سرویس بین‌الملل حبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - الهه شمس: دفتر خاطرات ساموئل پیپس، که سال‌های ۱۶۶۰ تا ۱۶۶۹ را در بر می‌گیرد، همواره به عنوان یکی از ستون‌های اصلی ادبیات و تاریخ‌نگاری زبان انگلیسی شناخته شده است. این یادداشت‌های روزانه، با بیش از یک میلیون کلمه، تصویری زنده و بی‌واسطه از لندنِ دوران بازگشت سلطنت، از کوچه‌های پرآشوب و میخانه‌ها گرفته تا راهروهای قدرت در دربار چارلز دوم، به دست می‌دهند. تاریخ‌دانان برای درک جزئیات زندگی روزمره، اقتصاد و بحران‌های اجتماعی آن عصر، از جمله طاعون بزرگ و آتش‌سوزی لندن، همواره به این منبع غنی رجوع کرده‌اند.

با این حال، کتاب «اعترافات ساموئل پیپس: افشاگری‌های خصوصی او» (Confessions of Samuel Pepys: His Private Revelations) به قلم گی دو لا بدوییر، که در آگوست ۲۰۲۵ توسط انتشارات اباکوس (Abacus) منتشر می‌شود، ادعا می‌کند که تصویر پذیرفته‌شده از پیپس ناقص و حتی گمراه‌کننده بوده است. این کتاب با تمرکز بر خصوصی‌ترین و سانسورشده‌ترین بخش‌های خاطرات، چهره‌ای به مراتب تاریک‌تر و پیچیده‌تر از این مدیر نیروی دریایی قرن هفدهم به نمایش می‌گذارد و ما را وامی‌دارد تا این متن کلاسیک را با نگاهی کاملاً جدید بازخوانی کنیم.

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد خاطرات پیپس، استفاده او از شیوه‌های مختلف پنهان‌کاری برای ثبت وقایع شخصی‌اش بود. او نه تنها کل یادداشت‌های خود را به روش «تاخیگرافی» (نوعی کوتاه‌نویسی قدیمی) می‌نوشت تا از چشم کنجکاو خدمتکاران دور بماند، بلکه برای ثبت جزئیات رسواکننده، به یک زبان رمزی شخصی پناه می‌برد. این زبان، ترکیبی عجیب از فرانسوی، اسپانیایی و لاتین بود که دو لا بدوییر آن را «فرنگلیسی» (Franglais) می‌نامد. این لایه‌های حفاظتی هم از آبروی او محافظت می‌کرد و هم، شاید، سپری در برابر احساس شرم عمیق خودش بود.

اگرچه نسخه‌های کامل‌تری از خاطرات در دهه ۱۹۷۰ منتشر شد، اما همان‌طور که دو لا بدوییر در کتابش توضیح می‌دهد، آن ویرایش‌ها نیز، هم مملو از خطاهای رونویسی بودند و هم تلاشی جدی برای ترجمه کامل و دقیق بخش‌های رمزگذاری‌شده که به انگلیسی نکرده بودند. «اعترافات ساموئل پیپس» برای اولین بار با بازگشت مستقیم به نسخه خطی اصلی، این خلاء را پر می‌کند. دو لا بدوییر تمام این قطعات رمزدار را با دقت رونویسی و ترجمه کرده و آن‌ها را به صورت متوالی و با حداقل توضیحات اضافی ارائه می‌دهد. این رویکرد، خواننده را مستقیماً با جنبه‌ای از شخصیت پیپس مواجه می‌کند که پیش از این در میان انبوه یادداشت‌ها درباره کشتی‌های جنگی، امور اداری و پنیر پارمزان گران‌بها گم شده بود.

محور اصلی کتاب «اعترافات ساموئل پیپس»، آشکار ساختن این حقیقت است که رفتارهای پیپس بسیار فراتر از آن چیزی بود که پیش‌تر به عنوان «شوخ‌طبعی‌های دوران بازگشت سلطنت» توجیه می‌شد. بخش‌های تازه ترجمه‌شده، الگویی از یک سوءاستفاده‌گر را به تصویر می‌کشند که از موقعیت قدرت خود به عنوان یک مقام دولتی برای تحت فشار قرار دادن زنان، بهره می‌برد.

دو لا بدوییر با کنار هم قرار دادن این شواهد بی‌پرده، تصویری از پیپس ارائه می‌دهد که دیگر یک شخصیت تاریخی جذاب و بذله‌گو نیست، بلکه تجسمی از «حق‌طلبی مردانه» و سوءاستفاده سیستماتیک از قدرت است. این افشاگری‌ها ارزش تاریخی خاطرات پیپس را به عنوان سندی از زمانه خود کم نمی‌کند، اما مخاطب را مجبور می‌کند تا این متن را با آگاهی از تاریکی عمیقی که در پس کلمات آن پنهان شده، بازخوانی کند.

منبع: گاردین و آمازون