به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، طی سال‌های اخیر که قیمت کاغذ وارداتی به شکل لجام گسیخته، بازار نشر و کتاب ایران را به هم ریخت، حمایت از تولید کاغذهای ایرانی و ساخت داخل بیش از پیش توسط کارشناسان و فعالان این حوزه تاکید شد. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که اگر در سال‌های قبل به جای اختصاص ارز دولتی برای واردات کاغذ، همین ارز برای تهیه و تامین تجهیزات و ماشین‌آلات مدرن کاغذسازی هزینه می‌شد اکنون می‌توانستیم در این صنعت خودکفا باشیم.
در این زمینه چندی پیش علی‌اکبر صفریان، مدیرعامل وقت شرکت صنایع چوب کاغذ مازندران (که در چند روز گذشته تغییر کرد)، در گفت‌وگو با ایبنا از توانایی تولید کاغذ کتابهای درسی کشور سخن گفت و نسبت به بی‌توجهی مسئولان آموزش و پرورش به این موضوع گلایه کرد (اینجا بخوانید). این موضوع بهانه‌ای شد تا ساعتی با سیدمحمد موسوی‌کیانی که از سال 1379 به عنوان مدیرعامل شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران منصوب شده است به گفت‌وگو بنشینیم. وی کارشناسی ارشد در رشته مهندسی طرح و تولید از دانشگاه منچستر انگلستان دارد و سال‌ها سرپرست مدارس جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور بوده است و البته در کارنامه فعالیت‌های وی ریاست دانشگاه شهید رجایی نیز وجود دارد.
موسوی در این مصاحبه با تاکید بر حمایت از تولید کاغذ داخلی، ارتقای کیفیت کاغذهای تولید ایران همچنین تضمین تامین به موقع این کاغذها را شروط اصلی خریداری کاغذ از داخل کشور عنوان کرد.
جناب موسوی، مدیرعامل پیشین صنایع چوب و کاغذ مازندران گله‌مند بود که شرکت چاپ و نشر کتابهای درسی ایران برای کتابها از کاغذ این مجموعه استفاده نمی‌کند، درحالی که گویا پیش از این در سال‌های قبل توافقاتی برای استفاده از کاغذ این شرکت انجام شده بود ولی به نتیجه نرسیده بود. لطفا در این زمینه کمی توضیح دهید.
ما بیش از 15 سال است که با این شرکت کار مي‌کنیم و ما مشوق آن‌ها برای تولید کاغذ تحریر در این مجموعه بودیم، در این زمینه صورتجلسه‌های آن سال‌ها که با کارشناسان این کارخانه داشتیم موجود است، آن سال‌ها بسیاری از کاغذهای تولیدی‌شان برای چاپ اصلا مناسب نبود، سوراخ یا پارگی داشت. اما همان زمان قبول کردیم تا از کاغذهای تولید داخل استفاده کنیم اما طی این سال‌ها مشکلات زیادی بر سر راهمان بوده است ولی هنوز هم یکی از ماشین‌های ما از کاغذ داخلی استفاده می‌کند.
ولی گویا در این سال‌ها و حتی به تازگی کیفیت دستگاه‌ها برای تولید کاغذ تحریر خوب و مناسب ارتقا یافته است.
در اینجا باید بگویم مدیرعامل پیشین گفت که کیفیت کار بالا رفته است و برای انجام کار آزمایشی حدود 50 تن کاغذ نمونه به ما داد که البته بهتر از کاغذهای قبلی بود و مشکلات کاغذهای پیشین را نداشت. اما مساله اینجا است که در دنیا و ایران برای چاپ کتابهای درسی، الزاماتی وجود دارد؛ از کاغذ تا مرکب و سایر اقلام. زیرا کتاب درسی با سایر کتابها فرق دارد؛ کتابهای عمومی شاید یک یا دوبار خوانده شود اما کتابی که به دست دانش‌آموز می‌رسد شب و روز در مدرسه و خانه از آن استفاده می‌کند. یکی از مشکلات اصلی کاغذهای داخلی، پرزهای کاغذ بود، این پرزها اصلا با چشم دیده نمی‌شود ولی سرطان‌زا است. زمانی که دانش‌آموز کتاب را ورق می‌زند این پرزها به دهان و بینی کودک وارد می‌شود. از سوی دیگر به ماشین‌آلات هم آسیب‌‌های جدی وارد می‌کند، زیرا این پرزها با مرکب قاطی می‌شود و آن را سفت می‌کند و همین موضوع موجب می‌شود مجبور شویم به دفعات بلنکت دستگاه‌ها را تمیز کنیم. شاید جالب باشد بدانید زمانی که یک میلیون جلد کتاب را با کاغذ خارجی چاپ می‌کنیم دوبار لاستیک و نوردهای ماشین را می‌شوییم و زمانی که با کاغذ ایرانی چاپ می‌کنیم سه تا چهار بار باید بشوییم که همین موضوع در روند کار وقفه ایجاد مي‌کند و توقف‌ها در تولید ما اثر مي‌گذارد.
