سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتابخانه مکتب الرضا (ع) مسجد اعظم اردبیل سال ۱۳۵۰ واقع در بازار زرگران طبقه فوقانی مسجد به شکل قرائتخانه توسط مرحوم شیخ احمد محسنی وفرزندانش با ۳۰۰ کتاب تشکیل شد.
محلی که فعالیت‌های انقلابی جوانان را شکل داد و اعلامیه‌ها و نوارهای صوتی امام (ره) از آنجا پخش می‌شد، شهدایی چون جعفر خراسانی و جاوید محسنی از نخستین کتابدران این کتابخانه بودند و جوانان را با اخلاق شایسته و روحیه انقلابی به کتاب و کتابخوانی دعوت می کردند.
مکتب الرضا (ع) یک پایگاه فرهنگی و انقلابی
به گفته مقصود محسنی فرزند شیخ احمد، سال ۱۳۴۸ در زمینی به مساحت ۷۶ مترمربع که بخشی از مسجد اعظم است بازسازی شد و ساختمانی درهمین زمین توسط شیخ احمد محسنی احداث و وقف شد.
آن زمان کلاس‌های مبانی و قرائت قرآن در داخل مسجد برگزار می‌شد، بعد از ساخت این فضا برای راحتی جوانان مخزن کتاب و سالن مطالعه در همان ساختمان ایجاد شد و درنهایت سال ۱۳۵۴ مجوز کتابخانه صادر شد و به دلیل مقارن بودن با تولد امام رضا (ع) به پیشنهاد روحانی شهر حجت الاسلام سید مکارمی به نام کتابخانه «مکتب الرضا (ع)» به ثبت رسید.
محسنی اظهار کرد: از همان لحظه تاسیس، کتابخانه فعال شد و جوانان زیادی استقبال کردند. من و بیوک آقا عباسی از طرف پدرم برای خرید کتاب و پیدا کردن کتاب های مفید به جاهای مختلف اعزام می شدیم.
مسئول و متولی کتابخانه مکتب الرضا (ع) اردبیل با بیان اینکه هزینه تهیه کتاب‌ها را مرحوم پدرم از درآمد شخصی خود تامین می کرد، افزود: من و آقای عباسی سوار اتوبوس می شدیم به تهران و قم می رفتیم کتاب‌ها را روی دوشمان به کتابخانه می آوردیم، برخی کتاب‌ها هدیه می شدند از جمله حاج یونس اردبیلی که داخل خانه‌اش در محله شهیدگاه کتابخانه بزرگی داشت دایرة المعارف و کتاب‌های ناب دیگر به کتابخانه هدیه کردند.
متولی و مسئول مکتب الرضا بیان کرد: پدرم با اینکه خودش سواد نداشت ولی به ترویج کتاب و کتابخوانی علاقه زیادی داشت و همه را به این کار تشویق می‌کرد، حتی برای کتابخانه لباس‌های راحتی تهیه کرد تا اعضا مانند خانه با آرامش و راحتی مطالعه کند، عقیده داشت کتابخانه‌ها خانه دیگر تربیت انسان است.
وی ادامه داد: پدرم بعد از خودش مرا متولی کتابخانه معرفی کرد و در سال ۱۳۷۲ فوت کردند، ما هم سعی کردیم کتابخانه را توسعه دهیم، هر روز به تعداد و مخزن کتاب‌ها افزوده شد، در آن دهه جوانان در تهیه کتب آمادگی کنکور با مشکل مواجه بودند و به سختی از شهرهای دیگر تهیه می‌شد، برای راحتی حال دانش‌آموزان کتاب‌های حل مسائل و آمادگی کنکور در سطح متوسطه تهیه کردیم و سال‌ها مورد استقبال قرار گرفت و خیلی ها با مطالعه مرتب این کتاب به دانشگاه‌های خوبی راه یافتند.
