به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «فرهنگ توصیفی اعلام شهدای استان مرکزی» تألیف سرهنگ عبدالرضا ملکی، از سوی هیأت داوران بخش «منابع و آثار مرجع» در نوزدهمین دوره انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، به‌عنوان اثر شایسته‌تقدیر معرفی و تجلیل شد.
 
با مؤلف این کتاب درباره چرایی و چگونگی تألیف این اثر با موضوع ادبیات مقاومت و پایداری به‌گفت‌وگو نشستیم.
 
از کتاب تازه‌تان؛ «فرهنگ توصیفی اعلام شهدای استان مرکزی» بگویید که برخلاف بیشتر نوشته‌های شما برای مخاطبان خاص است.
در پنج سال گذشته مشغول گردآوری فرهنگ‌نامه شهدا شدم. استان مرکزی در دوران دفاع مقدس، بیش از 6 هزار شهید تقدیم انقلاب اسلامی کرد. یک‌سری شهدای شاخص بودند که اطلاعات مربوط به آن‌ها جمع‌آوری شده بود و درمورد آن‌ها کتاب نوشته شده بود و اطلاعاتشان تکمیل و در اختیار مردم قرار گرفته بود، اما درمورد برخی شهدا اطلاعات ناقص در دست داشتیم و حتی اسمشان را هم کسی نشنیده بود. به‌عنوان مثال، شهدای پرواز و بسیجی داشتیم که مدت کوتاهی جبهه رفته بودند و خیلی به آن‌ها پرداخته نشده بود. از طرفی هم کتاب مرجع یا منبعی برای تحقیق درمورد شهدا وجود نداشت، به‌همین دلیل با دوستان به این نتیجه رسیدیم که یک مجموعه‌ای با عنوان فرهنگ اعلام شهدای استان که بعدا عنوانش شد «ستارگان سرزمین آفتاب»، جمع‌آوری کنیم.
 
این کار از سال 1393 کلید خورد و شروع به جمع‌آوری اطلاعات در تمام شهرها و روستاهای استان مرکزی کردیم. اطلاعاتی که مورد نیاز بود در قالب فرم‌هایی تهیه شد، البته زیاد کامل نبود، چون حدود سی‌سال از دفاع مقدس گذشته و خیلی از اطلاعات در دسترس نبود. خیلی از خانواده‌های شهدا دیگر در بین ما نبودند و با سختی زیاد حدود دو سال تیم 100 صدنفری این اطلاعات را جمع‌آوری کردند، کارگروهی تشکیل شد و اطلاعات جمع‌آوری شده پالایش شد. 15 نویسنده به‌صورت مستقیم و بقیه نویسنده‌ها به‌صورت غیرمستقیم، اطلاعاتی که از خانواده و همرزمان شهدا جمع‌آوری کرده بودند را در اختیار ما قرار دادند و منتج به مجموعه 22 جلدی شد که 21 جلد آن چاپ شده و جلد بیست و سوم در حال تدوین است.
 
البته تعدادی شهدای دیگر داشتیم که در استان ما به‌دنیا آمده‌اند و در شهرهای دیگر دفن شده‌اند که جمع‌آوری اطلاعات آن‌ها هم در حال انجام است. اصل مطلب این بود که اطلاعات جامعی در این زمینه نبود و سعی کردیم این اطلاعات جمع‌آوری شود. این اطلاعات بیش از 90 درصد صحت دارد، چون ممکن است در چاپ، جمع‌آوری و نگارش احتمال خطا وجود داشته باشد.
 


آیا قرار است باز هم به این مجموعه اضافه شود؟
حدود 600 تا یک هزار شهید دیگر داریم که در حال جمع‌آوری اطلاعات آن‌ها هستیم؛ یعنی کارگروه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اطلاعات بیش از 5 هزار شهید جمع‌آوری شده و 21 جلد کتاب شده و جلد 22 هم دربردارنده اطلاعات 300 شهید است که هنوز چاپ نشده و احتمالا سه جلد دیگر به این مجموعه اضافه می‌شود.
 
اساس کار ما در رابطه با شهدای استان مرکزی است که یا در استان متولد شده‌اند یا در استان دفن شده‌اند. دو سری دیگر شهید داریم، یکی شهدای عراقی هستند که برای مجلس اعلا بودند و یا شهدای مدافع حرم افغانستان که در استان مرکزی دفن شده‌اند که اطلاعات مربوط به این شهدا هم گردآوری می‌شود. همچنین شهدای مدافع حرم و امنیت و سلامت را داریم که اطلاعات آن‌ها به‌روز جمع‌آوری می‌شود.
 
