خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا): سال 1400 با تمام فراز و نشیب‌هایش، به‌جز جوایز ادبی مختلف، با برگزاری رویدادهای ادبی پرشماری همراه بود که در رسانه‌های مختلف، خبرساز شدند؛ از همایش‌ها و وبینارها گرفته تا بزرگداشت‌ها و پاسداشت شخصیت‌هایی که به دلیل اهمیت و پررنگ بودن آثارشان، پرفروغ‌تر و گسترده‌تر برگزار شدند.

در ادامه این گزارش، مروری گذرا خواهیم داشت به اهم رویدادهایی که در سال گذشته، شاهد برگزاری آن‌ها بودیم.
 
روز بزرگداشت حافظ و رویدادهای مرتبط
بخشی از رویدادهای مهم در سالی که گذشت، حول محور روز و هفته حافظ در نقاط شهرهای مختلف ایران و سایر کشورها برگزار شد. مطابق با تقویم، سه‌شنبه 20 مهرماه مصادف بود با روز حافظ که با تدبیر مدیران فرهنگی، ویژه‌برنامه‌های متعددی حول محور این روز و در قالب هفته حافظ، یعنی از 16 تا 23 مهرماه، میزبان پژوهشگران و علاقه‌مندان حافظ بودند. نخستین روز از هفته بزرگداشت یادروز حافظ با گشایش «نمایشگاه کتاب حافظ و قرآن» در بعدازظهر روز جمعه ۱۶مهرماه آغاز شد. این نمایشگاه با همکاری انتشارات بین المللی نوید شیراز و در آرامگاه حافظ گشایش یافت. نمایشگاه کتاب مجازی غیر حضوری قاصدمهر نیز با حدود ۱۲۰‌هزار عنوان کتاب از شانزدهم مهرماه آغاز به کار کرد و حدود ۱۵۰هزار عنوان کتاب از ناشران سراسر کشور در سامانه این نمایشگاه بارگذاری شد.
دومین رویداد مهم در قالب ویژه‌برنامه‌های هفته حافظ، به اعطای نشان درجه‌ یک علمی حافظ‌شناسی بود که سه‌شنبه، ۲۰ مهر ۱۴۰۰ از سوی مرکز حافظ‌شناسی، طی مراسمی که با همکاری ستاد روز بزرگداشت حافظ، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و دانشگاه آنکارا شامگاه به‌صورت برخط برگزار شد و طی آن، این مرکز ششمین نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی را به پروفسور «حجابی کرلانگیچ»، استاد زبان و ادبیات دانشگاه آنکارا و مترجم دیوان کامل حافظ به ترکی استانبولی اعطا کرد.
نخستین دوره از جشنواره داستانی حافظ نیز در تاریخ 18 مهرماه به کار خود خاتمه داد و با حضور منیژه عبدالهی، نماینده‌ هیات داوران و با سخنرانی اصغر دادبه، استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی، به کار خود خاتمه داد. هرچند که هیات داوران در این دوره، توافق کردند که اثری به‌عنوان داستان برگزیده و برنده‌ جایزه‌ نخست تا سوم، معرفی نشود؛ با این‌حال، نظر به برخی شایستگی‌های هنری داستان‌ها، همراه با ادراک عاطفی شعر حافظ و ارتباط صمیمانه با جهان فکری و زندگی و زمانه‌ی او، پنج اثر به‌عنوان آثار شایسته‌ سپاس معرفی شدند.
اما اصلی‌ترین رویدادی که بیستم مهرماه، در پاسداشت حافظ برپا شد، نشست پاسداشت این شاعر و غزلسرای برجسته ایرانی بود که در تاریخ بیستم مهرماه با حضور و سخنرانی محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ حسن بلخاری، رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی؛ کاووس حسن‌لی، استاد ادبیات دانشگاه شیراز؛ حسن انوری، چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی؛ بهاءالدین خرمشاهی، مترجم و حافظ‌پژوه؛ محمد بقایی‌ماکان، نویسنده، مترجم و استاد ادبیات فارسی و سیدنجمی حسن‌زیدی، دانشیار دانشکده دولتی آموزشی کراچیِ پاکستان، به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، به شکل مجازی برگزار شد.
وزیر فرهنگ در این مراسم گفت: «شایسته است که ادبا، بزرگان و حافظ‌شناسان ما تلاش کنند تا ابعاد جدیدی از این هنر ماندگار حافظ که در قالب اشعاری زیبا برای همیشه در تاریخ ادبیات ما ثبت و ضبط شده است، رمزگشایی و بازنمایی کنند و امیدواریم محافل علمی و ادبی ما همچون گذشته مشحون از برکات این شاعر و غزلسرای گرانقدر باشد.»
 