کتاب های کتابخانه با هزینه شخصی تامین می‌شود
محسنی از شیهد عارف تقوی، پیرزرگر، شهریاری، علی باقری، حاجی صومعه لو، شهیدان جاوید محسنی و جعفر خراسانی و سید شنوا به عنوان کتابداران فعال دهه اول مکتب الرضا یاد کرد و افزود: برخی از این عزیزان قبل از انقلاب در کنار کتابداری فعالیت های انقلابی داشتند و کتاب‌های اسلامی و شهید مطهری را بین اعضا پخش می‌کردند.
امروزه مکتب الرضا (ع) اردبیل مکتب عشق و علاقه برای سطوح سنی مختلف به‌ویژه افراد کم درآمد جامعه تبدیل شده است، خیلی‌ها خاطرات زیادی از آموزش رایگان و کمک به نیازمندان در این مکتب خانه فرهنگ دارند، این کتابخانه مشارکتی با جذب زنان خانه دار و دانش‌آموزان نسبت به کتابخانه‌های دیگر موفق عمل کرده است و در گوشه کنارآن صنایع دستی بانوان به معرض نمایش گذاشته شده است.
فریبا بانی مدیر کنونی کتابخانه مکتب الرضا که عروس خانواده محسنی است، اظهار کرد: به جهت اداره بهتر کتابخانه مسئولیت این کار را قبول کردم و به نظرم با وجود سختی‌هایی که دارد از لذت‌بخش‌ترین کارهاست.
وجود ۳۰ هزار عنوان کتاب در مکتب الرضا (ع)
وی از وجود ۳۰ هزارعنوان کتاب در این مکتب الرضا خبر داد و بیان کرد: در تمامی موضوع‌های غیردرسی و نیز درسی از پیش دبستانی تا آمادگی کنکور در اینجا کتاب موجود است.
به گفته بانی برخی کتاب‌های این کتابخانه قدیمی و از نسخ قدیمی هستند و خیلی از پژوهشگران و محققان بویژه در رشته‌های ادیان، فلسفه و زبان عربی به خاطر این ویژگی به این کتابخانه مراجعه م‌کنند.
مدیرمکتب الرضا (ع) اردبیل با بیان اینکه این مکتب آرامش به مراجعه کنندگان خود می‌بخشد، عنوان کرد: این کتابخانه به جهت اینکه همسایه دیوار به دیوار بودن با مسجد درست در دل شلوغی بازار مکانی آرام برای فکر و تحقیق و مطالعه و فرار از آشفتگی و دغدغه‌های روزانه است.
به گفته بانی در این مکان در کنار امانت کتاب، کلاس‌های آموزش زبان انگلیسی، قصه‌گویی، کاردستی، چرم‌دوزی، نقاشی، آموزش قرآن و نهج البلاغه، جلسات کتابخوانی و معرفی کتاب، مسابقات کتابخوانی و نقاشی، نمایشگاه‌های صنایع دستی، مواد غذایی سالم، جلسات مشاوره برای زنان و دانش آموزان برگزار می‌شود.
بافت فرسوده کتابخانه نیاز به بازسازی دارد
این کتابخانه سالن‌های مطالعه ویژه خواهران و برادران و کودکان به صورت جداگانه دارد اما مشکل عمده اش بافت قدیمی و فرسوده آن است که نیاز به بازسازی دارد.
محسنی متولی این کتابخانه دراین باره گفت: تا حدی که جا داشت کتابخانه توسعه یافته است و ان شاالله برای نوسازی آن تلاش می شود سال آینده این کار صورت گیرد تا نسل به نسل کاری در شان این مردم انجام دهیم و نیز ارزش و جایگاه مسجد حفظ شود.
محسنی با بیان اینکه به خاطر خدا این کتابخانه ایجاد شده است ۵۲ سال بدون هیچ کمک مالی از طرف دیگران پای کار بودیم و از این جهت خدا را شاکریم و امید می‌رود در بچه ها ما نیز این کار را دنبال کنند و به خلق خدا خدمت کنند.
