سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): ساره گودرزی - کتاب‌ها را دو تا یکی بدون هیچ نظمی برمی‌دارم، پشت جلدشان را نگاه می‌کنم؛ یا کتاب را برمی‌گردانم یا صفحه اول و دوم را برای جستجوی نام ناشر و مترجم چک می‌کنم… بعد از سال‌ها فعالیت در حوزه نشر و کتاب، می‌توان مصادیق کتاب‌سازی را تشخیص داد؛ طرح جلدهای بی‌کیفیت، متونی بهم ریخته و بدون ویراستاری و مترجم‌هایی که اسمشان ناآشنا و جدید است. ورود کتاب‌های قاچاق به کتابفروشی‌ها خبر بدی است که مدتی است روزها در میان اهالی نشر پیچیده.

کتابفروشی‌هایی که سال‌ها با آثار نویسندگان و مترجمانی چون جلال آل‌احمد، علامه حکیمی و … ویترین کتابفروشی‌های خود را می‌چیدند، هنوز هم با تکیه بر نام و شهرت بزرگان و اهل قلم اگرچه کم‌رونق اما پویا به حیات خود ادامه می‌دهند؛ ورود کتاب‌های قاچاق به کتابفروشی‌ها آفتی جدی در حوزه نشر است که باید جدی به آن پرداخت کرد.

تولید و توزیع کتاب قاچاق طی سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های جدی فعالان حوزه نشر تبدیل شده و این‌روزها یکی از چالش‌های جدی اهالی نشر، ورود آثار کتاب‌سازی‌شده یا به‌اصطلاح قاچاق به کتابفروشی‌ها است. بعد از عرضه این مصادیق، لابه‌لای کتاب‌های بساط‌گستران و فضای مجازی، وسوسه افزایش درآمد، حوزه فعالیتشان را به کتاب‌فروشی‌ها توسعه داده‌اند!

فروش کتاب با ۸۰ درصد تخفیف، وسوسه‌انگیزترین پیشنهادی است که تکثیرکنندگان کتاب‌های غیرقانونی به کتابفروشان می‌دهند، اگرچه تعداد این کتابفروشان معدود است و طبق اطلاعات اولیه خبرنگار ایبنا می‌توان ردپای این افراد را بیشتر در شهرستان‌ها دید.

جای کتاب قاچاق در قفسه کتابفروشی‌ها نیست!
علی‌اکبر تورانیان، مدیر انتشارات شهرآب درباره این پدیده به خبرنگار ایبنا گفت: «نکته‌ای مهم در بحث تکثیر غیرقانونی کتاب این است که نباید این پدیده را فراموش کنیم؛ وضعیت به‌گونه‌ای شده گویی به ضایع شدن حقمان عادت کرده‌ایم. طی بررسی‌هایی که داشتم دیدم کتابی که ۵۰۰۰ نسخه مصرف دارد و در همه استان‌ها متقاضی دارد، این در حالی است که ناشر نمی‌تواند بیش از دو هزار نسخه چاپ کند و سه هزار نسخه دیگر این کتاب در تکثیر غیرقانونی آثار تولید می‌شود.»

وی ادامه داد: «در یک بازه زمانی پاکسازی راسته دانشگاه و انبارهای اطراف آن انجام شد، اما نه‌تنها نتوانستیم پیاده‌رو انقلاب را از کتاب‌های قاچاق و بدون مجوز پاکسازی کنیم؛ بلکه اکنون بعضی از کتابفروشی‌ها هم آلوده شده‌اند و کتاب قاچاق را هم در کنار آثار دیگر در قفسه کتاب‌هایشان قرار داده‌اند.»

تورانیان با بیان اینکه به تازگی در برخی کتابفروشی‌ها شاهد این مسئله بودم، گفت: «وقتی از کتابفروشی‌ها سؤال می‌کنیم، چرا این کار را کردید، می‌گویند جلوی مغازه من این اثر را با تخفیف بالا می‌فروشند و مردم هم خریداری می‌کنند، پس من هم در مغازه‌ام می‌آورم. دلیلی دیگری که کتابفروشان این کار را انجام می‌دهند این است که ناشران معمولاً کتاب را با ۳۰ درصد تخفیف می‌فروشند اما قاچاقچیان کتاب همین کتاب را با ۸۰ درصد تخفیف به کتابفروش می‌فروشند، درحالی که جای کتاب قاچاق در ویترین کتابفروشی‌ها نیست.»

