به گزارش خبرگزاری كتاب ایران (ایبنا)، به نقل از روابط عمومی بنیاد فارسشناسی، دریای بیكران ادبیات فارسی آنقدر گسترده و عمیق است كه كمتر دُرِ معنی میتوان یافت كه در قالب صدفهای آن یافت نشود؛ در این میان نثر فارسی عرصهای فراخور برای معرفی شیوه شكار، چگونگی تربیت پرندههای شكاری دستآموز شاهان و آموزش شكار دارد و این نكته سبب شده كه از دیرباز به دستور پادشاهان، بسیاری از اهل قلم آثاری بنویسند كه در اصطلاح نثر فارسی به آنان «بازنامه»، «صیدنامه»، «شكرهنامه»، «رساله فیالصید» و... میگفتهاند.
کتاب «بازنامه ناصری»، چنانکه از نامش پیداست، در روزگار ناصرالدین شاه قاجار، به سال 1284 قمری به قلم تیمور میرزا حسامالدوله فرزند حسینعلی میرزا فرمانفرمای فارس نوشته شده است.
بازنامه کتابی است در شناخت انواع پرندگان شکاری و دیگر پرندگان و چگونگی آموزش این پرندگان و بررسی بیماریها و بالاخره چگونگی تیمار و معالجه امراض آنان شاهزاده تیمور میرزا که خود از سالهای آغازین کودکی و نوجوانی به شکار و شکارچیگری بیش از حد معمول دل بسته بود و به همراه قوشچیان پدرش به پرورش پرندگان شکاری پرداخته بود در روزگار تبعید به عراق و اقامت در شهر بغداد و نجف و کربلا، فارغ از دغدغه حکومت و گرفتاریهای ریاست، همواره به مطالعه شکارنامههای پادشاهان گذشته مشغول بود و آنچه را در کتابهای گذشتگان میدید، خود نیز عملاً تجربه میکرد.
تیمور میرزا در تهران، به فاصله سالهای 1279 تا 1284 قمری، کتاب بازنامه را نوشت و به نام ناصرالدین شاه «بازنامه ناصری» نامید.
قدمت اینگونه آثار در فرهنگ ایرانی و حتی غیرایرانی بسیار است، تا آنجاكه برخی، نخستین بازنامهنویس را جمشید، پادشاه اسطورهای ایرانی میدانند؛ هرچند علی غروی در «تاریخ مختصر بازنامهنویسی»، نخستین بازنامهها را منسوب به بقراط، جالینوس و جاماسب میداند. پژوهشگرانی دیگر نیز نخستین بازنامه را مربوط به دوران انوشیروان پادشاه ساسانی و به قلم بوذرجمهر میدانند.
یكی دیگر از دورههای توجه به بازنامهنویسی را باید زمان ناصرالدین شاه قاجار دانست. علاقه مفرط شاه به شكار و تربیت پرندگان شكاری و اهمیت یافتن «قوشخانه سلطنتی» در زمان او سبب شد كه نویسندگان متعددی چون محمدحسین حسینی كرمانی شیرازی در «انیسالامرا» و جمالالدین میرزا در«شاهبازنامه» به این نوع ادبی توجه كنند.
یكی دیگر از بازنامههای مهم این دوره، «بازنامه ناصری»، نوشته تیمور میرزا حسامالدوله، است كه تا سال 1284هجري قمري نگاشته شده است. این اثر كه هم از نظر شیوه نثر فارسی و هم از منظرهای تاریخی و اجتماعی و حتی پرندهشناسی و طب پرندگان مهم است، پیش از این در هندوستان منتشر شده و اینك به همت هیبتالله مالكی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی فیروزآباد تصحیحی نیكو یافته و همراه با مقدمات، تعلیقات و توضیحاتی در آشنایی با نویسنده، دوستان او و همچنین سبك كتاب و محتوای آن منتشر شده است.
«بازنامه ناصری» 280 صفحه با شمارگان 1000 نسخه در اسفندماه 1390 توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران با همراهی مرکز فارس و بنیاد فارس شناسی به زیور چاپ آراسته شده است.
کتاب «بازنامه ناصری» نوشته تیمور میرزا حسامالدوله همراه با تصحیح، مقدمات، تعلیقات و توضیحات هیبتالله مالكی منتشر شد. مخاطب در این اثر با شکار، پرندگان شکاری و چگونگی آموزش آنها و همچنین بیماریهای خاص آنها آشنا میشود.-
نظرات