي خان يا تارتوف شرقي و اوستاد نوروز پينهدوز)، ميرزا حسن خان بديع شيرازي (داستان باستان يا سرگذشت کورش)، عبدالحسن صنعتيزاده کرماني (دامگستران يا انتقامخواهان مزدک)، عالم نسوان، محمدعلي جمالزاده (يکي بود و يکي نبود).
به اعتقاد نگارنده، اين گزارش براي انواع مخاطبان، نويسندگان، محققان، دانشگاهيان و علاقمندان ادبيات ميتواند مفيد باشد:
«شايد همين مختصر که معرفي نسبتا اجمالي نويسندگان و خلاصه آثار داستاني و ويژگيهاي برجسته آنها را در بردارد، شوق خوانندگان را برانگيزد تا سراغ خود اثر بشتابند.»
فرهنگستان زبان و ادب فارسي، «معرفي و بررسي آثار داستاني و نمايشي از سال ۱۲۵۰ تا ۱۳۰۰ شمسي» را براي نخستينبار در قطع رقعي، ۱۶۸ صفحه، شمارگان ۱۰۰۰ نسخه به بهاي ۳۰۰۰۰ ريال در اختيار علاقمندان قرار داده است.
نظر شما