به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، یکی از مطالبات جدی در صنعت نشر تشکیل اتحادیه‌ای کشوری است که پیگیر رفع مشکلات و دغدغه‌های فعالان این حوزه در سه بخش نشر، توزیع و پخش باشد؛ اتحادیه‌ای که در ارتباط با سازمان‌ها و مراکز کشوری گره برخی از موضوعات را باز کند و مسیر را برای حرکت ناشران هموارتر سازد.

اگرچه تاکنون به دلیل مشکلات قانونی تاسیس این اتحادیه هنوز به سرانجام نرسیده است اما  بسیاری از فعالان صنفی درصدد فعال‌سازی آن هستند. این موضوع بهانه‌ای شد تا در دهمین شماره مجموعه گفت‌وگوهای ضرورت تشکیل اتحادیه کشوری نشر با سعید جلالی، رئیس هیات مدیره اتحادیه ناشران آذربایجان شرقی و یکی از فعالان صنف نشر به گفت‌وگو بنشینیم تا دیدگاه‌های وی در این حوزه را بشنویم. جلالی از جمله مطالبه‌گران اولیه تشکیل اتحادیه کشوری نشر بوده که در سال‌های گذشته به همراه برخی دیگر از فعالان صنفی، به دنبال رفع موانع تشکیل این تشکل صنفی کشوری بوده است.
 
برخی از فعالان حوزه نشر معتقدند اتحادیه کشوری فقط مختص ناشران باشد،‌ اما برخی دیگر بر این باور هستند که سایر رسته‌های حوزه نشر نیز باید در آن سهیم باشند. نظر شما در این زمینه چیست؟
تا قبل از دهه 1320 ما بیشتر در بحث تولید و نشر کتاب فعال بودیم؛ اما پس از آن عرضه و فروش کتاب در کشور ما جدی‌تر شد و امروز تولید و عرضه برای مخاطب نوعی همبستگی و در هم تنیدگی دارد. چندسال قبل در حاشیه نمایشگاه استانی شیراز جلسه‌ای با حضور ناشران و فعالان حوزه نشر برگزار شد و به این نتیجه رسیدیم که راه چاره برای ارتقای صنف تجمیع امکانات و مطالبات است که این تجمیع فقط در سایه اتحادیه سراسری ناشران و کتابفروشان امکان‌پذیر می‌شو. اینکه ما بخواهیم به صورت جزیره‌ای بخواهیم در حوزه نشر فعالیت کنیم فایده‌‌ای ندارد؛ زیرا حدود 88 درصد مخاطب کتاب‌ها در شهرستان‌ها و 12 درصد در تهران هستند؛ درحالی که 85 درصد تولید در تهران و 15 درصد ناشران استانی فعال هستند.
 
و به نظر شما این اتحادیه کشوری می‌تواند به ایجاد تناسب در پراکندگی نشر در این حوزه کمک کند؟
معتقدم برای نجات و ساماندهی وضعیت پراکنده صنعت نشر همچنین ایجاد تناسب بین تولید و تقاضا و در دسترس قرار دادن کتاب در بین همه مردم ایران، فقط اتحادیه کشوری جوابگو است. ما باید برای حل مشکلات و دغدغه‌های صنف یک صدای واحد داشته باشیم تا پیگیر مطالبات باشد. افرادی که منتقد این موضوع هستند توجه ندارند که غیر از تهران ما با حجم وسیعی از مخاطبان روبه‌رو هستیم و نمی‌توانیم آن‌ها را ندیده بگیریم و اتحادیه کشوری می‌تواند نیازها و خواسته‌های آن‌ها را نیز برآورده کنیم.
 
اما در بین صنف افرادی هستند که معتقدند اتحادیه کشوری خیلی به نفع ناشران استانی عمل نمی‌کند و بیشتر به مشکلات کلان شهرها می‌پردازد. برای پوشش این آسیب احتمالی، راهکاری می‌توان در نظر گرفت؟
ما پیش از این یک تجربه مفید در اتحادیه شرکت تعاونی ناشران آشنا داریم و به‌نظر من عکس این موضوع رخ داده است. در این اتحادیه تعاونی‌های ناشران تمام استا‌ن‌های فعال عضویت دارند و توانستیم این موضوع را مدیریت کنیم. توزیع کاغذ در شرایط بحرانی صنعت نشر یکی از عملکردهای موفق آشنا طی دو سال اخیر بوده است. ما اگر بخواهیم مطالبات خود را به‌صورت صنفی در سراسر کشور پیگیری کنیم چاره‌ای جز تشکیل اتحادیه سراسری ناشران و کتابفروشان را نداریم؛ زیرا یکی از راه‌های برون‌رفت از بحران صنعت به شمار می‌آید. همکاران نباید کاری که هنوز انجام نشده است را نقد کنند. باید یک فرصت مطالعاتی بدهند و سپس آن را نقد کنند؛ نه اینکه وقتی هنوز کاری انجام نشده است به نقد منفی درباره آن بپردازیم.
 
