به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در مشهد، غلامرضا امیرخانی روز جمعه در آستانه روز اسناد ملی و میراث مکتوب در نشست‌خبری در مشهد، شاهنامه را سند هویتی ایرانیان دانست و افزود: در حال تجدید چاپ نسخه نفیسی از زال و رودابه هستیم که با تغییراتی نیز همراه بوده و به خط وصال شیرازی است، این کتاب دارای مقدمه جلال خالقی مطلق، شاهنامه‌شناس است و در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی می‌شود.
وی ادامه داد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب دارای یک غرفه بزرگ است که امسال برنامه رونمایی از چند کتاب در حوزه تاریخ شفاهی و حوزه‌های تخصصی در این غرفه برگزار می‌شود.
جمع‌آوری و صیانت از میراث مکتوب
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره وظایف این سازمان گفت: به صورت مختصر و مفید این سازمان به حفظ، جمع‌آوری، صیانت، نگهداری و اطلاع‌رسانی میراث مکتوب می‌پردازد، یعنی هم آنچه به روی کاغذ و به شکل مجله، عکس، پوستر، تصویر و.. است، هم آنچه در قالب متون کهن و نسخ خطی است و هم آنچه در قالب مدیوم‌های دیجیتال و جدید در اختیار است را نگهداری می‌کند.
وی افزود: وظیفه حفظ و نگهداری همه موارد ذکر شده به عهده سازمان اسناد است. نگهداری کتاب‌هایی که در کشور منتشر می‌شود و پایان‌نامه و منابعی از این دست نیز بر عهده این سازمان است.
امیرخانی ادامه داد: در بخش اسناد، تعیین تکلیف آنچه در دستگاه‌های دولتی به عنوان مکاتبات اداری تولید و ثبت می‌شود، چه در قدیم که کاغذی بودند و چه جدید که اتوماسیونی است و بایگانی می‌شود نیز بر عهده سازمان اسناد و کتابخانه ملی است.
وی افزود: در خصوص مکاتبات اداری این سوال مطرح می‌شود که وقتی سال‌ها از این مکاتبات میگذرد، سرنوشت این نامه‌ها چه می‌شود؟ اینجاست که مطابق قانونی که از سال ۴۹ تثبیت شد، آرشیو ملی وظیفه نگهداری و تعیین تکلیف آنان را دارد، یعنی همه اسناد و مکاتبات اداری باید توسط کارشناسان و معاونت اسنادِ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ارزشیابی شود و موارد غیر تکراری و دارای ارزش در آرشیو نگهداری شوند.
سندی با قدمت ۷۰۰ سال
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: قدیمی‌ترین سندی که در سازمان نگهداری می‌شود، مربوط به حدود ۷۰۰ سال پیش است. همچنین اسنادی مربوط به دوره مغول و اسناد دیوانی و.. نیز در آرشیو سازمان نگهداری می‌شود.
او با اشاره به سندی در این سازمان که ۷۰۰ سال قدمت داد، افزود: این سند وقف نامه‌ای درباره ولایت فارس است که مقاله‌ای مفصل هم راجع به آن نوشته شده که در آن مقاله این سند هم معرفی شده است. هفته قبل نیز سندی از دوره شاه عباس دوم را خریداری کردیم. افراد و مجموعه‌داران هم می‌توانند اسناد خود را به صورت امانی در سازمان نگهداری کنند.
لزوم فرهنگ استفاده از تجربیات گذشتگان با در اختیار داشتن اسناد
امیرخانی با اشاره به فرهنگِ درس‌آموزی از تجربیات گذشتگان گفت: اینکه از تجربیات گذشته درس بگیریم یک فرهنگ است، ما نباید چرخ را از اول اختراع کنیم، باید بدانیم هرکاری در این کشور انجام می‌شده، ثبت و ضبط می‌شده و اکنون هم این مسیر ادامه دارد، پس لازم است که با در اختیار داشتن تجربیات گذشتگان به مسیرمان با دیدِ بازتری ادامه دهیم.
مرکز اسناد در دولت وفاق ابزاری در اختیار دیپلماسی فرهنگی است
وی افزود: این سازمان در حوزه دیپلماسی فرهنگی هم وظایفی دارد، ما در دولت وفاق ابزاری در اختیار دیپلماسی فرهنگی کشور برای گسترش تعاملات و ارتبطات هستیم تا چهره دقیق‌تری از پیشینه تاریخی و فرهنگی ایران اسلامی ارائه دهیم.
