این رویداد جهانی علاوه بر اینکه به یک نشان و هویت دینی تبدیل شده است، زمینه‌‌ای برای قشرهای مختلف هنری فراهم کرده است. نویسندگان هم با تولید آثار مکتوب، تلاش می‌کنند این رویداد را از جنبه‌های مختلف، ببیند، تجربه کنند و آن را در قالب کتاب در اختیار مخاطب قرار دهند. این مهم یک نقش دیگر را ایفا می‌کند، ثبت مکتوب واقعه برای آینده تا علاوه بر انتقال به نسل‌های آینده، در تاریخ ادبیات ماندگار شود.
نرگس مقصودی که از نویسندگان جوان کشور محسوب می‌شود و در حوزه ادبیات آئینی قلم‌فرسایی می‌کند، حضورش را در پیاده‌روی مکتوب کرده است و کتابی تحت عنوان «ازدحام بوسه» را روانه بازار نشر کرده است. درباره پیاده‌روی اربعین و چندوچون نوشتن کتاب با او گفت‌وگو کردیم.
-بی‌شک پیاده‌روی اربعین ظرفیت بزرگی برای خلق اثر ادبی دارد. ارزیابی شما چیست؟ از ازدحام بوسه برایمان بگوید؟
بعد از سفر اربعین سال ۹۷ تصمیم گرفتم با توجه به دوره‌های نویسندگی که پشت سر گذاشته بودم کتاب بنویسم اما هدفم این نبود که سفرنامه باشد، دنبال علایقم می‌گشتم. به پیشنهاد یکی از اساتیدم گفتند شما تازه از سفر برگشته‌اید و خرده روایت‌هایی که برای من از سفر تعریف کرده‌اید نوشتنش در قالب سفرنامه جالب می‌شود. بنابراین من روایت‌ها را با جزئیات بیشتر نوشتم.
-قضیه اسم ازدحام چیست؟
به خاطر ازدحام و شلوغی که در آن ایام بود اسم کتاب «ازدحام بوسه» شد. ازدحامی که پر از عشق و محبت است و منشأ آن اباعبدالله(ع) است.
-درباره‌اش بیشتر توضیح دهید. نگارش کتاب چقدر طول کشید؟
نگارش کتاب حدود ۴ ماه طول کشید. بعد از این مدت برای چند نفر ارسال کردم و نظر دادند. یک سری اصلاحات انجام شد. در کل ۶ الی ۸ ماه طول کشید که از این پروسه نهایی شدن طی شود و به مرحله چاپ برسید.
-از مسیری که طی شد برای نوشتن کتاب برایمان بگویید.
نوشتن «ازدحام بوسه» اول از جمع‌آوری مستندات سفر شروع شد و نوشتن یک سری جزئیات که ممکن بود فراموش شود و بعد جمع‌آوری عکس‌ها و فیلم‌هایی که داشتم. بعد تعیین یک خط روایت که از کجا شروع شود و به کجا ختم گردد.
-در زمینه ادبیات داستانی اگر به موضوعاتی از قبیل اربعین نگاه کنیم، می‌بینیم که در ابتدای راه هستیم. دورنمای این مسیر از نظر شما چگونه است؟
دورنمای مسیر اباعبدالله(ع) درباره زوار از نظر اجتماعی و فرهنگی دورنمایی رو به رشدی دارد. مثلاً از سال‌های پیش ترمینال‌های پرواز جدا شده، شرایط مرزها خیلی بهتر شده و حتی ایرانی‌هایی که در مرز هستند، مثل عراقی‌ها میزبانی می‌کنند. آداب پیاده‌روی، صحبت کردن و تشکر کردن از عراقی‌ها در حال توسعه است.
در مستندها، کتاب‌هایی که چاپ شده و در شبکه‌های اجتماعی به وجوه مختلف این سفر پرداخته می‌شود، مهم این است که در مسیر و جاده اتفاقات مثبت می‌افتد. گاهی ما مسئله‌ای را با اربعین برآورد می‌کنیم ولی در واقع آن مسئله در جاده مطرح نمی‌شود. این یک آزمون خطاست و ما به عنوان یک ایرانی مسائلی را در بین خودمان مطرح می‌کنیم که حل نشده و آن را به پیاده‌روی تعمیم می‌دهیم اما آن مسئله در مسیر برای عراقی‌ها معنا ندارد. این آزمون و خطاها در طول سال‌ها باید انجام شود تا خیلی از زوار به غلط یا درست بودن آن سوال پی ببرند، اما در اینکه مسیر، مسیر درستی است شکی در آن نیست.
