سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- حجت عبداللهی‌پور: کنگان به‌دلیل استقرار بخشی از صنایع نفتی و گازی به عنوان یکی از شهرستان‌‍‌های صنعتی استان بوشهر شناخته می‌‍‌شود که در جنوب این استان واقع شده است. این شهرستان افزون بر نقشی که در رونق صنعت کشور دارد، به‌دلیل جای دادن اقوام مختلف و خرده‌فرهنگ‌های گوناگون دارای پیشینه فرهنگی قابل تاملی است. همچنین کنگان جزو محدود شهرهای جنوبی به‌شمار می‌رود که در دوران پیش از انقلاب هم دارای کتابخانه عمومی بوده است.

کتابخانه عمومی «فرهنگ» در سال 1354 در این بندر تاسیس شده و بدون وقفه تا الان به ارائه خدمات ترویجی کتاب و کتابخوانی مشغول است. از این‌رو، این کتابخانه در میان اهالی این شهر به‌عنوان یک مکان فرهنگی نوستالژیک محبوب است. این سابقه فرهنگی نشان می‌دهد که مردم این منطقه کتاب را می‌شناسند و با آن دوستی دیرینه‌ای دارند.

بافتار فرهنگی شهرستان کنگان مانند عسلویه کمی متفاوت با دیگر شهرهای استان است؛ چراکه در این شهرستان شیوخ، عشیره‌ها و طایفه‌های اصیل عرب‌زبان و اهل تسنن زندگی می‌کنند که با بیشتر کشورهای خلیجی نسبت فامیلی دارند. این طوایف دارای فرهنگ و رسوم خاص خود هستند که به غنای فرهنگی این منطقه افزوده‌اند و با دیگر اقوام ساکن این شهرستان زندگی مسالمت‌‌آمیزی را دیرباز داشته و دارند.

بی‌شک موقعیت خاص فرهنگی این شهرستان صنعتی ایجاب می‌کند که در ایجاد زیرساخت‌ها و محتواسازی بر اساس مخاطب‌شناسی و موقعیت‌شناسی پیش رفت. در این میان، اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان به‌عنوان یکی از نهادهای فرهنگی تلاش می‌کند تا در طول سال برنامه‌های متنوعی را برای مخاطبان خود از هر طیفی، با هر دین و مذهبی و از هر قومی برنامه‌ریزی و اجرایی کند.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان در این باره به خبرنگار ایبنا در کنگان گفت: با توجه به اینکه مخاطبان کتابخانه‌های عمومی شهرستان را مخاطبان متنوعی در طیف‌های سنی مختلف با مذاهب شیعه و سنی تشکیل می‌دهند، از این‌رو، تامین و خریداری منابع این مراکز بر اساس سلیقه، ذائقه و نیاز جامعه مخاطب ما صورت می‌گیرد. این موضوع از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز مورد توجه قرار گرفته تا جایی که در ارسال منابع به کتابخانه‌های عمومی شهرستان، سلیقه مخاطبان اهل تسنن همیشه لحاظ شده است.

امینه پشتیبان‌نژاد با اشاره به ایجاد قفسه‌های مخصوص مخاطب اهل تسنن در کتابخانه‌های این شهرستان توضیح داد: مخاطبان کتابخوان اهل سنت این شهرستان برای اینکه به منابع تخصصی خود دسترسی آسان‌تری داشته باشند، ما قفسه‌ای جداگانه را جانمایی کرده‌ایم تا در یافتن منابع مورد نیاز خود با مشکلی مواجه نشوند.

وی، تعداد مخاطبان اهل سنت را در کتابخانه‌های شهرستان رضایت‌بخش اعلام کرد و گفت: بیشترین اعضای اهل سنت در کتابخانۀ شهدای تمبک دیده می‌شود که 90 درصد اعضای آن را کودکان اهل تسنن تشکیل می‌دهد. ما به دور از هر نگاه سلیقه‌ای و با احترام به فرهنگ و مذهب جامعه مخاطب، در تامین منابع این کتابخانه منطبق بر خواست و ذائقه او برنامه‌ریزی کرده و کتاب مورد نظر را خریداری می‌کنیم.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان سپس به تعداد کتابخانه‌های عمومی فعال این شهرستان اشاره و تصریح کرد: شهرستان کنگان در حال حاضر دارای 4 کتابخانه شهری شامل کتابخانه امام خامنه‌ای بنک، کتابخانه عمومی ابوسعید سیرافی (سیراف)، کتابخانه عمومی فرهنگ و کتابخانه مرکزی غدیر در کنگان و یک کتابخانه روستایی واقع در تمبک است.
 