امیرخانی با اشاره به مناسبت‌های نیمه دوم اردیبهشت گفت: «نمایشگاه کتاب» و «روز اسناد ملی و میراث مکتوب» را در پیش داریم، شعار امسالِ روز اسناد ملی و میراثِ مکتوب «اسناد ملی ایران، روایتِ ملتی ماندگار» است. این روز به واسطه تولد علامه شیخ کلینی صاحب مجموعه «اصول کافی» که در جمع‌آوری احادیث تلاش‌هایی بی‌شمار داشت نام‌گذاری شده و یادآور لزوم توجه بیشتر به اسناد ملی است.
وی افزود: اسناد ملی در حوزه وطن‌دوستی بسیار مهم هستند، ما اگر ۱۰ اردیبهشت روز ملی خلیج فارس را داریم به اسناد ملی ما بر می‌گردد و ما به استناد همین اسناد پی می‌بریم که این خلیج چه پیشینه و تاریخی داشته و چه تلاش‌هایی برای حفظِ آن کرده‌ایم.
وی در بخش دیگری از این نشست درباره نسخ خطی مربوط به شاهنامه هم گفت: شاهنامه‌های مشهور و نفیس به نامِ فرد سفارش‌دهنده معروف هستند؛ نظیر شاهنامه بایسنقری که قرن نهم به سفارش شاهزاده بایسنقر میرزا تهیه شد، یا شاهنامه ای که فرهنگستان هنر منتشر کرد که «شاهنامه طهماسبی» نام دارد که توسط شاه اسماعیل به پسرش شاه طهماسب هدیه شد و داستانی از جمع‌آوری این شاهنامه را دارد، یا شاهنامه فلورانس که مربوط به ۶۰۴ قمری است، ما در حوزه شاهنامه هم اسناد بسیار خوبی داریم.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی گفت: در حوزه حرم‌های مطهر در ایران و عتبات عالیات نیز اسناد ارزشمندی داریم که بخش مهمی از آنان در آستان قدس نگهداری می‌شود، همچون اسنادی که درباره مبالغ ساخت مناره‌ها و گنبدهاست، همینطور توجه شاهان صفوی به کربلا و نجف و اسناد وقفی و موقوفات.
وی عنوان کرد: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مخالف سانسور است. الان حتی اسناد دوره پهلوی هم در این مرکز موجود و مشهود است، اگر در کتابخانه دیجیتال ما عکسی در دسترس نیست، گاهی عکس‌ها اشتباه پرس شده و یا در حال مرمت است، به این علت امکان نمایش آن وجود ندارد، اما همه منابع‌مان را در کتابخانه دیجیتال قرار داده‌ایم، ولی قبول دارم که نرم‌افزار این کتابخانه دیجیتال باید به روزرسانی شود.
لزوم انتشار اسناد برای نسل جدید
امیرخانی با اشاره به سیاه‌نمایی افراطی در سال‌های گذشته، گفت: جوانان اطلاعات درستی از قبل انقلاب ندارند و بسیاری از مسائل قلب واقعیت شده، همه گمان می‌کنند قبل انقلاب همه چیز بهشت بوده، چراکه تنها عکس‌های بالاشهر تهران را دیده‌اند. لذا معتقدم انتشار اسناد کار درستی است، باید محدودیت‌ها کم شود، لذا ما مخالف سانسور هستیم و نسل جدید باید بداند که چرا قاطبه مردم انقلاب کردند و قصد سرنگونی یک رژیم را داشتند، نظام ما نظامی مردمی است، بنابراین مشاهده نسخ خطی و اسناد ادوار قبل بدون محدودیت است، مگر موارد نادری که مسائل قومیتی را تشدید کند.
این سازمان دو بال هویتی اسناد و کتابهای کشور هستند
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی شرق کشور نیز در این نشست گفت: مرکز اسناد و کتابخانه ملی تلفیقِ دو مجموعه است، یک کتابخانه ملی که از سال ۱۳۱۶ شکل گرفت و یک سازمان اسناد یا آرشیو ملی که از سال ۱۳۴۹ شکل گرفت و از سال ۸۱ این دو مجموعه تلفیق شدند.
مجتبی محمودی افزود: این دو مجموعه به عنوان دو بال هویتی اسناد و کتابهای کشور شکل گرفتند.
وی ادامه داد: همه می‌دانیم کسی که گذشته خود را نداند، فردی است که فراموشی به او دست داده و بسیاری از جوامع که متهم به گسست تاریخی و مشکلات فرهنگی هستند، به دلیل ندانستن هویت ملی‌شان است، ما هم نتوانستیم به طور شایسته مفاخر خود را معرفی کنیم که باید در این حوزه بیشتر تلاش کنیم.
نظر شما