مناسبت دهه نخست ماه محرم، بهانه‌ای شد تا مروری داشته باشیم بر فهرست آثاری که در یک ساله گذشته در این زمینه منتشر شده است. براساس آمار موسسه خانه کتاب در این مدت 657 عنوان کتاب با موضوع عاشورا و امام حسین (ع) در کشور منتشر شده که در جدول‌هایی جداگانه این آثار به ترتیب بیشترین نوبت چاپ و بیشترین شمارگان مرتب شده‌اند. شاید حضور کتابی همچون «حماسه حسینی» با 97 نوبت چاپ در صدر این جدول، چندان عجیب نباشد، چراکه جدا از محتوا و موضوعات مهمی که در این اثر مطرح شده، این مباحث از سوی شخصیتی بیان شده‌اند که شیوه تفکر و وجهه بالای علمی او بر هیچ‌کس پوشیده نیست.
جدول بیشترین نوبت چاپ/ صدر در اختیار آثار تحلیلی
| ردیف | عنوان | پدیدآورنده | ناشر | سال | تعداد صفحه | شمارگان | نوبت چاپ |
| 1 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1397 | 416 | 2000 | 97 |
| 2 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 1000 | 96 |
| 3 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 2000 | 95 |
| 4 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 1500 | 94 |
| 5 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 2000 | 93 |
| 6 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 2000 | 92 |
| 7 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 2000 | 91 |
| 8 | حماسه حسینی (سخنرانی‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 416 | 1500 | 90 |
| 9 | حماسه حسینی (یادداشت‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 308 | 1000 | 74 |
| 10 | حماسه حسینی (یادداشت‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 308 | 1000 | 73 |
| 11 | حماسه حسینی (یادداشت‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 308 | 1500 | 72 |
| 12 | حماسه حسینی (یادداشت‌ها) | مرتضی مطهری | صدرا | 1396 | 312 | 2000 | 71 |
| 13 | پس از پنجاه سال پژوهشی تازه پیرامون قیام امام حسین (ع) | سید جعفر شهیدی | دفتر نشر فرهنگ اسلامی | 1396 | 220 | 2000 | 52 |
| 14 | در کربلا چه گذشت؟؛ ترجمه نفس‌المهموم | عباس قمی مترجم: محمدباقر کمره‌ای |
مسجد مقدس جمکران | 1396 | 690 | 3000 | 34 |
| 15 | اشک روان بر امير کاروان | جعفربن حسین شوشتری مترجم: سيدمحمدحسين شھرستانی |
ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎتی دار اﻟﻜﺘﺎب (ﺟﺰاﻳﺮی) | 1396 | 524 | 1500 | 29 |
| 16 | سوگنامه سالارشھيدان؛ ترجمه«لھوف» سيدبن طاووس |
علی‌بن موسی‌بن طاووس مترجم: عليرضا رجالی تھرانی |
نبوغ | 1396 | 280 | 2000 | 23 |
| 17 | حسین وارث آدم | علی شریعتی | بنیاد فرهنگی دکتر علی شریعتی ﺷﺮﻛﺖ اﻧﺘﺸﺎرات ﻗﻠﻢ |
1397 | 398 | 500 | 22 |
| 18 | خلاصه کتاب قیام امام حسین (ع) | سید جعفر شهیدی | دفتر نشر فرهنگ اسلامی | 1396 | 80 | 2000 | 20 |
| 19 | سخنان حسين بن علی (ع) از مدينه تا کربلا | محمدصادق نجمی | بوستان کتاب قم | 1396 | 416 | 500 | 20 |
| 20 | زندگانی امام حسین (ع) | سید هاشم رسولی | دفتر نشر فرهنگ اسلامی | 1397 | 608 | 1000 | 19 |
نکته جالب در جدولی که براساس بیشترین نوبت چاپ تنظیم شده این است که برخلاف تصور بسیاری، 20 رکورد نخست این جدول کتاب‌هایی به‌غیر کتاب‌های ادعیه و زیارت‌نامه بوده است. این نشان می‌دهد که اگر در این حوزه محتوای خوب، ارزشمند و قابل اعتماد ارائه شود، مخاطبان خود را دارد و با استقبال مواجه می‌شود.
«حماسه حسینی»، «پس از پنجاه سال پژوھشی تازه پيرامون قيام حسين (ع)»، «در کربلا چه گذشت؟»، «اشک روان بر امير کاروان»، «سوگنامه سالار شھيدان»، «حسين وارث آدم»، «خلاصه کتاب قيام حسين (ع)»، «سخنان حسين بن علی (ع) از مدينه تا کربلا» و «زندگانی امام حسين (ع)» کتاب‌های صدرنشین جدول کتاب‌های عاشورایی با بیشترین نوبت چاپ هستند.
