به گزارش خبرگزاری کتاب ایران، کتاب «سایه سروسهی» (یادنامه منوچهر مرتضوی) به کوشش محمد طاهری‌خسروشاهی از سوی انتشارات ستوده و با همکاری دانشگاه تبریز منتشر شد. این اثر در ۹۰۰ صفحه مطالبی در قالب شعر، خاطره و مقاله از ۷۰ شخصیت ادبی را شامل می‌شود. شعرها و خاطره‌های این کتاب درباره مرتضوی نوشته شده‌اند و مقاله‌ها با موضوعات مختلف ادبی به این حافظ پژوه تقدیم شده‌اند.

طاهری‌خسرو‌شاهی در گفت‌و‌گو با «ایبنا»، درباره این اثر و چگونگی تدوین آن توضیح داد: منوچهر مرتضوی به عنوان یکی از چهره‌‌های برجسته فرهنگ و ادب ایران‌زمین دارای تالیفات متعددی در حوزه حافظ‌‌شناسی، شاهنامه‌پژوهی و مولوی‌شناسی بوده است. باتوجه به جایگاه ایشان تدوین جشن‌نامه‌ای برای وی طی ۲۰ یا ۳۰ سال اخیر از سوی بزرگان بارها مطرح شده است.

وی ادامه داد: برخی از بزرگان از جمله ایرج افشار هم تلاش کردند در زمان حیات وی جشن‌نامه‌ای برای او تدوین کنند که هر بار با مخالفت استاد مرتضوی روبه‌رو شد.

عضو هیات علمی موسسه علوم اسلامی و انسانی دانشگاه تبریز به زمان فوت مرتضوی اشاره کرد و افزود: مرتضوی در ۹ تیر ۱۳۸۹درگذشت و سال بعد در مراسم سالگرد درگذشت او، از سوی سیدمحمدتقی علوی، رییس دانشگاه تبریز، مسوولیت تدوین یادنامه ایشان به من واگذار شد.

وی گفت: به عنوان نخستین گام در تدوین این اثر به تعدادي از استادان زبان و ادب فارسی، دوستان و شاگردان مرتضوی سفارش نگارش مقاله، خاطره یا شعر داده شد. برهمین اساس ارسال مقاله‌ها و خاطره‌ها از سوی این افراد به دانشگاه تبریز مقدمات شکل‌گیری این یادنامه را فراهم کرد.

طاهری‌خسروشاهی درباره بخش‌های مختلف این کتاب توضیح داد: این یادنامه از یک مقدمه و پنج بخش اصلی تشکیل شده است. در مقدمه علاوه بر یادداشتی به قلم رییس دانشگاه تبریز و من به عنوان گردآورنده اثر، روزشمار زندگی استاد مرتضوی و فهرست آثار و تالیفات او نیز برای نخستین‌بار منتشر شده است.

وی در ادامه درباره هر یک از بخش‌های کتاب توضیحاتی ارایه و اظهار کرد: بخش نخست با عنوان «اخوانیات» به خاطراتی از دوستان و شاگردان مرتضوی اختصاص یافته است که از خلال آن‌ها حیات علمی و اجتماعی مرتضوی بررسی شده است. از جمله افرادی که خاطرات آن‌ها با استاد مرتضوی در این بخش آمده است می‌توان به بهاء‌الدین خرمشاهی، جلیل تجلیل، اصغر دادبه، توفیق سبحانی، نصرالله امامی و امین‌پاشا اجلالی اشاره کرد.

این پژوهشگر ادبی افزود: در بخش دوم هفت قطعه شعر از شاعران معاصر که برای مراسم بزرگداشت مرتضوی یا زمان درگذشت او سروده شده، آمده است. در این میان شعری از مفتون امینی، جمشید علیزاده و علی نظمی دیده می‌‌شود.

طبق گفته طاهری‌خسروشاهی همان‌گونه که در یادنامه‌ها مرسوم است بخشی از این یادنامه نیز به مقاله‌هایی از چهره‌های برجسته فرهنگ و ادب ایران زمین اختصاص یافته است.

