مهمترین بخش کتابخانه بخش مرجع و اطلاع رسانی کتابخانه بود که با نگهداری بیش از 5000 نسخه كتاب مرجع به زبان‌های فارسی، عربی و لاتین منبع خوبی را برای علاقه مندان فراهم آورده است.
مرضیه نفری مدیر كتابخانه عمومی آیت الله خامنه‌ای در این رابطه گفت: بخش مرجع و اطلاع رسانی شامل دایره المعارف‌ها، سرگذشت نامه‌ها، فرهنگ‌ها، واژه‌نامه‌ها، اطلس‌ها، كتب نفیس و هنری در زمینه‌های مختلف است. در این بخش کتاب‌های نفیس و کمیاب نگهداری می‌شود اما امانت داده نمی‌شوند و مراجعان با ارائه كارت عضویت، می‌توانند در سالن مطالعه منابع مرجع کتابخانه از آنها استفاده می‌کنند.
وی از جمله خدمات عمده و اصلی بخش مرجع را ارائه مشاوره و راهنمایی به دانشجویان و یا معرفی منابع اطلاعاتی مناسب (فارسی و لاتین) به محققان و پژوهشگران برای انجام كارهای تحقیقی و پژوهشی اعضا و مراجعان دانست و افزود: در این بخش 40 عنوان پایان‌نامه از مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و حدود 80 عنوان هم از سایر دانشگاه‌ها و سازمان‌ها وجود دارد که راهنمای خوبی برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد است.
امکان امانت بیش از 200 عنوان نشریه در کتابخانه
بخش دیگری که از آن بازدید کردیم و همیشه از جذابیت ویژه‌ای برخوردار بوده است، بخش نشریات کتابخانه بود. کتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای در بخش مرجع کتابخانه قرار دارد و بیش از 200 عنوان نشریه عمومی و تخصصی در زمینه‌های مختلف در آن نگهداری می‌شود و امکان امانت دادن آنها نیز فراهم شده است.
نفری در رابطه با این بخش بیان کرد: 8 عنوان روزنامه (5 عنوان روزنامه سراسری و 3 عنوان روزنامه استانی) در این بخش وجود دارد که روزانه به‌روزرسانی می‌شود. میز مطالعه نشریات و روزنامه‌ها ویژه خواهران و برادران نیز در بخش مرجع قرار دارد.
بخش دیگری که این روزها کتابخانه‌ها به توسعه آن می‌پردازند و تلاش می‌کنند به لحاظ کمی و کیفی آن را رونق دهند، بخش دیجیتال و فراهم آوردن منابع دیداری و شنیداری است. گردآوری منابع دیداری و شنیداری، از دیگر فعالیت‌های این کتابخانه است که شامل نرم‌افزارهای مورد نیاز، لوح‌های فشرده همراه كتاب‌های دریافتی است. لوح‌های فشرده موجود در این بخش فهرست‌نویسی شده و در پایگاهی جدا مورد استفاده اعضا قرار می‌گیرد. منابع این بخش با ارائه كارت عضویت كتابخانه به صورت سیستمی امانت داده می‌شود.
بعد از بازدید از بخش منابع دیداری و شنیداری، به‌همراه خانم نفری به بخش امانی کتابخانه رفتیم؛ جایی که نیاز مطالعاتی مراجعان را تامین می‌کند و برای تسهیل در ارائه خدمات، امانت در آن از طریق سیستم رایانه‌ای و با استفاده از سامانه «سامان» انجام می‌شود.
مخزن این كتابخانه به صورت قفسه‌باز اداره می‌شود و 2 سیستم ویژه جستجوی اعضای کتابخانه همراه با راهنمای جستجوی «سامان» در این بخش درنظر گرفته شده تا بازیابی منابع را برای کاربران تسریع بخشد.
مدیر كتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای توضیح داد: مراجعان از طریق سامانه «سامان» و دسترسی به پایگاه‌های كتابخانه به جستجو می‌پردازند و حداكثر 5 جلد كتاب را به مدت 14 روز می‌توانند به امانت ببرند.
