عبدالغفور جهاندیده جایزه کتاب سال را برای «فرهنگ بلوچی فارسی» دریافت کرد، عبدالماجد سپاهیان یادداشتی در اینباره در روزنامه *«روچ» که به زبان بلوچی منتشر میشود، نوشته است.
همچنین با نگاهی به تاریخچههای جوایز معتبر در نقاط مختلف جهان که برای کتابهای برتر در حوزههای مختلف علمی در نظر گرفته شده است، نویسندگان این آثار علاوه بر اثر صاحب عنوان، آثار بینظیر دیگری نیز در حد این اثر دارا هستند. مراد از سخن این است که در کسب چنین عناوینی که هدف اصلی آن ارج نهادن به تلاشهای علمی نویسنده است، آثار قبلی و رزومه نویسنده بسیار حائز اهمیت است.
جایزه کتاب سال که به اثر ارزشمند فرهنگ بلوچی فارسی دکتر جهاندیده تعلق گرفت، مهر تاییدی در برجسته بودن این اثر گذاشت و از نگاه منتقدین نیز به عنوان ارزشمندترین اثر ایشان شناخته میشود، اما ایشان صاحب آثار برجسته و مهم دیگری نیز هستند که احتمالاً این آثار و رزومه قبلی ایشان در انتخاب این عنوان برای کار اخیرشان بی تاثیر نبوده است.
در پژوهشهای زبان و ادبیات بلوچی که قدمتی بیش از نیم قرن دارد، همواره جای خالی آثار مرجع و منبع احساس شده است و هنوز هم شمار آثاری که در شاخه مختلف این زمینه علمی به عنوان مرجع شناخته میشوند بسیار کم هستند. متاسفانه بسیاری از این آثار کم منتشر شده نیز حداقل یکی از مشکلات کاملیت قابل تایید و یا عدم رعایت کامل محتوای پژوهشی بر پایه روشهای علمی مرسوم را داشتهاند.
به عنوان مثال اثر «سیدگنج» دانشمند فقید سیدظهورشاه هاشمی با آنکه محتوا و روش تحقیق آن مطابق با اصول علمی است، اما همواره کامل و جامع نبودن آن در محافل و فضای علمی زبان بلوچی مطرح بوده است. البته دلیل اصلی آن درگذشت نویسنده آن و این نکته نیز قابل ذکر است که این اثر همچنان به عنوان یکی از آثار برجسته و مرجع در حوزه واژههای زبان بلوچی شناخته میشود.
همچنین آثار ایشان در حوزه سبک نگارش و دستور زبان بلوچی و بسیاری دیگر از زمینههای علمی از مهمترین منابع و مراجع پژوهشگران این حوزه شناخته میشود. در مجموع آثاری که جایگاه مرجع را در تحقیقات حوزههای مختلف علمی زبان و ادبیات بلوچی داشته باشند بسیار کم بوده و بیشترشان از نقطه نظرهای مختلف نقصهایی را دارند.
دکتر جهاندیده تاکنون پنج کتاب با نامهای «دیوان فارسی روانبد»، «شرح منظومه مکران»، «حماسه سرایی در بلوچستان»، «منظومههای عاشقانه بلوچی» و «فرهنگ بلوچی فارسی» در دوجلد تالیف و عرضه کردهاند. یکی از بارزترین خصوصیات تمام این کتابها قابلیت مرجع و منبع بودن شان است که در فضای تحقیقات زبان بلوچی به وجود آوردهاند.
مهمترین دلیل قرار گرفتن آثار ایشان در این جایگاه روند پژوهشی است که در بیان و حل مسائل مطرح در آنها به صورت کاملاً استاندارد و علمی طی میشود. به عنوان مثال با آنکه در حوزه ادبیات شفاهی بلوچی آثار متعددی عرضه شده است و به خاطر جامعیتی که دارند به عنوان منبع نیز مطرح میشوند اما برای پژوهشگران این حوزه آثار حماسهسرایی در بلوچستان و منظومههای عاشقانه بلوچی دکتر جهاندیده قابل استنادتر و معتبرتر هستند، چرا که در آنها بیان و حل مسئله به شیوهای صورت گرفته است که کاملاً منطبق بر حل مسائل علمی و پژوهشی و تمام سؤالات رایج علمی را پاسخگو است.
کتاب شرح منظومه مکران ایشان نیز شرح بسیار کامل و جامعی از یکی از مشهورترین آثار ادبی کلاسیک بلوچی است و با رمزگشایی دنیایی از واژههای اصیل و کهن بلوچی که شاعر آن در قالب یک منظومه غنی ادبی گرد آورده است، به عنوان یکی از آثار برجسته ادبیات بلوچی شناخته میشود. این کتاب و کتاب دیوان فارسی روانبد که پژوهشی در گردآوری اشعار فارسی یکی از بزرگترین شاعران معاصر کلاسیک بلوچستان مولوی عبدالله روانبد است، از مهمترین آثار روانبدشناسی در ادبیات بلوچی و فارسی به شمار میآیند.
میتوان دکتر جهاندیده را به عنوان برجستهترین روانبد شناس در ادبیات بلوچی به حساب آورد که پژوهشهای بسیاری در قالب کتاب و مقالات متعدد در آثار مولوی عبدالله روانبد انجام دادهاند. همانگونه که مرحوم پروفسور صبا دشتیاری با پژوهشهای قابل توجهی که در آثار سیدهاشمی دیگر شاعر برجسته بلوچ انجام دادهاند به عنوان سیدشناس در ادبیات بلوچی شناخته میشوند و برای پژوهشگرانی که در زمینه آثار سیدهاشمی پژوهش میکنند، تحقیقات صبا دشتیاری نقش منابع مرجع و منبع را برای آنها دارند.
اثر اخیرشان نیز که به عنوان کتاب سال شناخته شد بدون شک به عنوان کاملترین اثر در زمینه واژههای بلوچی شناخته میشود و جایگاه مهمی در تحقیقات و پژوهشهای مختلف برای محققان زبان بلوچی خواهد داشت و غنای بالایی به اعتبار علمی این زبان داده است.
منبع: (روزنامه روچ شماره ۲۳ اسفند ۱۳۹۷)
* «روچ» در زبان و گویش مردم سیستان و بلوچستان به معنای خورشید و هم به معنای روز است و به زبان بلوچی منتشر میشود.
نظر شما