کمی بیشتر درباره این آسیب‌ها بگویید.
می‌توان گفت که تقریبا 25 درصد سرعت تولیدات ما را کاهش مي‌دهد، ماشین‌های رول با کاغذ خارجی با تیراژ 30 هزار فرم در ساعت تولید مي‌کنند، که این رقم با کاغذ ایرانی به 23 هزار فرم کاهش می‌یابد چرا که باید سرعت را پایین بیاوریم تا احتمال پارگی کاغذ در سرعت بالا منتفی شود. اگر کاغذ پاره شود علاوه بر توقف ماشین، پرتی کاغذ زیاد می‌شود و ضرر و زیان‌های زیادی به همراه دارد. اما با همه این مسائل ما پشتیبان شرکت‌های داخلی هستیم تا از کاغذهای ایرانی استفاده کنیم.
در طول این سال‌ها روند همکاری شما برای استفاده از کاغذ داخلی چطور بوده است؟
مثالی می‌زنم تا متوجه روند همکاری بشوید؛ در دی ماه سال 1396 حدود 5 هزار تن کاغذ داخلی از این شرکت خریداری شد و به عنوان پیش‌پرداخت 20 درصد مبلغ را به صورت نقدی پرداخت کردیم. در قرارداد ذکر شده بود که تا 20 اسفند همان سال کاغذها را به ما تحویل بدهند اما تا زمان تعیین شده فقط توانستند 600 تن کاغذ به ما بدهند و گفتند که نقدینگی نداریم و تا 20 فروردین سال بعد کاغذها تحویل شما می‌شود. مجددا یک میلیارد تومان دیگر پرداخت کردیم تا مشکل نقدینگی چوب و کاغذ مازندران برطرف شود و بتوانند به وعده تحویل در فروردین عمل کنند، اما باقی‌مانده کاغذها در فواصل زمانی مختلف تا بهمن سال 1397 به دست ما رسید. این در حالی است که چاپ و نشر کتابهای درسی مساله خیلی حساس و استراتژیکی است و از آنجایی که تنها آیتم آموزشی ما کتاب است، اگر یک روز دیر بشود همه رسانه‌ها از کمبود کتاب درسی می‌گویند. طی دو سال اخیر که مدارس به دلیل کرونا غیرحضوری شده‌اند کمتر این موضوع اهمیت داشت اما در گذشته همه کتابها باید اول مهر در مدارس توزیع می‌شد. ما 9 ماه وقت داریم که حدود 85 میلیون جلد کتاب برای 6 پایه آموزش متوسطه چاپ کنیم و نمی‌توانیم قرارداد ببندیم و منتظر باشیم و در نهایت نتوانند کاغذ را به دست ما برسانند.
پس از سال 1397 دیگر قراردادی با این مجموعه نداشتید؟
در سال 1397 مدیرعامل این شرکت تغییر و عنوان کرد که ماشین‌ها به‌روز شده‌اند و می‌تواند کاغذ مورد نیاز ما را تامین کند. بار دیگر در این سال به همراه شرکت افست قرارداد همکاری امضا شد و قرار شد ده هزار تن کاغذ به ما بفروشد و هر ماه حدود یک هزار تن به ما و یک هزار تن به افست بدهند. اما سر موعد نتوانستند کاغذ مورد نیاز ما را تامین کند و این کشمکش تا سال 1398 ادامه پیدا کرد و در این سال چون تجربه پیدا کردیم نوشتیم که ده هزار تن کاغذ خریداری می‌کنیم اما اگر نتوانید به موقع تحویل بدهید باید خسارت پرداخت کنید. در ابتدا شرکت افست خرید کاغذ داشت که چوب و کاغذ نتوانست کاغذ آن مجموعه را به موقع تحویل دهد و جریمه شد. اما مساله اینجا است که جریمه و پول برای ما کاربردی ندارد؛ اگر کاغذ به موقع به دست ما نرسد کار چاپ کتابها عقب مي‌افتد.