«حماسه حسینی»، «پس از پنجاه سال پژوھشی تازه پيرامون قيام حسين (ع)»، «در کربلا چه گذشت؟»، «اشک روان بر امير کاروان»، «سوگنامه سالار شھيدان»، «حسين وارث آدم»، «خلاصه کتاب قيام حسين (ع)»، «سخنان حسين بن علی (ع) از مدينه تا کربلا» و «زندگانی امام حسين (ع)» کتاب‌های صدرنشین جدول کتاب‌های عاشورایی با بیشترین نوبت چاپ هستند.
.jpg)
«حماسه حسینی»/ مرتضی مطهری
کتاب «حماسه حسینی» کتابی مشتمل بر سخنرانی‌ها و یادداشت‌های شهید مرتضی مطهری درباره واقعه کربلا و به‌ویژه تحریفات مرتبط با اخبار آن است. این کتاب در چاپ‌های اولیه در سه جلد منتشر شد، ولی چاپ‌های بعدی آن به‌صورت دوجلدی به زیور طبع آراسته شد. «حماسه حسینی» با عنوان «الملحمةُ الحسینیة» به عربی نیز ترجمه شده است.
از نظر مطهری عوامل تحریف عبارتند از: اغراض دشمنان، تمایل به اسطوره‌سازی و تحریک احساسات مردم از طریق جعل. وی پس از تقسیم تحریف به لفظی و معنوی از این گلایه دارد که هر دو نوع تحریف در حادثه عاشورا راه یافته است. شهید مطهری تحریف معنوی را خطرناک‌تر از تحریف لفظی و نقل قطعات تاریخی نادرست می‌داند، زیرا بدون اینکه از لفظ بکاهد و آن را کم یا زیاد کند، حادثه و سخن را به گونه‌ای توجیه و تفسیر می‌نماید که برخلاف معنای واقعی آن باشد.
«پس از پنجاه سال پژوھشی تازه پيرامون قيام حسين (ع)»/ جعفر شهیدی
سید جعفر شهیدی، تحقیق و نگارش این کتاب را در سال 1330 انجام داده و کتاب را در سال 1357 با قلمی شیوا، متقن و مستند به منابع اصیل تاریخی به رشته نحریر درآورد و تاکنون دفعات متعدد به چاپ رسیده است. هر چند بیان حقایق تاریخی بخش عمده کتاب را تشکیل می‌دهد اما نوع مواجهه مرحوم شهیدی با تاریخ در تحلیل حادثه عاشورا نو و بدیع است. وی در این کتاب بیش از آن‌که در جستجوی چگونگی آن رخداد عظیم باشد، به دنبال چرایی حادثه عاشورا بوده است. این کتاب، نه روایت زندگی امام حسین (ع)، بلکه تحلیل و علت شناسی عاشوراست.
«اشک روان بر امیر کاروان»/ جعفر شوشتری
کتاب «اشک روان بر امیر کاروان»، شرح و ترجمه کتاب «خصائص الحسینیه» ازجمله آثار گرانسنگ علامه شیخ جعفر شوشتری است. مؤلف با استناد به قرآن و جوامع روایی و تاریخی شیعه و اهل سنت، به بیان ویژگیهای امام حسین (ع) پرداخته است. ویژگیهای امام حسین (ع) از آغاز تا فرجام آفرینش، ارزشهای اخلاقی، ویژگی‌ها و ارزشهای اخلاقی امام در روز عاشورا، الطاف خاص خداوند به آن حضرت، محبت به ایشان، زیارت و گریه بر امام حسین (ع)، امام در ارتباط با قرآن و کعبه و امام حسین (ع) و پیامبران، برخی از مهم‌ترین محورهای مورد بحث در کتاب است.
«حسین وارث آدم»/ علی شریعتی
کتاب «حسين وارث آدم» اثر دکتر علی شریعتی، حاوی هشت سخنرانی ایراد شده در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ شمسی در حسینیه ارشاد بوده که عنوان آن از زیارت وارث الهام گرفته شده است. سخنرانی‌های این کتاب، ابتدا در جزوه‌های مستقل منتشر و بعدها در یک مجلد چاپ شده است. «حسین وارث آدم»، واقعه کربلا را چکیده و خلاصه تمام درگیری‌های تاریخ از زمان فرعون تا خود امام حسین (ع) می‌داند که بر ضد تثلیث فرعون و قارون و بلعم (زر و زور و تزویر) شوریده است.