حکیم نظامی و یک اهتمام ملی
یکی از مهمترین مناسبت‌های تقویم ادبی کشور که در سال گذشته، به‌شکلی ویژه و وسیع مورد توجه دستگاه های فرهنگی، بالاخص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت، بزرگداشت حکیم نظامی، خالق آثار ماندگاری چون «خمسه» و «لیلی و مجنون» بود. در این راستا؛ آیین بزرگداشت حکیم نظامی عصر پنجشنبه ۱۹ اسفندماه با حضور حجت الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو – ایران، عبدالمهدی مستکین مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو – ایران، جلال‌الدین کزازی (شاهنامه‌پژوه و استاد دانشگاه)، سعید شفیعیون، بهروز غریب‌پور، مهدی محبتی (استاد زبان و ادبیات فارسی)، ژاله آموزگار (استاد دانشگاه و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی)، اصغر دادبه (استاد دانشگاه)، حاتم عسگری فراهانی، سید احمد محیط طباطبایی، محمدرضا اصلانی، علیرضا رئیسیان، یونس شکرخواه، الهه خاتمی، یدالله کابلی، محمد حیدری، شکرخدا گودرزی، مجید امامی، ایرج حسابی، سید احمد مجرد و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر در تالار وحدت برگزار شد.
در این مراسم، نخستین جایزه حکیم نظامی، نشان عالی یونسکو به پاس فعالیت‌های هنری و پژوهشی به کیخسرو خروش (خوشنویس)، محمدباقر آقامیری (نگارگر)، بهروز غریب‌پور (کارگردان تئاتر)، خانواده زنده‌یاد حسین دهلوی (آهنگساز)، محمد روشن‌دشتی (ادبیات)، مهدی محبتی (استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر ادبیات فارسی)، سعید شفیعیون (خواننده و استاد دانشگاه)، کوروش اسدپور (خواننده)، عبدالمجید ارفعی (پژوهشگر و متخصص زبان‌های باستانی) و حاتم عسگری فراهانی (ردیف‌دان و موسیقی‌دان) اهدا شد. سپس با حضور منوچهرشاهسواری و علی نصیریان نشان عالی یونسکو به شهرام ناظری اهدا شد.
در ادامه سلسله برنامه‌های مرتبط، آیین نکوداشت حکیم نظامی، شاعر نامدار ایرانی 20 اسفند، با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر و معاونان و مدیران این وزارتخانه در تالار وحدت برگزار شد. در یکی از بخش‌های این مراسم آئین رونمایی از مجسمه حکیم نظامی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و نادر قشقایی (طراح و سازنده این مجسمه) برگزار شد. گفتنی‌ست برگزاری بزرگداشت حکیم نظامی در 65 کشور با همکاری 80 نمایندگی فرهنگی خارج از کشور با همکاری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه انجام پذبرفته است.
 
انتصابات
یکی دیگر از انتصابات انجام شده که همزمان با آیین پایانی شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر شاهدش بودیم. در این راه، محمدعلی مجاهدی طی حکمی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان «دبیر دائمی دبیرخانه شعر و ادبیات آیینی» منصوب شد.
به گزارش روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، همزمان با آیین پایانی «شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر» که عصر امروز چهارشنبه (چهارم اسفند ماه 1400) برگزار و برگزیدگان و شایستگان تقدیر آن معرفی شدند، بر اساس حکمی از سوی محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ محمدعلی مجاهدی به عنوان «دبیر دائمی دبیرخانه شعر و ادبیات آیینی» منصوب شد.
 
در ادامه روند انتصابات در شهرداری تهران، علیرضا زاکانی در حکمی مرتضی امیری اسفندقه را به عنوان دستیار ویژه در حوزه شعر و ادبیات فارسی منصوب کرد. در متن حکم اسفندقه آمده است: نظر به شایستگی و سوابق ارزشمند جناب عالی با موجب این حکم به مدت یک سال به سمت دستیار ویژه در حوزه ادبیات و شعر فارسی منصوب می‌شوید.
امید است با استعانت از پروردگار یکتا و با نگاهی نو به ظرفیت بی بدیل شعر مومنانه و انقلابی و شناسایی و حمایت از استعداد‌های این عرصه در محلات و مساجد و محافل دینی و هنری، مسیر تحقق گفتمان انقلاب اسلامی هموارتر گردد.
 
اعطای گواهینامه درجه یک هنری در رشته «شعر» به استاد علی انسانی
در آیین پایانی شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر گواهینامه درجه یک هنری در رشته «شعر» به استاد علی انسانی، شاعر آیینی کشورمان اعطا شد. در آیین پایانی شانزدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر، علی انسانی (شاعر آیینی) برای آفرینش کتاب «رخصت» به صورت ویژه  تجلیل به عمل آمد و همچنین گواهینامه درجه یک هنری در رشته «شعر» نیز در این مراسم به ایشان اعطا شد.
 