بانی نیز بیان کرد: اینجا هیچ برگی از کاغذ به هدر نمی‌رود، هزینه‌های جاری چون تهیه خودکار و کاغذ از دیرکرد کتاب‌ها تهیه و گاهی برای کمک به افراد بی بضاعت استفاده می‌شود و هر چیزی که از جنس کاغذ باشد برای هدیه قبول می‌کنیم.
کتابخانه مکتب الرضا (ع) اردبیل معمولاً هر سال رتبه نخست را در بین کتابخانه‌های مشارکتی کشور کسب می‌کند و در کنار کارهای متنوعی که برای جذب اعضا و افزایش مطالعه انجام می‌دهد، به‌مناسبت میلاد هر یک از امامان معصوم (ع) بویژه تولد حضرت رضا (ع) جشن میلادیه برگزار می‌کند.
در شهر اردبیل هر کس قدمش را به این کتابخانه گذاشته طوری از آنجا یاد می‌کند که انسان در رویاهایش تصور می‌کند یکی از این اعضا سعید فیوضات است که سال ۱۳۶۰ اولین بار عضو این کتابخانه شده است.
وی از خاطرات آن دوران چنین گفت: ما برخی از دانش‌آموزان مدرسه جهان تربیت اردبیل به خاطر آرامشی که مجسد اعظم داشت به آنجا می‌رفتیم و راحت مثل خانه کتاب‌هایمان را روی زمین پخش می‌کردیم و درس می‌خواندیم، رئیس مسجد شیخ احمد محسنی بود شرط او برای حضور بیشتر در مسجد پیوستن به صف نماز جماعت بود.
مکتب الرضا بوی خاصی داشت که تاکنون جایی تجربه نکردم
این عضو کتابخانه مکتب الرضا بیان کرد: بعد از سه سال از طریق یکی از دوستان متوجه شدیم پشت مسجد کتابخانه‌ای وجود دارد به اسم مکتب الرضا از فردا رفتم آنجا میز و صندلی‌های تر و تمیزی داشت و محیطی بسیار آرام، سریع کارت عضویت گرفتم، کتابدار ما آقای سید شنوا بود، من و دوستان برای آمادگی به کنکور کل روزمان را آنجا سپری می‌کردیم. آنجا برای اولین بار در عمرم دست یکی از اعضا کتاب‌های ویژه تست کنکور را دیدم و با راهنمایی او فردا به تهران رفتم و آن کتاب‌ها خریدم. از آن به بعد هر روز این کتاب ها را می‌بردم همان جا در آرامش خاطر م‌خواندم.
فیوضات با بیان اینکه بوی خاص آن کتابخانه را دوست دارم، عنوان کرد: آنجا یک حس و حال خاصی به انسان دست می داد، یک بوی خاصی داشت که تا به امروز هیچ جا و هیچ کتابخانه‌ای آن را تجربه نکردم. وقتی از دانشگاه قبول شدم و بعد از چند سال به آن کتابخانه رفتم دیدم به خاطر تعمیرات بسته است و من در حسرت تجربه دوباره آن بو ماندم.
وی با بیان اینکه در سال ۶۵ مکتب الرضا شلوغ‌تر شد و خیلی از جوانان می‌آمدند و می‌رفتند، همکلاسی‌هایم با مطالعه در آن کتابخانه دکتر و مهندس شدند، در واقع آنجا یک محیط علمی و فرهنگی کامل بود.
اما در کنار اعضا خاطرات کتابداران این کتابخانه خاص اردبیل نیز شنیدنی است، از کتابداران دهه ۷۰ به بعد می توان به محمدعلی سرابیان به عنوان رئیس، خانم‌ها حسین زاده، اکبرزاده، نرگس نجفی، درخشان، تربالی، مهری نیک روش و نیز حبیبه آقایی با سمت مسئول اشاره کرد.
