به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سی‌ویکمین دوره هفته کتاب از ۲۳ تا ۳۰ آبان‌ماه ۱۴۰۲ در حال برگزاری است و مهم‌ترین اولویت این هفته ترویج کتاب و کتابخوانی است. یکی از بهترین راه‌های ترویج کتاب این است که آن اثر به درستی به مخاطبان معرفی شود. مرورنویسی یکی از قالب‌های مهم و اثرگذار در حوزه معرفی کتاب به مخاطبان است که در سطح جهانی نیز از آن بهره‌های فراوان برده‌اند. این قالب نقش مؤثری در ترویج و تبلیغ کتاب‌ها به‌ویژه کتاب‌های کودک و نوجوان دارد.
در این‌باره با فواد صادقیان، مترجم و از دست‌اندرکاران کتاب‌های طوطی (واحد کودک و نوجوان انتشارات فاطمی) گفت‌وگویی داشتیم و از او درباره مرورنویسی و نقد کتاب پرسیدیم که نظر خود را این‌طور بیان کرد: در ابتدا باید این موضوع را مشخص کنیم که مرور کتاب با نقد کتاب متفاوت است. در مرور کتاب برداشت‌های اولیه و ارزیابی کلی درباره کتاب نوشته می‌شود؛ اما نقد کتاب نسبت به مرورنویسی تخصصی‌تر است و بر یک یا چند ویژگی و مشخصه کتاب تمرکز دارد. مخاطب این دو نیز با هم متفاوت هستند. مرور کتاب برای مخاطبان عمومی حوزه کتاب نوشته می‌شود؛ اما نقد، پژوهشگران، پدیدآورندگان و فعالان جدی حوزه نشر را مخاطب قرار می‌دهد.
او ادامه داد: بنابراین می‌توان گفت مرور کتاب معمولاً معرفی کوتاهی است درباره موضوع کتاب و کیفیت پرداختن به این موضوع توسط پدیدآورنده، نقش پررنگی در آشنایی مخاطبان با کتاب‌های خوب و باکیفیت دارد و به مخاطب کمک می‌کند تا کتاب موردعلاقه خود را انتخاب کند.
صادقیان درباره جایگاه مرورنویسی در ادبیات کودک و نوجوان توضیح داد: مرورنویسی در ادبیات کودک و نوجوان جایگاهی ناپایدار دارد؛ به این صورت که گاه با نقدنویسی اشتباه گرفته می‌شود و گاهی در مرورنویسی به آنچه پشت جلد کتاب یا در وبگاه ناشر آمده است، بسنده می‌شود. درحالی‌که اگر یک مرور خوب بر کتاب نوشته شود راهنمای مناسبی در انتخاب کتاب برای مخاطبان خواهد بود.
او افزود: در سال‌های نه‌چندان دور که نشریات حوزه کودک و نوجوان رونق بیشتری داشتند و همچنین در دوره رواج وبلاگ‌نویسی بودیم، فعالان حوزه کتاب حوصله می‌کردند و مرورهای خوبی برای کتاب‌ها می‌نوشتند که به مخاطبان کمک زیادی در انتخاب کتاب می‌کرد.
فواد صادقیان درباره تأثیر شبکه‌های اجتماعی در مرورنویسی عنوان کرد: امروزه با گسترش ارتباطات در شبکه‌های اجتماعی و مجازی امکانات بیشتری برای استفاده از این قالب فراهم شده است. حتی خود کودکان و نوجوانان با همراهی بزرگ‌ترها می‌توانند به یک مرورنویس مؤثر در حوزه کتاب کودک و نوجوان تبدیل شوند.
مترجم کتاب «گربه‌ی تنبل من» درباره نقش کتابفروشان در مرورنویسی و معرفی کتاب به مخاطبان گفت: تجربه نشان داده است خانواده‌ها و فرزندان‌شان به کتابدارها و کتابفروش‌هایی که تسلط بهتری به کتاب‌های کودک و نوجوان دارند اعتماد می‌کنند. چه فرصتی از این بهتر که کتابدارها و کتابفروش‌ها از تجربیات‌شان استفاده کنند و با نوشتن مرور کتاب چه در شبکه‌های اجتماعی و چه در محل کارشان، مخاطبان را برای انتخاب کتاب مناسب راهنمایی کنند.
این مترجم درباره وظیفه خبرنگاران حوزه کتاب در معرفی و ترویج کتاب‌ها گفت: خبرنگاران حوزه نشر کودک و نوجوان نیز باید بیش از پیش به این قالب توجه کنند. تنها اشاره به موضوع و نوشتن بخشی از کتاب در یک مطلب کافی نیست؛ بلکه در خبرهای انتشار کتاب بهتر است به کیفیت پرداخت اثر نیز اشاره شود.