وی درباره این بخش گفت: بخش سوم کتاب مقاله‌های مختلف ادبی از پژوهشگران و استادانی چون غلامعلی حدادعادل، مهدی محقق، ژاله آموزگار، محمدعلی موحد، محمود امیدسالار، علی اشرف صادقی، محمدرضانصیری، رشید عیوضی و حسن انوری را شامل می‌شود که مقاله‌های خود در حوزه‌‌های مختلف ادبی را به استاد مرتضوی تقدیم کرده‌اند.

این نویسنده در ادامه به سخنرانی بدیع‌الزمان فروزان‌فر در سال ۱۳۲۷ و ضمن بازدید از دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز اشاره و تشریح کرد: در آن بازدید فروزان‌فر سخنرانی با عنوان «وظیفه دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز» ارایه می‌کند. برای نخستین‌بار متن این سخنرانی تنظیم و در بخش چهارم این کتاب منتشر شده و در ادامه نیز سخنرانی منتشر نشده‌ای از مرتضوی به مناسبت درگذشت فروزان‌فر آمده است.

وی یادآور شد: بخش پایانی کتاب اسناد، عکس‌ها یا مدارکی از پرونده پرسنلی استاد مرتضوی را شامل می‌شود. این بخش از نظر تاریخی و ادبی اهمیت دارد.

طاهری‌خسروشاهی با تاکید بر انجام حروفچینی و صفحه‌آرایی این اثر زیر نظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار کرد: کارهای این بخش از سوی آذر کلهر، کارشناس بخش انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی صورت گرفته است. از سوی دیگر برای نخستین‌بار در یک یادنامه فهرست دقیقی از اعلام ارایه شده است تا جنبه تحقیقی و پژوهشی آن حفظ شود. به‌طور معمول ارایه فهرست اعلام در یادنامه‌ها مرسوم نیست.

منوچهر مرتضوی متولد یک تیر ۱۳۰۸ و درگذشته در ۹ تیر ۱۳۸۹ در تبریز، ادیب، نویسنده، پژوهشگر، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه تبریز و حافظ‌شناس بود.

وی در سال ۱۳۲۵ وارد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران شد، و دوره کارشناسی رشته زبان و ادبیات فارسی را در سال ۱۳۲۹ به پایان رساند. در دوران تحصیل دانشگاهی از کلاس‌های درس استادانی چون بدیع‌الزمان فروزانفر، ملک‌الشعرای بهار، سعید نفیسی، ابراهیم پورداود و محمدتقی مدرس‌رضوی بهره گرفت. در سال ۱۳۳۷ با دفاع از رساله دکتری خود با موضوع «اوضاع ادبی آذربایجان در عصر ایلخانان» به راهنمایی بدیع‌الزمان فروزانفر به درجه دکتری زبان و ادبیات فارسی نایل شد.

از سال ۱۳۳۷ تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز را آغاز کرد و سال‌ها ریاست دانشکده ادبیات آن دانشگاه را بر عهده داشت. در سال ۱۳۴۴ کتاب «مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ شناسی» را منتشر کرد. این کتاب پس از گذشت چندین دهه هنوز از کتاب‌های مرجع و مورد استناد در زمینه شناخت حافظ و شعر او به حساب می‌آید.

«تحقیق درباره دوره ایلخانان»، «مکتب‌ حافظ یا مقدمه بر حافظ‌شناسی»، «فردوسی و شاهنامه»، «مسایل عصر ایلخانان»، «زبان دیرین آذربایجان»،«جهان بینی وحکمت مولانا» و «چراغ نیمه‌مرده» (مجموعه شعر) از جمله آثار این پژوهشگر هستند.

محمد طاهری‌خسروشاهی متولد ۱۳۵۷، دارای کارشناسی‌ارشد در رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشجوی دوره دکترا این رشته و عضو هیات علمی موسسه تحقیقاتی علوم اسلامی و انسانی دانشگاه تبریز است.

برخی از آثار این پژوهشگر عبارت از «تاریخ تالیف دستور زبان فارسی در آذربایجان»، «فرهنگ آثار فارسی در آذربایجان»، «معرفی پایان‌نامه‌های دکتری زبان فارسی در قفقاز»، «بحثی در هویت تورانیان» و «بازتاب جنگ‌های روس علیه ایران در دیوان قائم مقام فراهانی» هستند.