بهترین لحظات عمرم در مکتب الرضا (ع) گذشت
حبیبه آقایی درباره خاطرات حضور خود به عنوان کتابدار و مسئول در این کتابخانه چنین گفت: با راهنمایی یکی از معلمان دوره دبیرستانم خانم (رضا) با این کتابخانه آشنا شدم، با دوستان می رفتیم برای مطالعه بعد از اتمام هم کارهای مربوط به تمیزکاری محیط را انجام می دادیم و برمی‌گشتیم، تا اینکه جو معنوی آنجا مرا ماندگار کرد و از سال ۷۶ به طور رسمی کتابدارش شدم.
وی با بیان اینکه هرکسی که در مکتب الرضا کار می‌کرد، خلوص نیت داشت، عنوان کرد: آنجا در کنار کتاب و مطالعه محل رسیدگی به مشکلات مردمی نیز بود، خیلی ها با قدم گذاشتن به آن محیط جذب کتاب و مدرسه می‌شدند و اکنون مهندس و پرستار و دکتر و کارمند و یک مادر و پدر نمونه هستند.
کارمند بازنشسته نهاد کتابخانه‌های عمومی استان اردبیل افزود: بعد از مدتی با وجود اینکه استخدام کتابخانه‌های عمومی شدم ولی همچنان مسئولیت مکتب الرضا با من بود، خستگی‌ام در این مکان از بین می‌رفت، در سال‌های ۷۲ تا ۹۰ کارمان این بود که هر طور شده کلاس‌های آموزشی برای بچه‌های کم درآمد برگزار کنیم از همان سیستم عامل داس شروع کردیم تا رسیدیم به ویندوز و کارهای دیگر، آن زمان با درآمد حاصل از امانت کتاب‌های درسی به مبلغ ناچیز به دانش آموزان کتابخانه با میز و صندلی تجهیز شد.
وی ادامه داد: من و خانم نجفی کنار هم بودیم ماهانه ۵ هزار تومان حقوق می‌گرفتیم ولی برکت داشت سختی کار بود ولی با انگیزه و عشق کارها آسان می کرد، یادم هست یکی از اعضا به دلیل نارضایتی همسرش مجبور بود از ادامه تحصیل محروم باشد ولی با مشاوره و راهنمایی هایی که در مکتب الرضا به او شد هم تحصیلات عالی کرد هم زندگی اش سامان گرفت.
کتابخانه‌ای که وجودش افتخار با عزت است
آقایی اضافه کرد: دهه ۸۰ به میزان اهدای کتاب از سوی وزارت ارشاد اسلامی و خیرین افزوده شد، به جرئت می‌توان گفت کتاب‌هایی در این کتابخانه وجود دارد که در کل کشور پیدا نمی‌شود.
این کتابدار که تا سال ۹۸ در کتابخانه مکتب الرضا (ع) فعالیت داشت، بیان کرد: بهترین لحظات عمرم را در مکتب الرضا گذراندم و تجربه‌ها و خاطرات آنجا به اندازه چند جلد کتابی است که همیشه همراهم هستند و افتخار می‌کنم که عمری در کنار انسان های نمونه در کتابخانه‌ای که همیشه نمونه کشوری است، خدمت کردم.
این کتابخانه با نیم قرن عمرش مامنی برای دوستداران کتاب و کتابخوانی و دلهایی با اخلاص و عشق است، این روزها گذر کودکان در دست دست مادرش به این مکان زیاد می افتد چرا که با یک برخورد می داند به کجا آمده و مسیر زندگی اش را با علم و فرهنگ طی می کند.
تمامی اعضا و کتابداران کتابخانه مکتب الرضا (ع) از گذشته تا اکنون به خود می‌بالند که که همچین جایی که شناخته اند و همراه با بوی کتاب تازه و کهنه خدمت به خود و دیگران را تجربه می کنند. امید می رود بزودی سقف و دیوار این مکان بازسازی شود تا سالیان سال به فرهنگ زیبای کتابخوانی خدمت کند وبه عمر با عزتش افزوده شود.
نظر شما