«سخنان حسين بن علی (ع) از مدينه تا کربلا»/ محمدصادق نجمی
آیت‌الله محمدصادق نجمی، در این کتاب تلاش کرده متن سخنان امام حسین (ع) را از آغاز حرکت از مدینه تا هنگام شهادت، به ترتیبی که آن حضرت در مناسبت‌های مختلف ایراد کرده، برگرفته از منابع مختلف ثبت کند. علاوه بر متن عربی سخنان امام حسین (ع)، توضیح لغات، ترجمه و شرح متن سخنرانی درج شده است. بیان دقیق فرمایشات آن حضرت از مدینه تا کربلا و بررسی برخی از موارد مبهم تاریخی، ازجمله امتیارات این کتاب است.
کتاب «سخنان حسین بن علی (ع) از مدینه تا کربلا» تاکنون به زبان‌های اردو، ترکی استامبولی و روسی ترجمه شده است.
«در کربلا چه گذشت؟»/ شیخ عباس قمی
«در کربلا چه گذشت؟»، ترجمه فارسی کتاب «نفس‌المهموم» اثر مرحوم شیخ عباس قمی است. این کتاب را می‌توان یکی از بهترین و معتبرترین مقاتل شیعیان دانست که درباره زندگی امام حسین (ع) و حادثه عاشورا نوشته شده است. کتاب از ولادت امام حسین (ع) آغاز شده و بعد از بررسی تولد و کودکی ایشان، در ویژگیهای آن حضرت و آنگاه وقایع بیعت تا مرحله شهادت امام از اول تا به آخر را شرح می‌دهد. این کتاب را حاج میرزاابوالحسن شعرانی و همچنین آیت‌الله محمد باقر ترجمه کرده‌اند.
جدول بیشترین شمارگان / ترجمه‌ای منظوم از مقتل در صدر
| ردیف | عنوان | پدیدآورنده | ناشر | سال | تعداد صفحه | شمارگان | نوبت چاپ |
| 1 | منظومه عاشورا :شرح دقيق عاشورا بر مبنای معتبرترين منابع و مقاتل تاريخی | شاعر: امید مجد | امید مجد | 1397 | 144 | 30000 | 2 |
| 2 | زيارت عاشورا به انضمام زيارت امينﷲ، زيارت آل‌يس، حديث شريف کساء و حرز امام رضا (ع) | محمدرضا رضوان‌طلب، علی‌اکبر شریفی مترجم: حسین انصاریان |
آئین دانش | 1396 | 32 | 20000 | 2 |
| 3 | زیارت عاشورا و دعای توسل | سید ضیاء‌الدین تنکابنی | ندای کوثر | 1397 | 32 | 20000 | 16 |
| 4 | سرو آزادگی | اداره‌کل قرآن، عترت و نماز معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش | موسسه فرهنگی منادی تربیت | 1396 | 84 | 10000 | 1 |
| 5 | زيارت ناحيه مقدسه ھمراه با زيارت ناحيه شھدای کربلا و زيارت عاشورا و دعای توسل | رضا مرندی | گلی | 1396 | 128 | 10000 | 5 |
| 6 | زیارت عاشورا | عباس قمی خطاط: رضا ولی‌زاده |
دهقان | 1396 | 48 | 10000 | 15 |
| 7 | زيارت عاشورا: برگرفته از مفاتيح‌الجنان حرم مطھر امام رضا (ع) با ترجمه فارسی | به‌نشر | 1396 | 24 | 10000 | 2 | |
| 8 | سوره مبارکه انعام به ھمراه طريقه ختم آن به ضميمه: دعای توسل، زيارت عاشورا و حديث شريف کساء | سید ضیاء‌الدین تنکابنی | ندای کوثر | 1397 | 160 | 10000 | 9 |
| 9 | زيارت عاشورا، دعای توسل با ترجمه روان فارسی | سيدضياءالدين تنکابنی | ندای کوثر | 1397 | 32 | 10000 | 16 |
| 10 | حديث عنوان بصری: با ترجمه مقابل ھمراه زیارت عاشورا | سيدضياءالدين تنکابنی | ندای کوثر | 1397 | 32 | 10000 | 5 |
| 11 | لبیک یا حسین (ع) | حجت‌الله عابدینی | حافظ‌پژوه | 1397 | 294 | 10000 | 2 |
| 12 | زیارت عاشورا | عباس قمی خطاط: رضا ولی‌زاده |
دهقان | 1397 | 48 | 10000 | 14 |
| 13 | نذر بھشتی برای زائر بھشتی به انضمام زيارت امين ﷲ، زيارت وارث،... | به‌نشر | 1397 | 96 | 10000 | 1 | |