ما سالانه در ایران حدود 250 تا 300 هزار تن مصرف کاغذ تحریر داریم، این شرکت می‌گوید توانایی تولید 80 هزار تن کاغذ تحریر دارد. به نظر شما با توجه به شرایط موجود چنین موضوعی محقق می‌شود؟
تاکنون شرکت چوب و کاغذ مازندران در طول فعالیت‌شان 80 هزار تن تولید نکرده است و باید دید واقعا می‌توانند این میزان تولید داشته باشند یا نه. باید بگویم که مصرف ما و شرکت افست برای چاپ کتابهای درسی سالانه حدود 50 هزار تن است. وقتی اعلام می‌شود مصرف سالانه کاغذ تحریر در ایران 250 تا 300 هزار تن است، چرا همه فشارها فقط بر وزارت آموزش و پرورش برای استفاده از کاغذ داخلی است؟ ما حاضر به خرید کاغذ ایرانی هستیم و نمونه کاغذ اخیر چوب و کاغذ مازندران نسبت به دوره‌های قبل بهتر و باکیفیت‌تر است که امیدواریم این کیفیت در تولید انبوه حفظ شود. هرچند به پای کاغذ خارجی نمی‌رسد ولی اگر همین نمونه را به ما بدهند قرارداد می‌بندیم. البته در این میان ما فقط مجری هستیم زیرا کاغذ متعلق به وزارت آموزش و پرورش است و هر سال کمیسیونی در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی تشکیل می‌شود و کمیسیون کاغذ را خریداری کرده و به ما می‌دهد؛ گاهی کاغذ خارجی و گاهی کاغذ داخلی.
در این میان به نظر شما چه باید انجام داد و چه کرد؟
ببینید، اگر قرار است ما به صورت خالص از کاغذ ایرانی استفاده کنیم، مسئولان باید قبول کنند که قیمت کتاب سه و نیم تا چهار برابر بالا می‌رود. الان با اینکه قیمت کتابهای درسی پایین است اما در بعضی استان‌ها، برخی از خانواده‌ها که سه یا چهار دانش آموز دارند قادر به خرید کتاب نیستند و در این زمینه دولت باید یارانه بدهد که قیمت کتاب بالا نرود. دومین مساله این است که وقتی می‌خواهیم با این قیمت کاغذ ایرانی خریداری کنیم نقدینگی نداریم و سازمان برنامه و بودجه باید به سازمان پژوهش یارانه و نقدینگی بدهد تا بتوانند کاغذ ایرانی خریداری کنند. این موضوع در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در حال بررسی است و نشستی هم با مسئولان وقت این شرکت داشتیم. اما مساله اینجا است که آیا مسئولان قبول می‌کنند که کتاب افزایش قیمت داشته باشد یا اینکه می‌توانند نقدینگی را تامین کنند.
می‌توان گفت که یکی از مهمترین فاکتورها و تضمین‌هایی که شما برای خرید کاغذ داخلی در نظر دارید، تحویل به موقع کاغذها و کیفیت است.
بله. اگر این کاغذها به موقع به دست ما نرسد همه برنامه‌ریزی‌ها به هم می‌ریزد و در قراردادی که پیش رو داریم حتما بند پرداخت ضرر و زیان را درج خواهیم کرد. یکی از مشکلات جدی ما خرید سال 1396 است، ما بارها مکاتبه کردیم که کارشناس بفرستید تا ضرر و زیان ما تعیین شود اما کارشناسی نمی‌فرستند. افزون بر آن ارتقای کیفیت کاغذها نیز برای ما اهمیت دارد تا دانش‌آموزان هم آسیب نبینند، اما با این وجود ما با اجرای این دو شرط از کاغذ ایرانی حمایت مي‌کنیم.
شعار بسیاری از افراد در این زمینه حمایت از تولید داخلی است، اما مشکلاتی حتی در تامین مواد اولیه از خارج کشور وجود دارد، راهکار برون‌رفت از این موضوع چه می‌تواند باشد؟
ما نباید بگذاریم صنعت کاغذمان هم مثل صنعت خودروسازی بشود زیرا وقتی رقیب نداشته باشی قیمت بالا می‌رود و کیفیت کاهش می‌یابد. اگر جلوی واردات گرفته می‌شود به تولیدکننده هم فشار بیاورند که کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند و قیمت‌ها را بالا نبرند. زمانی که کیفیت کاغذها خوب باشد مشتری بالقوه زیادی در بازار وجود دارد که در صورت مناسب بودن قیمت و کیفیت قطعا به سمت آن می‌آیند.
چهارشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۰ - ۱۲:۲۶
نظر شما