درست است، اما مانع اصلی در عدم تشکیل این اتحادیه، به حدنصاب نرسیدن جمعیت شهرها بر مبنای قانون نظام صنفی است. در این زمینه اگرچه راهکارهای قانونی پیش‌بینی شده است اما به‌نظر می‌رسد صنف هم در پیگیری آن سستی کرده است.
ما در حال بررسی این موضوع هستیم و متوجه شدیم که اتحادیه سراسری زنبورداران، اتحایه سراسری مرغ‌داران گوشتی، اتحادیه سراسری طلا و جواهری و اتحادیه سراسری املاک توانسته‌اند به صورت کشوری فعالیت کنند. اکنون ما نیز به دنبال پیدا کردن راهکارهایی هستیم تا متوجه شدیم که آ‌ن‌ها از کدام مکانیسم استفاده کردند تا اتحادیه سراسری تشکیل دهند.
 
به‌نظر می‌رسد کار گروهی بتواند در درازمدت نتیجه بدهد اما چه فرد یا افرادی باید برای این کار پیش‌قدم شوند و به کار سرعت دهند؟
ما باید یک گروه عملیاتی در حوزه نشر تشکیل دهیم؛ گروهی که آگاه به مسائل صنفی باشد و در یک فرصت زمانی محدود به صورت ماموریت محور این موضوع را بررسی کند. نمی‌شود همینطور مشکلات را بیان کنیم و به دنبال رفع آن‌ها نباشیم. در این زمینه فکر می‌کنم به عنوان مثال پنج نفر از استان‌‌های مختلف شامل رسته‌های مختلف صنعت نشر که تجربه و آگاهی کافی از مسائل صنفی دارند همچنین نماینده‌ای از اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران که قوی‌ترین اتحادیه صنفی است باید قدم‌های اولیه را بردارند. در این زمینه علاوه بر تقویم زمانی باید برنامه‌ریزی مطالعاتی هم داشته باشیم زیرا نمی‌توانیم هیچ کاری را بدون برنامه‌ریزی و فعالیت مطالعاتی دنبال کنیم. در این کار مطالعاتی باید موضوعاتی مثل بستر جمعیت، فراوانی استان‌ها و زمان مطالعه را بررسی کند. البته من حدود 20 سال قبل در نشریه صنعت نشر اتحادیه تهران طی مقاله‌ای نوشتم که راه برون‌رفت از بحران‌های صنعت نشر، پول‌پاشی دولت نیست؛ بلکه باید به نقطه‌ای برسیم که در مقابل دولت، مطالبات مردم و توزیع امکانات قدرت چانه‌زنی بالا داشته باشیم.
 
و به نظر شما اولویت‌های این اتحادیه پس از شکل گیری چه موضوعاتی باید باشد؟
حمایت از توسعه کتاب‌فروشی و نشر و رفع موانع موجود در حوزه نشر از جمله اولویت‌های اتحادیه سراسری نشر خواهد بود. همچنین در سایه این اتحادیه کشوری می‌توان موانع موجود در حوزه توزیع، کپی‌رایت، کتاب‌های تقلبی، چاپ غیرقانونی کتاب‌ها، کیفیت کتاب‌ها و محتوای آثار را برطرف کرد.
 
در پایان بگویید اثربخشی این اتحادیه سراسری را چگونه می‌بینید؟
یکی از دلایل عدم تحقق و پراکنده شدن موضوع اتحادیه کشوری این است که ما خودمان در صنعت نشر پراکنده‌ایم. الان چند سال است که بلای کتاب قاچاق به جان صنعت نشر افتاده است اما نتوانسته‌ایم آن را مدیریت کنیم زیرا دچار پراکندگی بودیم اگر یک اتحادیه سراسری داشتیم، می‌توانستیم مدیریت بهتر و مناسب‌تری روی موضوع داشته باشیم؛ نه اینکه در هر استان به صورت جزیره‌ای روی موضوع کار کنیم؛ نه اینکه برای ویترین کاری انجام بدهیم و بعد از یکی دو هفته همه چیز تمام شود. به صورت خلاصه می‌گویم که تشکیل اتحادیه سراسری کار موثری است که پس از راه‌اندازی متوجه ثمرات آن می‌شویم. اما نفی و اثبات این مساله با دو عامل تشکیل تیم مطالعاتی متمرکز و برنامه‌ریزی در تقویم زمانی مشخص می‌شود و اگر غیر از آن باشد نتیجه‌ای نخواهد داشت.