به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) شصت و چهارمین شماره فصلنامه فرهنگی و اجتماعی «گفتگو» با موضوع حکومت بر تهران به چاپ رسید.

«دولت‌سازی و ساز و کارهای تاریخی مدیریت بر تهران» نوشته حسام سلامت، «حصار تهران، تجدد و مدرن سازی شهری در عصر مشروطه» اثر اعظم خاتم، «سیاست فضای عمومی در نمایشگاه کتاب تهران» به قلم کاوه احسانی، «محله سیروس فروختنی نیست» نوشته مینا سعیدی شهروز عنوان برخی مقاله‌های فصلنامه گفتگو را شامل می‌شوند. 

«شورایاری‌ها، نمونه تهران» نوشته سحر سعیدی‌نیا، «تصویر تهران و شکل‌دهی به فضاهای خالی: نمونه تپه‌های عباس آباد» به قلم منصوره بلخاری قهی و سیدمهدی یوسفی، «روزنامه فاز دوم هدفمندی یارانه؛ «یک شهر» برای همه شهرها؛...» و «کلیمیان بارفروش و مشکلات آنها در دوره قاجار» به قلم رضاآذری شهرضایی سایر عناوین مطالب این فصلنامه را دربر می‌گیرند. 

حسام سلامت، سردبیر فصلنامه «گفتگو» در مطلبی با عنوان «باب گفتگو» با درج تاریخ تاسیس بلدیه در تهران و تاثیر مشروطه بر ساختار اداره تهران می‌نویسد: «نخستین قانون بلدیه تهران در یازدهم خردادماه 1286، در اولین مجلس شورای ملی، تصویب شد. جنبش مشروطه‌خواهی که سودای دگرگونی در ساز و کارهای حکمرانی و بازآرآیی منطق حکومت کردن را در سر داشت خود شهر را هم به موضوعی بدل کرد که اموراتش باید به واسطه رویه‌های تعریف شده‌ای رتق وفتق و به اتکای نهادهای مشخصی مدیریت شود.» 

در مقاله «سیاست فضای عمومی در نمایشگاه شهر کتاب تهران» به تاریخچه و جغرافیای نمایشگاه کتاب به منزله فضایی عمومی پرداخته و به ارتباط آن با شهر، دولت و شرکت‌کنندگان در نمایشگاه را مورد بررسی قرار می‌دهد. در بخشی از این مقاله درباره تاریخچه نمایشگاه کتاب تهران آمده است: «از اواسط دهه 1360 و پس از پایان جنگ ایران و عراق، تهران هر ساله ده روز از ماه اردیبهشت را شاهد برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب بوده است که یکی از بزرگترین رویدادهای عمومی کشور به شمار می‌رود. نمایشگاه کتاب در طول زمان به چیزی بیش از محلی برای عرضه و فروش محصولات فرهنگی تبدیل شده است. این نمایشگاه عرصه رقابت سیاسی تعداد زیادی از موسسات دولتی، ناشران، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، روشنفکران و افراد پرشمار بازدیدکنندگانی به شمار می‌آید که بنا به دلایل مختلف مشتاقانه به سوی آن می‌شتابند. منحصر به فرد بودن، مقیاس، زمینه اجتماعی و زمینه جغرافیایی برگزاری نمایشگاه، آن را به فضای عمومی تبدیل کرده که به نوعی روابط قدرت در ایران را بازمی‌نمایاند و همزمان به شکل‌دهی اجتماعی خیالی از شهروندان در ذهن شرکت‌کنندگان نیز کمک می‌کند.»