وی با طرح این موضوع که شاهدیم با دستگیری چند نفر مسئله حل نشد، افزود: «باید بحث حقوقی این مسئله را حل و فصل کرد. اتحادیه به‌عنوان تشکل صنفی مرتبط باید با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و قوه قضائیه تعامل داشته باشد تا جرم و مجازات در این بخش با هم تناسب پیدا کند؛ زیرا در جریان اقدامات سال گذشته که منجر به دستگیری برخی متخلفان شد، پس از دستگیری افراد، ۲۰۰ میلیون تومان وثیقه ازسوی قاضی تعیین می‌شد، مبلغی که به راحتی همان لحظه پرداخت می‌شد و همین نشان‌دهنده گردش مالی و درآمد بالای کتاب‌سازان است.»

تورانیان یادآور شد: «در این مسئله معتقدم که اتحادیه به‌عنوان یک تشکل صنفی باید پیگیری این مسئله را انجام دهد و به‌عنوان یک مطالبه صنفی جدی موضوع را دنبال کند.»

کتابفروشی معتبر، اثر غیرمعتبر به ویترین نمی‌برد
از ابتدای سال جاری ۴ کتابفروشی از اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران پروانه کسب، دریافت کرده‌اند و ۶ پروانه کتابفروشی از سوی مدیران واحدهای صنفی ابطال شده است. کتابفروشان اگرچه در روزگار سختی به سر می‌برند اما بخش عمده‌ای از آن‌ها هنوز هم تلاش می‌کنند هویت اصلی کتابفروشی‌های خود را حفظ کنند و به هر پیشنهادی تن ندهند.

هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به ایبنا گفت: «کتابفروشی معتبر آثار کتابسازی شده را به ویترین نمی‌برد و اصالت خود را حفظ می‌کند، یک کتابفروش به‌خاطر مشتری قدیمی و وفادار خودش هم نمی‌گذارد پای چنین آثاری به کتابفروشی‌اش باز شود، درصد بالایی از مردم کتابخوان آثار اصل و غیراصل را می‌شناسند و در یک ورق زدن به خوبی متوجه کیفیت آثار خواهند شد.»

وی ادامه داد: «البته نمونه این موضوع در تهران خیلی کم دیده شده است و در شهرستان‌ها بیشتر دیده شده و حتی برخی شهرها قطب این پدیده هستند؛ چراکه نظارت در این مناطق کمتر است، در تهران این موضوع کنترل می‌شود. بازرس‌های اتحادیه در بازرسی‌های مستمر و موردی اگر چنین موردی را ببینند سریع گزارش کرده و با آن برخورد می‌شود.»

حسن‌پور با اشاره به نمونه‌ای که مدتی قبل شناسایی شد، گفت: «مدتی قبل یک مورد از چاپ کتاب توسط کتابفروش در محل کتابفروشی در طبقه دوم یک ساختمان قدیمی در محدوده انقلاب گزارش شد، زمانی که بازرس به محل می‌رود، همه نمونه کتاب‌ها جمع شده بود و فقط یک دستگاه چاپ دیجیتال وجود داشت؛ البته این موضوع را رها نکردیم و در زمان‌های مختلف به محل مراجعه کردیم تا اگر تخلفی انجام شد با آن برخورد شود، از سایر واحدهای صنفی نیز این بازرسی انجام می‌شود.»

هیئت‌مدیره جدید اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به زودی سکان این تشکل صنفی را به دست می‌گیرد، با توجه به گستردگی فعالیت قاچاقچیان کتاب انتظار و مطالبه صنفی این است که برخورد با این گروه‌ها در قالب احیای کارگروه صیانت بار دیگر در دستور کار اتحادیه در تعامل با قوه قضاییه و نیروی انتظامی انجام شود تا از شدت فعالیت این افراد پیشگیری شود.