وی کتابخانه عمومی فرهنگ را قدیمی‌ترین کتابخانه این شهرستان معرفی کرد و افزود: این کتابخانه که در سال 1354 ساخته شده، در اثر گذر زمان دچار فرسودگی و آسیب‌های جدی شده است و اکنون نیاز شدیدی به بازسازی و فضاسازی محیط بیرونی مطابق با استانداردهای نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دارد.

پشتیبان‌نژاد همچنین کتابخانه غدیر را که دومین کتابخانه بزرگ شهرستان کنگان به‌شمار می‌‎رود، نیازمند تغییر و تحولاتی در ساختار دانست و گفت: این کتابخانه به‌‌عنوان کتابخانه مرکزی شهرستان نیاز به بازطراحی و گسترش مخزن اصلی کتب، بازطراحی و فضاسازی بخش کودک و اضافه کردن بخش‌های ویژه به سالن‌های مطالعه دارد که با همراهی مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان اکنون مراحل ابتدایی این اقدامات در دست انجام است تا به استاندارد ملی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برسد.

ضرورت توسعه سرانه فضای کتابخانه‌ای بندر کنگان

وی که بیش از 12 سال است که در اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان فعالیت می‌کند، بر ضرورت توسعه سرانه فضای کتابخانه‌ای بندر کنگان تاکید و تصریح کرد: بر اساس استانداردهای اعلام شده از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، سرانه فیزیکی مورد نیاز شهرکنگان با جمعیت بالغ بر  60 هزار نفر بر اساس سرشماری سال 1395،  چهار هزار و  815 متر مربع بوده که در حال حاضر از این فضا، تنها یک هزار و  380 متر مربع ایجاد شده است.

به گفته پشتیبان‎‌نژاد، با توجه به ظرفیت شهر و رشد جمعیت در سال‌های اخیر، این شهر نیاز مبرمی به توسعه سرانه فضای کتابخانه‌ای و ایجاد کتابخانه‌های استاندارد دارد که خوشبختانه پتانسیل لازم را برای تخصیص زمین برای ساخت کتابخانه‌ای با استانداردهای روز دنیا دارد. براساس بررسی‌های انجام شده مناطق گوده و شهرک‌های قائم و یاس از جمله مکان‌هایی هستند که امید داریم شهرداری در سال جاری همکاری لازم را با اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان برای واگذاری زمین در مناطق مذکور داشته باشد.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان در ادامه وضعیت عضویت کتابخانه‌های عمومی این شهرستان را صعودی دانست و گفت: در سال 1401 با عضویت سه هزار و 200 نفر، رشد 30 درصدی اعضای کتابخانه‌ها را در این شهرستان در مقایسه با سال 1400 شاهد بودیم اما با توجه به جمعیت شهرستان انتظار داریم که با توسعه فضای کتابخانه‌ای استان، با افزایش بیشتر اعضاء روبه‌رو شویم.

منابع نیازمند به‌روزرسانی است

پشتیبان‌نژاد، وضعیت منابع کتابخانه‌های عمومی این شهرستان را هر چند مطلوب دانست؛ اما تاکید کرد: این منابع نیاز به به‌روزرسانی دارند. در حال حاضر، تعداد منابع کتابخانه‌های کنگان 86 هزار نسخه کتاب در موضوعات مختلف است که این منابع پاسخگوی بخش اعظمی از نیاز جامعه مخاطب است ولی با توجه به رشد حوزه نشر و انتشار آثار متنوع، بایستی به‌روز رسانی شوند، به‌ویژه در زمینه کتب کمک درسی، رایانه و زبان.

