به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، آخر پاييز و اول زمستان را شب زايش مهر يا زايش خورشيد مي‌خواندند. شب يلدا يا شب چله آخرين شب آذرماه و درازترين شب سال است؛ شبي كه صبح فرداي آن آغاز زمستان است. ايرانيان باستان با اين باور كه فرداي شب يلدا با دميدن خورشيد، روزها بلندتر مي‌شوند و تابش نور ايزدي فزوني مي‌يابد جشن بزرگي برپا مي‌كردند.

بررسي جشن‌هاي اقوام و ملل ديگر نشان مي‌دهد كه جشن شب چله با اسامي مختلف در مناطق ديگر ياز جهان نيز رايج بوده است. به اعتقاد برخي از مورخان بيشتر آداب و رسوم دين مسيحيت از ميترائيسم گرفته شده است. مانند شباهت تولد مسيح در يك آغل با تولد ميترا در غار و شباهت كلاه بابانوئل با كلاه موبدان آيين مهر.

بررسي‌هاي مردم‌شناسان نشان مي‌دهد كه در حدود چهار هزار سال پيش در مصر باستان جشن زايش خورشيد، مصادف با شب يلدا برگزار مي‌شده است. مصريان در اين هنگام از سال به مدت دوازده روز، به نشانه دوازده ماه سال خورشيدي، به جشن و پايكوبي مي‌پرداختند و پيروزي نور بر تاريكي را گرامي مي‌داشتند. در يونان قديم نيز اولين روز زمستان روز گراميداشت الهه خورشيد بوده است و آن روز را جشن مي‌گرفتند.

در بخشي از اين كتاب آمده است: نياكان ما در ابتداي مراسم و آيين‌هاي شب يلدا چنين مي‌خواندند «اللهم اخرجنا من‌الظلمات الي‌النور» و از خداوند مي‌خواستند كه آ‌ن‌ها را از ظلمت‌ها و سياهي‌ها خارج كند و به سمت نور و روشنايي هدايت كند و در مورد يلدا گفته شده كه در اين شب نور بر تاريكي پيروز مي‌شود و دوره سياهي و تباهي پايان مي‌گيرد.

نويسنده كتاب معتقد است كه مطالب اين كتاب همه عناصر فرهنگي مرتبط با جشن يلدا را دربرنمي‌گيرد و ده‌ها كتابي چنين نيز مبين همه آداب و رسوم و گفتين‌هاي اين جشن بزرگ و باستاني نيست.

اين كتاب در پنج بخش تنظيم شده است، آيين يلدا، فال‌ها، سفره شب يلدا، يلدا و ادبيات شفاهي و يلدا در ادبيات فارسي از جمله فصل‌هاي اين كتاب است. دعاهاي شب يلدا، يلدا و ميترائيسم، ريشه‌شناسي و ايتمولوژي يلدا، اسامي يلدا در مناطق مختلف جهان، خواص طبيعي و درماني خوراكي‌هاي شب يلدا، افسانه‌هاي شب يلدا، چيستان‌هاي يلدا، بازي‌هاي شب يلدا و... از جمله زيربخش‌هاي اين فصول‌اند.

منابع و مأخذ نيز پايان‌بخش كتاب «جشن شب يلدا در ايران» به‌شمار مي‌آيد.

چاپ نخست كتاب «جشن شب يلدا در ايران» با شمارگان 2000 نسخه و بهاي يك‌هزار و 200 تومان به كوشش دفتر پژوهش‌هاي راديو منتشر شد و در دسترس پژوهشگران فرهنگ عامه قرار دارد.