فضای مجازی در ایران سبب برطرف شدن دسترسی نابرابر به کتاب شد

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، به‌نقل از روابط‌عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران؛ نشست «رفتارشناسی در حوزه خرید کتاب» از سلسله نشست‌های تخصصی نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران با حضور سید رفیع احمد جواهری (مدیر نشر ابوعطا) و جبار رحمانی (عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم) برگزار شد

طرفدار شیفته کتاب نداریم
سید رفیع احمد جواهری با اشاره به این که خواندن برای دو امر یادگیری و سرگرمی انجام می‌شود، بیان کرد: از این رو که کشور ما به سمت مدرک‌گرایی رفته است در بحث خواندن برای یادگیری کتاب‌های بسیاری به فروش می‌رسد. ولی خواندن برای سرگرمی در ایران بر خلاف همه جای دنیا کمتر دیده می‌شود.

وی افزود: از دید من خواندن و خریدن کتاب در جامعه ما رو به افزایش است از این رو که در حال حاضر والدین برای فرزندان خود کتاب‌های بیشتری می‌خرند؛ اما همچنان خود کتاب نمی‌خوانند که نوعی ضعف محسوب می‌شود؛ به این دلیل که تا پدر و مادر خود کتاب نخوانند فرزندان نیز چندان به مطالعه گرایش پیدا نمی‌کنند. به‌واقع در حوزه کتابخوانی طرفدار شیفته نداریم، به این معنی که فرد خود کتاب بخواند و آن را به دیگران نیز توصیه کند.

فرهنگ‌سازی در حوزه کتاب به خوبی انجام نشد
جواهری با اشاره به این که وقتی فرد مشکل اقتصادی داشته باشد از تشریفات زندگی خود چون رستوران رفتن، کتاب خریدن، سینمارفتن و لباس‌خریدن می‌کاهد عنوان کرد: فردی که کتابخوان است با وجود مشکل اقتصادی ابتدا رستوران را حذف می‌کند و این امر مستلزم پرورش صحیح افراد کتابخوان است. واقعیت این است که در جامعه ما فرهنگ‌سازی در حوزه کتاب به خوبی انجام نشده است. فرهنگ‌سازی صرفا با پول انجام نمی‌شود و یکی از نمونه‌های آن استفاده از کتابخانه در فیلم‌ها است. همچنین معلمان، مربیان و والدین خود باید کتاب بخوانند و با کتاب دیده شوند تا کودکان از آن‌ها الگو برداری کنند.

مدیر انتشارات ابوعطا در ادامه تاکید کرد: من به عنوان ناشر باید کتاب خوب تولید کنم و دولت نیز باید فرهنگ سازی کرده و مردم را به سوی مطالعه ترغیب کند. همچنین اطلاعات لازم در خصوص چه کتابی خواندن نیز باید در اختیار مردم قرار گیرد‌.

تعطیلی کتابفروشی‌ها سبب لنگ شدن چرخ فرهنگ می‌شود
احمدجواهری با بیان این که با توجه به نیاز جامعه و مخاطب باید کتاب تولید کرد گفت: در حال حاضر سلیقه، نوع رفتار، گفتار، دیدگاه و پرورش کودکان ما تغییر کرده است و ما باید با توجه به این تحول، محتوا تولید کنیم نه این که کتاب‌ها و فیلم‌های دوران کودکی خود را برای آن‌ها به نمایش بگذاریم. درواقع باید به این نیاز آن‌ها پاسخ دهیم تا دچار اختلال یادگیری نشوند.

وی در ادامه بیان کرد: وقتی هزینه کتاب آماده افزایش یابد حمایت از مولف، نویسنده و تصویرگر داخلی نیز بیشتر می‌شود. همچنین دولت به عنوان پدر خوب به ما پول ندهد؛ بلکه فرهنگ، قانون و ثبات قانونی را افزایش دهد.

وضعیت توزیع کتاب در ایران خوب نیست
در ادامه نشست «رفتارشناسی در حوزه خرید» جبار رحمانی ضمن بیان این که خانواده ایرانی به کتاب علاقه دارد از این رو سعی می‌کند سرمایه فرهنگی فرزند خود را افزایش دهد، بیان کرد: در کشور ما قشر کوچکی از افراد کتاب‌خوان وجود دارد که تحت هر شرایطی کتاب خریده و مطالعه می‌کنند؛ مساله اصلی اکثریتی است که در ظاهر کتاب را دوست دارند اما آن را مطالعه نمی‌کنند. درواقع شکافی بین نگاه مثبت به کتاب و مطالعه آن وجود دارد و ما باید بتوانیم این شکاف را از بین برده و کتاب را به امری جدی و عمومی در جامعه بدل کنیم که مستلزم سیاست‌گذاری کلان است.

وی متغیر اقتصاد در مبحث کتابخوانی را موثر ندانست و گفت: اگر این امر نقشی تعیین کننده داشت قشر مرفه جامعه ما کتاب بیشتری می‌خریدند.

وی با اشاره به این که در حال حاضر وضعیت نشر در کشور ما بد نیست، چون تعداد ناشران و آثار منتشر شده خوب است عنوان کرد: وضعیت توزیع کتاب در ایران چندان خوب نیست، به عنوان نمونه فردی که در بیرجند زندگی می‌کند به بخش محدودی از کتاب‌ها دسترسی دارد و باید برای این مورد چاره‌ای اندیشید.

باید مخاطب کتابخوان پرورش داد
عضو هیئت علمی موسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم افزود: اگر مخاطب کتاب‌خوان پرورش داده شود و کتاب خوب نیز تولید شود، این دو یکدیگر را پیدا می‌کنند؛ ولی اگر ناشر کتاب خوب نیز تولید کند. از آن سو چون مخاطب خوبی تربیت نشده چندان مثمر ثمر نخواهد بود. به نظر من خلا اصلی نبود یارانه دولت نیست، بلکه باید مکانیزم آموزش صحیح کتاب‌ خواندن و مخاطب کتابخوان را دریابم.

وی با مطرح‌کردن این که در گذشته سواد محدود و شیوه انتقال دانش شفاهی بود، بیان کرد: ممکن است فرد ساعت‌ها پای صحبت‌های شخصی بنشیند از این رو که گوینده به خوبی می‌تواند روایت کند. این مهارت را باید در تولید کتاب افزایش دهیم و آثاری را منتشر کنیم که محتوای خوب را با روایتی خوب ارائه کند تا سبب جذب مخاطب شود.

رحمانی در پایان ضمن اشاره به این که تولید اثری که به نیاز جامعه پاسخ‌ بگوید، نیاز به تامل دارد گفت: فضای مجازی و واقعی هرکدام فضای خاص خود را دارند و لزوما رقیب یکدیگر نیستند. مسئله اصلی فرآیند تولید محتوای کتاب است و این که به صورت الکترونیکی منتشر شود یا کاغذی تفاوتی ندارد؛ اما فضای مجازی سبب شد بخش دسترسی نابرابر به کتاب که در ایران وجود داشت تا حدودی برطرف شود.

نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از اول بهمن آغاز و تا ششم بهمن ماه در سامانه tehranbookfair.ir ادامه خواهد داشت.