وی در خصوص وضعیت شاخص امانت‌دهی کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان یادآور شد: کتابخانه‌های شهرستان در سال گذشته، 240 هزار و 37 امانت کتاب را ثبت کرده‌اند که بیشترین کتاب‌های به امانت رفته مربوط به حوزه‌های ادبیات داستانی، هنر، سرگرمی، روانشناسی، علوم اجتماعی و دین می‌شود.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان  تاکید کرد: با توجه به رویکرد جدید نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور که در سال‌های اخیر بر تقویت حوزه کودک و نوجوان و نهادینه کردن فرهنگ مطالعه و کتابخوانی از سنین کودکی در جامعه تاکید دارد، در این شهرستان با اجرای فعالیت‌های نظیر برگزاری نشست‌های کتابخوان در مدارس و کتابخانه‌های عمومی، جمع‌خوانی، کارگاه‌های قصه‌گویی، کاردستی و برگزاری جشن‌های مناسبتی با محوریت کودکان و نوجوانان تلاش کرده‌ایم تا کتاب را به عنوان دوست دانایی به آن‌ها بشناسانیم.
 

وی ادامه داد: خوشبختانه کتابخانه‌های عمومی شهرستان در دو سال اخیر توانسته‌اند به‌واسطه اجرای این برنامه‌ها با رشد حدود 40 درصد مخاطبان خود در گروه سنی کودک و نوجوان مواجه شوند. امید داریم که با برگزاری مستمر برنامه‌های فرهنگی فوق و افزایش و تنوع‌بخشی فعالیت‌هایمان در کتابخانه‌های عمومی و اجرای طرح عضویت رایگان خانواده‌ها در فصل‌های مختلف سال، فرهنگ مطالعه را در خانواده‌ها به‌ویژه کودکان و نوجوانان بیش از پیش تقویت کنیم.

پشتیبان‌نژاد یادآور شد: یکی از برنامه‌های ویژه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی، برگزاری نشست‌های کتابخوان است که اعضاء کتابخانه‌های عمومی در گروه‌های سنی مختلف اعم از کودک، نوجوان و بزرگسال در قالب این نشست‌ها کتاب‌های خوانده شده خود را با هم‌سالان خود به اشتراک می‌گذارند. این نشست‌ها به‌طور مستمر در کتابخانه‌های عمومی و در سال تحصیلی نیز در مدارس شهرستان برگزار می‌شود که نقش موثری در جذب مخاطبان کتاب در این منطقه دارد.

وی همکاری شهرداری‌های شهرستان را در پرداخت سهم نیم درصدی عوارض خود به کتابخانه‌های عمومی شهرستان رضایت‌بخش معرفی کرد و گفت: اما امیدواریم این همکاری پررنگ‌تر شود؛ چراکه پرداخت منظم نیم درصد شهرداری‌ها تاثیر بسزایی در پیشبرد سیاست‌ها و برنامه‌های کتابخانه‌ها و رونق کتابخوانی در شهرستان خواهد داشت.

پشتیبان‌نژاد تاکید کرد: با توجه به اینکه بودجه مورد نیاز کتابخانه‌ها تنها از طریق نیم درصد عوارض شهرداری‌ها تامین می‌شود که این بودجه تنها  کفاف امورات روزمره کتابخانه‌ها را می‌دهد، انتظار داریم که در سال جاری نیز مانند سال‌های قبل از پشتیبانی و حمایت‌های ویژه مسئولان اجرایی و شهری برای توسعه و استانداردسازی کتابخانه‌های عمومی شهرستان بهره‌مند شویم؛ چون این کتابخانه‌ها برای بازسازی، تعمیرات و هزینه‌های زیرسازی نیازمند منابع مالی بیشتری هستند که تنها از طریق کمک خیرین حوزه فرهنگ و حمایت مسئولان شهرستانی می‌تواند تامین شود.

رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان کنگان یادآور شد: طبق افق و چشم‌اندازی که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور برای کتابخانه‌های عمومی تعریف کرده، در تلاش هستیم تا کتابخانه‌های شهرستان را با بازسازی و بازطراحی بخش‌های مختلف، به استانداردهای روز دنیا در شاخص‌های عضویت، فضا و منابع متناسب با جمعیت هر منطقه برسانیم. امیدواریم که در این مسیر به افق مطلوب دست یابیم .