انگیزه‌ای که وجود داشت این بود که برخی از شهدا نامی از آن‌ها نیست. شهدای سربازی که پدر و مادرشان فوت کرده‌اند و اقوامی هم نداشته‌اند و فقط یک اسم از آن‌ها در بنیاد شهید وجود دارد و بنیاد شهید هم بر اساس خدماتی که ارائه می‌کند برای شهدا پرونده تشکیل می‌دهد و هدف ما این بود که اسم شهدا برای آیندگان ماندگار بماند.
 
از چه منابع دیگری غیر از مصاحبه برای گردآوری این مجموعه بهره بردید؟
ما منابع متعددی داشتیم. یک‌سری اطلاعات در بخش ایثارگران در بنیاد شهید، سپاه، ارتش و نیروی انتظامی وجود دارد که دریافت شد. بعلاوه این‌که برای پنج درصد آن‌ها کتاب مجزا نوشته شده و همچنین یک‌سری فرم‌ها را تهیه کردیم و به خانواده شهدا که دسترسی داشتیم مراجعه کردیم و از این طریق نیز اطلاعاتی را بدست آوریم.
 
از تجربیات خود در مسیر گردآوری این مجموعه بفرمایید؟ پیشنهادتان برای افرادی که در شهرها و استان‌های دیگر می‌خواهند این کار را دنبال کنند، چیست؟
این کار خیلی بزرگی است، مدت سه‌سال فقط جمع‌آوری اطلاعات زمان برد که هنوز هم ادامه دارد. یک تیم 100 نفره تشکیل شد که در هر شهرستان اطلاعات را جمع‌آوری کردند. به‌علاوه این‌که نویسندگان افرادی بودند که زمان دفاع مقدس هنوز بدنیا نیامده بودند و توجیه‌کردن این‌ها نیازمند جلسات متعدد بود. در جلد اول این مجموعه نیز درمورد واژه‌ها و اصطلاحات جنگی توضیحاتی ارائه شده و سعی کردیم از پیشکسوتان که در دوران دفاع مقدس حضور داشتند و آشنایی بیشتر با این دوران دارند برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده کنیم و این باعث شد کار روال بهتری پیدا کند. در کل کار سختی بود، روستایی بود که 80 کیلومتر با مرکز شهرستان فاصله داشت و رفت و آمد مشکل بود، اما با تلاش افراد، کار به سرانجام رسید.



برای چاپ این مجموعه با توجه به اینکه 22 جلد است با مشکلی مواجه نشدید؟
این کتاب‌ها، کتاب‌های بازاری نیست و ناشران هم منافع خود را در نظر می‌گیرند و درواقع انتشار این کتاب باعث شد، مجوز انتشارات با عنوان «ستارگان سرزمین آفتاب» را بگیریم، چون ناشران به‌دنبال کتاب‌هایی هستند که یا پرفروش باشد و یا اسم و رسمی داشته باشد و چاپ مجموعه 22 جلدی که عامه‌پسند نیست و بیشتر برای پژوهشگران مورد استفاده است از سوی ناشران استقبال نمی‌شود چه‌بسا اگر قبول می‌کردند در استان‌های دیگر هم به فکر انتشار همچین اثری می‌افتادند.
 
آیا این اثر برای قشر خاصی تألیف شده یا عموم مردم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند؟
این کتاب شامل زندگی‌نامه شهدا، همراه با وصیت‌نامه است و اگر خاطره‌ای وجود داشت، یکی دو خاطره از آن‌ها در کتاب آورده شده است. البته درمورد برخی شهدا حتی یک کتاب می‌شد نوشت، اما بدلیل محدودیتی که وجود داشت، یک تا سه صفحه به هر شهید اختصاص یافت. این مجموعه بیشتر برای پژوهشگران کاربرد دارد.
 
چه بازخوردی از سوی مخاطبان دریافت کردید؟
پیشکسوتان این عرصه در زمان نگارش و جمع‌آوری اثر قدردانی می‌کردند، چون تاکنون همچین کاری انجام نشده بود و ما به‌عنوان اولین استان این کار را انجام دادیم و حتی این اثر می‌تواند منشأ تألیف دانش‌نامه شهدا باشد. البته برخی اصلاحات هم ممکن است نیاز باشد درمورد اطلاعاتی که گردآوری شده انجام شود که در چاپ‌های بعدی لحاظ می‌شود. درکل پیشکسوتان این عرصه خیلی پشتیبانی کردند تا این کتاب به چاپ برسد.
 
آیا اثر دیگری در دست نگارش دارید؟
رمانی در حوزه دفاع مقدس تألیف کرده‌ام با عنوان «روستازاده‌ای که قهرمان نبود»، درباره یکی از شهدای مدافع حرم نوشته‌ام و کتابی با عنوان «دفاع در فراسوی مرزها» را نگاشته‌ام که در رابطه با عملیات تخصصی است که رزمندگان استان مرکزی در عمق خاک عراق انجام دادند و کتاب دیگری که نگاشته‌ام نیز با عنوان «او یک سرباز بود» درباره سرباز شهید از استان مرکزی است.