به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بیست و یکمین دوره بهترین جایزه کتاب سال دفاع مقدس صبح امروز به کار خود پایان داد. نصرت‌الله صمدزاده؛ دبیر علمی این دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس به نمایندگی از هیأت داوران بیست و یکمین دوره جایزه کتاب سال دفاع مقدس بیانیه خود را خواند که به شرح زیر است:
جایگاه رخداد مهمی چون جنگ هشت ساله و دفاع مقدس در تاریخ معاصر کشورمان ایران بر کسی پوشیده نیست. بهترین توصیف این جایگاه، همان گنجی است که در یک برهه سخت و دردآور تاریخی با جنگ تحمیلی دشمنان ایران و انقلاب اسلامی، علیه ملت ما به دست آمد و جوانان برومندی برایش قربانی شدند. معتقدم اگر بخواهیم تمام هویت و ثروت فرهنگی، دینی و ملی در رفتار ایرانیان را درک کنیم، کنش آنها در همین رخداد و گنجینه هشت سال دفاع مقدس برایمان کافی است. کتاب‌ها کمک می‌کنند این سرمایه را پاس‌بداریم و در مسیر درست خرج کنیم. خرج کردنی که همواره بر این سرمایه می‌افزاید.
کتاب‌ها سه گونه زیستنی دارند که هر سه لازم و ملزوم یکدیگر هستند و لازمه رشد علمی و فرهنگی ما شناخت کارکرد درست این سه است. یکی «زیست پژوهشی» که در آن کتاب یک مدرک علمی است و مورد استفاده کارشناسان و پژوهشگران و علاقمندان یک حوزه تخصصی قرار می‌گیرد. دیگری «زیست فرهنگی» که در آن کتاب یک رسانه فرهنگی است و مخاطبان آن، عامه مردم کتاب‌خوان هستند. و سومی «زیست تجاری» که در آن کتاب یک کالای فرهنگی است و برای حیات سالم خود نیازمند بده‌بستان مالی طبیعی هر چند اندک است.
آرزوی هر سیاست‌گذار فرهنگی آن است که در کشورش این سه، در جای درست خود قرار داشته باشند. و اگر چنین نیست، یعنی اگر کتاب پژوهشی چاپ می‌شود، اما در قبال حل مسائل جامعه، یا پاسخ به نیازهای کارشناسان و پژوهشگران ناتوان است، اگر کتاب فرهنگی، همچون دفاتر شعری، رمان‌ها، خاطرات و زندگینامه‌ها چاپ می‌شوند اما با عدم خرید حداقلی و عدم امانت از کتابخانه‌ها مواجه می‌شوند باید دید چرا نتوانسته‌اند نظر مخاطبان خود را جلب کنند؟ مگر ممکن است در میان این‌همه آثار، کتاب خوب و معتبر تولید نشده باشد؟
کتاب‌ها هم مثل انسان‌ها، یا از فرهنگ و دانشی که به صورت روشمند با خود همراه دارند اعتبار می‌گیرند یا از همگنان و هم‌رده‌های موضوعی و ناشران و مراکز نشر آنها. اگر کتاب خوبی چاپ می‌شود، اما کارسازی نمی‌کند، باید توجه کنیم شاید از همنشین نامطلوب صدمه می‌بیند و دچار بی‌اعتباری می‌شود!
چاره چیست؟ برای ارزیابی چنین اوضاعی چه باید کرد؟ جوابش یک کلمه بیش نیست: کیفیت‌سنجی. چرا ما نسبت به کیفیت برنامه‌ها، خدمات و کالاهای فرهنگی این‌گونه تساهل داریم. در حالی که تمام نشانه‌های فرهنگی و دینی، به ما می گوید این کیفیت است که تآثیرگذار است نه کمیت. اگر در این فرهنگ به ما، قلت یاران سیدالشهدا (ع) اما تأثیرگذاری فرازمانی و فرامکانی آن را نشان می‌دهند. اگر به قلت یاران حضرت حجت (عج) اشارت دارند و نبود آن قلیل را به رخ ما می‌کشند، اگر حضرت حق در قرآن کریم می‌فرماید کشتن یک انسان برابر کشتن همه انسان‌هاست، مدام به من و شما یادآوری می‌کند که کیفیت کیفیت کیفیت. این کیفیت است که به‌واسطه جاذبه‌ای که دارد انسان‌ها را به خود جلب می‌کند، فرهنگ‌ها را می‌سازد و جمعیت‌ها را بر پا می‌دارد و کمیت را به صورت طبیعی به دنبال خود می‌آورد. از همین منظر است که همیشه به ما سفارش شده از کم بودن نترسیم، که به تصریح قرآن کریم، برکت کیفیت، تأثیر قلت ما را چند برابر می‌کند.