-آیا خلائی در زمینه آثار مکتوب با محتوای مذهبی احساس کردید که در این حوزه فعالیت‌تان را ادامه دادید؟
خلایی که در آثار وجود دارد، بسته به نگاه هر نویسنده کاملاً قابل درک است. مثلاً در زمینه پیاده‌روی اربعین هنوز جای کار هست و خیلی از موضوعاتی که روایت نشده را باید روایت کنیم و آن را ثبت کنیم. هر کسی مسیری که رفته است آن را روایت کند تا یک بعد از این حرکت اجتماعی را ببینیم. در مورد کلیت آثار مذهبی جای کار بسیار زیاد است و فهم نویسنده و روال پژوهشی تعیین‌کننده این است که چقدر آن خلا را پر می‌کند.
-اگر خاطره خاصی از ایام پیاده‌روی اربعین در سال‌های گذشته دارید، برایمان بگویید.
در سفر امسال چه در منازل و چه در مسیر، آنچه برای من زیاد اتفاق افتاد بچه‌هایی بودند که عجیب و غریب پذیرایی می‌کنند و زائرپرور هستند. از این بابت تلاش بچه‌ها برای پذیرایی از زوار ستودنی است و این همه اخلاص و ادب واقعاً برایم قابل درک نیست و کلماتم در توصیف کودکان عراقی -از ۷ سال به پایین- ناتوان است.
-از میان وقایع متعدد مذهبی چرا مسئله پیاده‌روی اربعین را انتخاب کردید؟ داغ بودن سوژه باعث این تصمیم نشد؟
از میان وقایع متعدد مذهبی به نظرم اربعین متفاوت است. از منظر اجتماع ملت‌ها و فرهنگ‌های مختلف و بستری که جاده‌های منتهی به کربلا فراهم می‌کنند تا این اتفاق مهم رخ دهد. ما هرچه از کربلا و از پیاده‌روی اربعین بگوییم این ماجرا باعث می‌شود این پدیده اجتماعی داغ‌تر شود و چیزی نیست که یک شور و هیجان آنی و یکی دو ساله باشد. اینکه اثری خلق شود و بعدها بگوییم صرفاً روایتی بود که نقل شد.
من هر سال می‌توانم یک کتاب درباره اربعین بنویسم. چون داغ‌تر می‌شود و وجوه گسترده‌تری به خودش می‌گیرد. کما اینکه امسال مسیر جدید را انتخاب کردم که برایم واقعاً تازه است و می‌توانم این را یک نگاه جدید پدیده اربعین ببینم.
صحبت از اباعبدالله(ع) برای هر شخصی متفاوت است. مهمترین نکته این است که صداقت در بیان حقیقت وجود داشته باشد. من سعی کردم از نگاه یک زن راویت کنم و به نظرم باید از منظر یک مرد هم شنیده شود تا روایت‌ها بدون جبهه‌گیری و بدون توجه به یک بعد از ماجرا، یکدیگر را تکمیل کنند.
-برای نوشتن این کتاب با چه موانع و فراز و نشیب‌هایی روبرو شدید؟
چون من بعد از سفر تصمیم گرفتم کتاب بنویسم و در بستر جاده همچین تصمیمی نداشتم، شاید یک سری از جزئیات از دستم در رفته باشد. همین یک مقدار شرایط را سخت کرد. هرچه من از فضای اربعین دور شدم، سخت‌تر توانستم بنویسم.
-نویسنده‌ای که درباره موضوعات دینی خاصه پیاده‌روی اربعین می‌نویسد، باید به چه نکاتی دقت کند؟
اگر کسی با نیت نگارش کتاب یا یک مستند مکتوب بخواهد وارد این فضا شود با گرفتن تصویر، ضبط صدا و نوشتن جزئیات سفر می‌تواند به خودش کمک کند. من این شرایط را نداشتم و این سخت‌ترین بخش ماجرا بود که جزئیاتی را فراموش کرده بودم.
-اگر مجدد بخواهید درباره این موضوع دست به قلم شوید از چه منظری خواهید نوشت؟
من اگر بخواهم دوباره از این سفر بنویسم، دیگر در مورد چیزهایی که در جاده اتفاق می‌افتد، صحبتی ندارم چون در «ازدحام بوسه» آنها را ذکر کردم. دوست دارم از میزبان‌ها بنویسم و نیت‌ها، کارها و نگاه‌های آنها را روایت کنم. چون نگاه میزبان‌ها و اعتقادی که دارند فوق العاده است. جایگاهی که ما برای آنها داریم، خیلی خاص، ویژه و باورنکردنی است و ساده از کنار این موضوع عبور می‌کنیم.
-این روزها مشغول کار جدیدی هستید؟
این روزها تصمیم گرفتم درباره یک شخصیت تاریخی در زمان حضرت امیر(ع) بنویسم که به علت‌های مختلف و ترس از منابع محدود هنوز شروع نکرده‌ام. فعلاً این کار را در برنامه دارم تا ببینم رزق‌مان هست یا نه.
نظر شما