صادقیان درباره ویژگی‌های یک مرور خوب توضیح داد: یک مرور خوب باید نثری پویا و مؤثر داشته باشد، جدی باشد و از تحقیر و زیاده‌گویی پرهیز کند. اگر کتابی را دوست نداریم یا به نظرمان کتاب خوبی نیست نیازی به نوشتن مرور برای آن نداریم. مرور کتاب باید برای کتاب‌هایی نوشته شود که دل‌مان می‌خواهد آن‌ها را به دیگران معرفی کنیم تا آن‌ها هم کتاب را بخوانند.
او با اشاره به اینکه مرورنویسی نیازمند تجربه است، گفت: مرورنویسی خوب نیازمند تجربه است. اگر نوشتن درباره کتاب‌ها را جدی بگیریم، کم‌کم به یک مرورنویس خوب بدل می‌شویم؛ هرچند در این راه تجربه مرورخوانی علاوه بر خواندن کتاب بسیار مؤثر است. باید در نظر داشت که بیان جمله‌ها و متن پشت جلد کتاب مرورنویسی نیست؛ زیرا مخاطب می‌تواند آن‌ها را در وبگاه ناشر به‌راحتی مطالعه کند.
فواد صادقیان با بیان اینکه مرورنویسی به ناشران کمک می‌کند، صحبت خود را ادامه داد: این روزها ناشران کودک و نوجوان با گسترش شبکه‌های اجتماعی به‌سادگی با مخاطبان خود در ارتباط هستند و بازخوردهای آن‌ها به کتاب‌هایشان را رصد می‌کنند. بنابراین مرورهایی را که بر کتاب‌هایشان نوشته شده است، حتماً مطالعه می‌کنند. این مرورها به ناشران کمک می‌کند تا بتوانند کتاب‌ها را بهتر از قبل به مخاطبان خود معرفی کنند؛ چون کتاب از دیدگاه‌های متفاوتی بررسی شده است و همچنین این موضوع در انتخاب کتاب برای انتشار در آینده نیز تأثیرگذار خواهد بود.
او در ادامه گفت: ما در کتاب‌های طوطی از نکته‌های اشاره‌شده در یادداشت‌ها و مرورهای مربوط به کتاب‌هایمان برای معرفی متفاوت کتاب‌ها به‌خوبی بهره می‌گیریم تا مخاطب با جنبه‌های گوناگون کتاب‌ها آشنا شود و قدرت تصمیم‌گیری بیشتری داشته باشد.
صادقیان که تجربه کار در حوزه روابط عمومی حوزه نشر را دارد، درباره ضرورت وجود مرور خوب برای کتاب‌ها گفت: والدین، مربیان و مروجان درباره کتاب‌ها جست‌وجو می‌کنند و از هر نکته‌ای که درباره آن‌ها نوشته شده باشد، استفاده می‌کنند تا بتوانند کتاب‌های مناسب بچه‌ها را بشناسند و معرفی و ترویج کنند. لازم است تأکید کنیم که یک مرور خوب بر کتاب ممکن است باعث ترویج و فروش هرچه بیشتر آن شود.
او با اشاره به اینکه خود کودکان و نوجوانان به مرورنویسان حرفه‌ای تبدیل شده‌اند، عنوان کرد: کودکان و نوجوانان هم این روزها خودشان به مروجان کتاب تبدیل شده‌اند، به یکدیگر اعتماد می‌کنند و در شبکه‌های مجازی به هم کتاب معرفی می‌کنند. اگر سال‌های قبل فقط مدرسه و کتابخانه جایی برای دست‌به‌دست‌کردن کتاب‌ها بود، امروزه فضای مجازی از هر کودک و نوجوانی یک مروج حرفه‌ای کتاب ساخته است. حالا آن‌ها با خواندن یک مرور کوتاه و مؤثر درباره کتاب‌ها می‌توانند بفهمند که کتابی را دوست خواهند داشت یا خیر. همچنین می‌توانند در ادامه خودشان مرورنویس آن کتاب شوند و صفحه به صفحه و واژه به واژه در مسیر ترویج کتاب‌ها قدم بردارند.
فواد صادقیان با اشاره به لزوم شکل‌گیری مجله‌های اینترنتی برای معرفی و مرورنویسی حرفه‌ای کتاب بیان کرد: با نکته‌هایی که در اهمیت مرورنویسی بر کتاب‌ها مطرح شد و باتوجه به اهمیتی که این موضوع دارد، نیاز به شکل‌گیری مجله‌های اینترنتی برای معرفی و مرورنویسی حرفه‌ای و مؤثر بر کتاب‌ها حس می‌شود. جایی برای جمع‌شدن مرورنویس‌های فعال ادبیات کودک و نوجوان نیاز است تا مخاطبان بتوانند به چشم یک مرجع به آن نگاه کنند و کتاب مورد نظرشان را بیابند.
مترجم کتاب «ستاره‌ای برای همه» در پایان گفت: در این سال‌ها تلاش‌هایی برای این امر صورت گرفته اما پایدار نبوده است. اگر مثل کشورهای مطرح این حوزه، پایگاه‌های مؤثری با این هدف شکل بگیرد و جا بیافتد حتی می‌توان به مرورنویسی پیش از انتشار کتاب نیز فکر کرد.
نظر شما