آرزوی هر نهادی رسیدن به کیفیت است. مسلماً متولیان کتاب و نهادهای رسمی کتاب هم چنین خواسته‌ای در سر دارند، اما تلخی دشواری‌ها و خون دل خوردن‌های فراوان در مسیر کیفیت‌بخشی، و در مقابل شیرینی سهولت رسیدن به عدد و رقم در تعدد و فراوانی عناوین، از عارضه‌های مدیریت فرهنگی است. در حالی که قطعاً این شیرین‌کامی به دیابت فرهنگی منجر خواهد شد و فرهنگ نشر کتاب و کتاب‌خوانی را از پا خواهد انداخت که نشانه‌های جدی آن را سالهاست به‌خوبی می‌بینیم.
جشنواره‌های انتخاب کتاب، در صورتی که بتوانند با شناسایی و گردآوری کامل منابع، همه آنها را بررسی و ارزیابی کنند، تنها نهاد کیفیت‌سنجی در سطح کشور ما محسوب می‌شوند. با اتکا به داده‌های به‌دست آمده در این برنامه‌های علمی فرهنگی، می‌توان به لحاظ کمی و کیفی وضعیت موجود را مشاهده، گزارش و برای آینده برنامه‌ریزی کرد.
امسال بیست و یکمین دوره جشنواره انتخاب کتاب دفاع مقدس (جایزه کتاب سال دفاع مقدس)، برای ارزیابی کتاب‌های منتشره چاپ اول سال ۱۴۰۱ برپا شد و به لطف الهی، با حمایت ریاست محترم «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس»، مساعدت ستادی رئیس قبلی و فعلی و سایر همکاران «سازمان ادبیات و تاریخ دفاع مقدس» بنیاد، به مدد تیم سه‌نفره دبیری، تیم شش‌نفره سرگروه‌های داوری و ۶۲ نفر داوران عزیز، که بیش از نیمی از آنها، هیأت علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مابقی از کارشناسان بنام و مدرسان حوزه‌های تخصصی مختلف هستند.، و به مدد همراهی پیامکی، حضوری، تلفنی و نظردادن ایتایی سایر کارشناسان، و یاری خانه کتاب و ادبیات ایران و خبرگزاری ایبنا، و همکاری دو کتابخانه مرجع و توان‌مند این حوزه موضوعی، یعنی «کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری» و «کتابخانه تخصصی موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس» و التفات ناشران و پدیدآورندگان آثار در ارسال کتاب‌هایشان که از همگی عمیقاً سپاسگزاریم توانست در این مسیر گام برداشته و طی حدود شش‌ماه از عمر خود به نتایجی برسد که گزارش مفصل آن، با ذکر جزئیات و انواع تحلیل‌های آسیب‌شناسانه داوری، در ویژه‌نامه این دوره مندرج است.
کوتاه اینکه، حدود چهار ماه به شناسایی، گردآوری، فهرست‌سازی، پالایش و سازماندهی کتاب‌ها صرف شد که با مشارکت ۲۱۲ ناشر، تعداد ۲۰۰۲ عنوان کتاب پالایش شده، در ۶ گروه اصلی، ۳ گروه جنبی و ۳۴ شاخه موضوعی سازماندهی شدند و برای رسیدن به پنج سطح «کتاب خوب»، «کتاب نامزد»، «کتاب تقدیری»، «کتاب برگزیده» و «کتاب سال»، همه آثار در مدت دو ماه داوری شدند. که نتیجه آن، ۴۲۴ عنوان کتاب خوب، ۵۶ عنوان کتاب نامزد، ۴۱ عنوان کتاب شایسته تقدیر و ۱۸ عنوان کتاب برگزیده، و تقدیر ۴ نفر در بخش «خادمان ترویج و نشر کتاب» است. والسلام.
الحمدلله اولاً و آخراً
نصرت‌الله صمدزاده. دبیر علمی
نظر شما