تخصیص 600 بیلبورد به معرفی نویسندگان و آثار فاخر در تهران
یکی از اقدامات قابل توجه در سال 1400، اقدام شهرداری تهران در تخصیص 600 بیلبورد و عرشه به ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی بود که با انتشار تصاویر نویسندگان و آثار شاخص آن‌ها در سطح شهر، اجرایی شد. این اقدام، در آبان‌ماه، هم‌زمان با برپایی بیست و نهمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران انجام شد و تشکر رسمی محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را از علیرضا زاکانی، شهردار تهران به همراه داشت. در این پیام تشکر آمده است: « اقدام انقلابی شهرداری تهران در اختصاص بیش از 600 تابلو، عرشه و بیلبورد به موضوع ترویج سنت حسنه کتابخوانی و معرفی کتاب‌های فاخر و نویسندگان پرتلاش عرصه ادبیات ایران در طول هفته کتاب، از این جمله است که نشان از نگاه و اهتمام جدی مدیران شهری به این تولید ارزشمند فرهنگی دارد.»
 
پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت
«یازدهمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت» همراه با انتشار تقریظ رهبر انقلاب اسلامی بر کتاب «تنها گریه کن»  رویداد دیگری بود که در روز یکشنبه ۳۰ آبان‌ماه 1400 با حضور جمعی از خانواده‌های معظم شهدا، پیشکسوتان جهاد و مقاومت و فعالان حوزه‌ی ادبیات و هنر دفاع مقدس برگزار شد.
همزمان با این مراسم، آیین ملی تجلیل از مادران شهدا و تقدیر از نویسندگان کتاب‌های مرتبط با دفاع مقدس در تمامی مراکز استان‌ها برگزار شد.
 
ادبیات و کرونا
«وبینار بین‌المللی ادبیات در روزگار کرونا» عنوان رویدادی مجازی بود که شنبه (نوزدهم تیرماه 1400) با حضور ایوب دهقان‎کار، مدیرعامل وقت خانه کتاب و ادبیات ایران؛ حمیدرضا نمازی، دبیر علمی وبینار و مصطفی راضی‌جلالی، مدیر دفتر گسترش شعر و ادبیات داستانی خانه کتاب و ادبیات ایران در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
در این «وبینار بین‌المللی ادبیات در روزگار کرونا» چهار نشست تخصصی مرتبط با محورهای این وبینار با حضور استادان بیش از 15 دانشگاه و پژوهشگاه از کشورهای هند، افغانستان، ایران، پاکستان و عراق برگزار شد. «کرونا و بحران روایت»، «تفسیر آستانه‌ای و مردم‌شناختی ادبیات با تمرکز بر آیین، افسانه و رمان در دوران کرونا»، «وضعیت آثار ادبی در روزگار کرونا»، «تاثیر کرونا بر ادبیات مطبوعات امروز» و «ظرفیت‌های زبان فارسی در مواجهه با بحران‌ها» چهار نشست تخصصی این وبینار را تشکیل می‌داد.
 
کرونا و یک فستیوال ادبی جهانی
فستیوال جهانی «داستان ما و کرونا» در مردادماه سال 1400 با بخش ویژه‌ای برای مدافعان سلامت و کادر درمان برگزار شد. در قالب این رویداد، طی فراخوانی از نویسندگان دعوت شد تا آثار خود را با موضوع بیماری کرونا و مسائل مرتبط با شیوع این ویروس همه‌گیر جهانی به دبیرخانه مستقر در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران ارسال کنند.
در مراسم پایانی این رویداد که 10 مردادماه برگزار شد، هیأت داوران جایزه جهانی «داستان ما و کرونا» اسامی برگزیدگان این‌جایزه را معرفی شدند. در بخشی از بیانیه این فستیوال ادبی آمده است: « مفتخریم که جایزه جهانی داستان ما و کرونا با اقبال نویسندگان بسیاری از ایران و سایر کشورهای جهان رو به رو شد و بیش از هزار داستان قابل قبول به این جایزه راه یافت. نکته دیگر اینکه، طیف وسیعی از نویسندگان از هشت ساله تا هشتاد ساله در این جشنواره شرکت کردند که نشان‌دهنده تأثیرگذاری بیماری کرونا بر نسل‌های مختلف جامعه است.»
 
افزایش 100 میلیونی مبلغ جایزه برگزیدگان چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد
مبلغ جایزه چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد به پیشنهاد یاسر احمدوند (معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) و با تایید محمدمهدی اسماعیلی (رئیس هیات امنای جایزه ادبی جلال آل احمد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی) افزایش یافت. به این ترتیب مبلغ برگزیدگان چهاردهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد از 150 میلیون تومان در دوره سیزدهم به 250 میلیون تومان و مبلغ جایزه شایستگاه تقدیر این دوره نیز از 30 میلیون به 50 میلیون تومان افزایش یافت. مراسم اختتامیه این دوره از جایزه ادبی جلال 12 بهمن‌ماه 1400 و همزمان با سالروز ورود امام خمینی (ره) به میهن و با آغاز دهه فجر انقلاب اسلامی برگزار شد.