در مطلبی با عنوان «ساز و کارهای تاریخی مدیریت بر تهران» درباره پیشرفت تدریجی تهران تا زمان پایتخت شدن در زمان قاجارها می‌خوانیم: «در زمان کریم‌خان تهران از حیث سیاسی – نظامی موقعیت استراتژیک فوق العاده مهمی پیدا کرده بود، چرا که نقطه تلاقی سه قدرت منطقه‌ای به حساب می‌آمد: ایل قاجار در مناطق شمالی قدرت گرفته بود، افشاریه بر خراسان سیطره داشت و زندیان سلطه خود را بر مناطق مرکزی، جنوبی و غربی ایران تثبیت کرده بودند. با این‌همه کریم‌خان پایتخت خود را به تهران منتقل نکرد پایتخت شدن تهران تا زمان قدرت گرفتن آغا محمدخان قاجار به تعویق افتاد.»

در مقاله «حصار تهران، تجدد و مدرن‌سازی شهر در عصر مشروطه» به دنبال تحلیل پیدایش تجدد شهری در تهران در دوره ناصری به عنوان بخشی از جنبش عمومی تجددخواهی در ایران است. تجدد شهری پیشگام و صحنه اصلی تحقق این ایده بود و با توجه به نقش جنبش مشروطه خواهی و جنبش مدرن‌سازی دولت هردو، به ساختن مفهوم تجدد شهری و تجسم فضایی ایده تجدد کمک کردند. برای بررسی تجدد شهری در دوره ناصری این مقاله در تلاش است روند تخریب حصار طهماسبی، احداث حصار جدید و تغییرات شهر تهران طی سال‌های1230 تا 1300 شمسی را مورد کندو کاو قرار دهد. 

در بخشی از این مقاله درباره تاثیر جنبش مشروطه بر توسعه فضای شهری تهران آمده است: «جنبش مشروطه در طول دهه‌های آخر قرن سیزدهم، تهران را که شهری سرشار از تضادهای سیاسی، فرهنگی و طبقاتی بود در برابر استبداد یکپارچه کرد. تجدد شهری این دوره حامل توسعه فضاهای عمومی شهری بود که توسط جنبش مشروطه خلق شد فضاهایی مثل سبزه میدان، میدان جدید بهارستان و مسجد سپهسالار که محل گردهم آمدن بازاریان و مجاهدان مشروطه خواه در جریان اعتراضات مردمی بود در دو قطب شهر، محله جدید دولت و بازار قرار داشت. از مدرسه سپهسالار بعدها برای جلسات مجلس هم استفاده شد.»

«تهران در اوائل عصر قاجار از چهار محله عمده سنگلج در شرق ارگ، بازار در جنوب ارگ و عودلاجان و چاله میدان به ترتیب در شمال و جنوب شرق تشکیل شده بود. از آنجا که محله سنگلج کمترین میزان ساکنین قجر و تهرانی را در خود جای می‌داده و می‌توان گفت که این محله محله‌ای تازه تاسیس بوده و احتمالا شهر کهن تهران در قسمت شرقی محدوده حصار طهماسبی قرار داشته است. در کل می‌توان گفت که محلات تهران ترکیب‌های جمعیتی و هویتی جداگانه‌ای داشته‌اند. گرچه این به آن معنا نیست که تمایز قطعی میان این محلات وجود داشته اما ترکیب جمعیتی این محلات تفاوت معناداری با یکدیگر داشته‌اند.» این سطور بخشی از مقاله «تصویر تهران و شکل‌دهی به فضاهای خالی: نمونه تپه‌های عباس‌آباد» است که نگاهی به محله‌های تهران کهن دارد.

در مطلب «کلیمیان بارفروش و مشکلات آنها در دوره قاجار» به واقعه شورش عوام علیه کلیمیان بارفروش اشاره شده و مشکلاتی که در روال عادی زندگی کلیمیان این محله رخ داده و خسارت و زیانی که بر ساکنان کلیمی ناحیه بارفروش تحمیل شد می‌پردازد.

شصت و چهارمین شماره فصلنامه فرهنگی و اجتماعی «گفتگو» با موضوع حکومت بر تهران به قیمت پنج هزار تومان از سوی شرکت نشر شیرازه منتشر شده است.