به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، انتشارات میراث شرق کتاب «این مردم دادخواه: تظلمات ایران عصر صفوی» تالیف حسین قاسمی را به چاپ رساند.
بررسی تاریخی نهاد تظلمات در ایران عصر صفوی نشان از نوعی تحول در رسیدگی به تظلم‌خواهی‌های مردم از ابتدا تا انتهای آن دارد. صفویان در دوره اول حکومت‌شان یعنی از زمان تاسیس سیاسی بسیار و قدرت‌نمایی جریان‌های گریز از مرکز، کمتر توانستند رسیدگی به تظلمات را به عنوان یک نهاد در جامعه جای بیندازند. رسیدگی آنان به تظلم‌خواهی‌های اندک، پراکنده و کمتر نظامند بود. ناپایداری نهادی چون «دیوان عدل» در زمان شاه اسماعیل دوم دلیلی بر این مدعاست. در دوره دوم حکومت آنان، یعنی در عصر شاه عباس یکم، در پی تحولات ساختاری حکومت، برخی از مسئولیت‌های خود را در این زمینه با مناصبی چون اعتمادالدوله، دیوان‌بیگی و صدر که در همین دوره تبدیل به مناصبی کلیدی شده بودند، سهیم شد.
این دوران، دوران گذار «نهاد تظلمات» بود. در دوره سوم یعنی دوران جانشینان شاه عباس یکم تا سقوط صفویان، انباشت تجربیات با آرامش سیاسی مقارن شد و این معنای تثبیت و شکوفایی نهاد تظلمات بود. دیوانیان که «دولت قاهره» خوانده می‌شدند، سهم بیشتری را در رسیدگی به شکایات به خود اختصاص دادند و «دیوان عدالت» را تشکیل دادند تا از طریق آن به شکایات مردم رسیدگی کنند. روزهای خاص و مکان‌های مشخصتری بره تظلم‌خواهی‌ها در این دوره در نظر گرفته شد و این روال تا آخر این حکومت ادامه یافت.
رسیدگی به تظلم‌خواهی‌ها در راستای برقراری عدالت در جامعه یکی از مهم‌ترین وظایف حکومت‌ها در بسیاری از نقاط جهان و از جمله ایران بود. از آنجایی که حکومت، تصدی رسیدگی به تظلم‌خواهی‌ها را برعهده داشت و مهم‌ترین مشخصه ایران عصر صفوی قدرتمند شدن حکومت با استفاده از همه ابزارهای ممکن بود، مولف در این کتاب قصد دارد با رویکردی توصیفی - تحلیلی مبتنی بر روش تاریخی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی، به این پرسش، پاسخ دهد که روند رسیدگی به تظلم‌خواهی‌ها در ایران عصر صفوی چگونه بود و در طول حیات این حکومت چه تحولاتی را از سر گذراند؟
پاسخ به این پرسش، ارتباط مستقیمی با استقرار و تثبیت تدریجی این حکومت دارد. به نظر می‌رسد رسیدگی به تظلم‌خواهی‌ها در عصر صفوی در ابتدا به دلیل بی‌ثباتی کلی ساختار حکومت به نحوی اندک، پراکنده و کمتر ساختمند بود. در دوره شاه عباس یکم این نهاد راه تثبیت را درپیش گرفت و در دوره جانشینان او به نوعی تثبیت و در قالب «دیوان عدالت بنیان» متبلور شد.
انتشارات میراث شرق کتاب «این مردم دادخواه: تظلمات‌ایران عصر صفوی» تالیف حسین قاسمی را در 332 صفحه به بهای 159 هزار تومان به بازار نشر فرستاد.
چهارشنبه ۷ دی ۱۴۰۱ - ۱۱:۰۰
نظر شما