| 14 | اربعين حسينی: تجزيه و تحليل عملکرد چھل روزه اسرای کربلا | علی‌محمد بشارتی | مجتمع فرهنگی عاشورا | 1396 | 282 | 6000 | 1 |
| 15 | خورشید بر نیزه: مقتل حضرت امام حسین (ع) | نورالله حسین‌‌خانی | مسعی | 1396 | 608 | 5000 | 10 |
| 16 | سوره مبارکه انعام: ھمراه با دعای توسل و زيارت عاشورا | مهدی الهی قمشه‌ای | قلم و اندیشه | 1396 | 128 | 5000 | 3 |
| 17 | حديث شريف کساء: زيارت آل ياسين و وارث، دعای فرج، آيه‌‌الکرسی و آيه «و ان يکاد» ترجمه خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری کامل | حمید مطیع | ندای کوثر | 1396 | 32 | 5000 | 1 |
| 18 | حديث شريف کساء: زيارت آل ياسين و وارث، دعای فرج، آيه‌‌الکرسی و آيه «و ان يکاد» ترجمه خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری کامل | حمید مطیع | ندای کوثر | 1396 | 32 | 5000 | 2 |
| 19 | حديث شريف کساء: زيارت آل ياسين و وارث، دعای فرج، آيه‌‌الکرسی و آيه «و ان يکاد» ترجمه خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری کامل | حمید مطیع | ندای کوثر | 1396 | 32 | 5000 | 3 |
| 20 | حديث شريف کساء: زيارت آل ياسين و وارث، دعای فرج، آيه‌‌الکرسی و آيه «و ان يکاد» ترجمه خوانا و روان، علامت وقف و اعراب‌گذاری کامل | حمید مطیع | ندای کوثر | 1396 | 32 | 50 |
در صدر جدول کتاب‌های عاشورایی یک سال گذشته براساس بیشترین شمارگان نیز «منظومه عاشورا: شرح دقيق عاشورا بر مبنای معتبرترين منابع و مقاتل تاريخی» که امید مجد ناشر و پدیدآور آن بوده، خودنمایی می‌کند. چاپ دوم این اثر در سال 1397 با شمارگان 30 هزار نسخه منتشر شد. این شمارگان برای یک کتاب آن‌هم در دوره‌ای هم به دلایل مختلف شمارگان بیشتر کتاب‌ها از هزار نسخه تجاوز نمی‌کند، امیدوارکننده است.
امید مجد که برای ترجمه منظوم قرآن شهرت یافته، در زمستان 94 «منظومه عاشورا» را منتشر کرد. شاعر و پژوهشگر این کتاب، منابع مورد استناد خود را «مقتل ابومخنف»، «لهوف، سید بن طاووس»، «شهادتنامه امام حسین علیه‌السلام، محمد محمدی ری‌شهری» و «نرم‌افزار تاریخ امام حسین علیه‌السلام از مرکز تحقیقات کامپیوتری نور» ذکر کرده است.
«منظومه عاشورا»/ امید مجد
ترجمه منظوم مقتل در 115 صفحه و حدود دو هزار و 300 بیت سروده شده است. این منظومه تاریخ را کاملا موجز و با ریتمی تند روایت کرده است. شاید احساسی‌ترین فراز این منظومه، داستان شهادت حضرت رقیه (س) باشد. شاعر در پاورقی یادآوری کرده که این داستان را در منابع معتبر نیافته و به احترام احساسات پاک مخاطبان نقل مشهور را منظوم کرده است. شاید به همین علت، خود را ملزم به نقل دقیق تاریخ نیافته و اندکی آزادانه‌تر شاعری کرده و شعری تأثیرگذار سروده است. به لحاظ زبانی نیز این منظومه همچون دیگر سروده‌های مجد از معیارهای زیبایی‌شناسی کهن فارسی پیروی می‌کند.
اما جدا از این اثر، بیشترین تعداد شمارگان کتاب در رده‌های بالای این جدول، متعلق به مجموعه ادعیه و زیارت‌نامه‌هاست. البته در این بین کتاب‌هایی همچون «سرو آزادگی»، «لبيک يا حسين (ع)»، «اربعين حسينی: تجزيه و تحليل عملکرد چھل روزه اسرای کربلا» و «خورشيد بر نيزه: مقتل حضرت امام حسين (ع)» نیز دیده می‌شود.
نظر شما