وی ادامه داد: تعداد کتاب‌های امانی برای اعضای پژوهشگر و دانشجویان تحصیلات تكمیلی مقاطع كارشناسی ارشد و دكتری تا سقف 8 عنوان كتاب در نظر گرفته شده است که البته در صورت عدم نیاز دیگران به کتاب‌های امانت داده شده، این مدت قابل تمدید است.
آخرین بخش کتابخانه که از آن دیدن کردیم، بخش کودک و نوجوان بود؛ جایی که در آن چند کودک نشسته روی صندلی، مشغول کشیدن نقاشی بودند و چند نوجوان هم در حال انتخاب کتاب از قفسه‌های کتاب. بخش کودک و نوجوان با فضایی مجزا و جذاب حدود 18 هزار جلد كتاب ویژه كودكان و نوجوانان در رده‌های سنی مختلف را فراهم آورده است.
در این بخش هر یک از اعضا 10 كتاب را به مدت 2 هفته می‌تواند به امانت ببرد. بازی‌های فكری- آموزشی و لوح فشرده، كارتون، وسایل تفریحی و سرگرم كننده از مواردی بود كه در اختیار مراجعه كنندگان قرار می‌گرفت.
عرضه کتاب‌های بخش كودكان و نوجوانان به صورت قفسه‌باز
مرضیه نفری تعداد اعضای فعال این بخش را بیش از 500 نفر اعلام کرد و گفت: ارائه خدمات در این بخش به صورت قفسه‌باز است و کتاب‌های ویژه كودكان و نوجوانان به صورت تفكیك شده در قفسه‌های مجزا قرار گرفته است كه به سهولت استفاده اعضا و والدین آنها كمك می‌كند.
مدیر کتابخانه آیت‌الله خامنه‌ای، ضمن اشاره به نحوه امانت دادن كتاب به اعضا در این بخش، به دیگر فعالیت‌های این قسمت از کتابخانه هم اشاره کرد و گفت: برپایی نشست‌های کتابخوان، قصه‌خوانی، برگزاری روز بازی، برگزاری کارگاه‌های مختلف روانشناسی مثل روانشناسی کودک، مهارت‌های زندگی، پانتومیم کتاب، مسابقات مختلف، جام باشگاه‌های کتابخوانی، کارگاه‌های خلاقیت، شعرخوانی، حضور در مدارس و برگزاری نشست‌های کتابخوان مدرسه‌ای، تقویت مهارت نقاشی كودكان، كاردستی و ... از جمله فعالیت‌های این بخش برای کودکان و نوجوانان است.
وی گفت: تاکنون دوره‌های آموزشی قرآن و زبان انگلیسی در این بخش برگزار شده است و به منظور تامین اوقات فراغت كودكان و نوجوانان كلاس‌های آموزشی نیز در حال برگزاری است. از جمله فعالیت‌های اصلی كه به‌صورت مستمر در این بخش انجام می‌شود، بازدید مدارس از كتابخانه و بخش‌های مختلف آن و همچنین حضور همكاران در مدارس به‌صورت كتابخانه سیار است كه از این طریق دانش‌آموزان علاقمند عضو كتابخانه شده و با منابع موجود در كتابخانه نیز آشنا می‌شوند.
عضویت رایگان اعضای خانواده‌های شهدا، جانبازان، ایثارگران و برخی گروه‌های دیگر
به دفتر کارِ خانم نفری برگشتیم و از نحوه ثبت نام و استفاده از منابع کتابخانه سوال کردم. به گفته او، مدارك لازم جهت عضویت در این کتابخانه شامل یك قطعه عكس، کارت شناسایی معتبر، تكمیل فرم عضویت و پرداخت حق عضویت، ارائه کارت دانشجویی برای دانشجویان و ارائه آخرین کارنامه با معدل بالای 18 برای دانش آموزان است.
نفری گفت: البته جانبازان، ایثارگران، همسر و فرزندان شهدا و اعضای فعال بسیج با ارائه کارت معتبر و همچنین کلیه بازنشستگان دولت، کلیه معلولان، افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، بهزیستی، مراکز خیریه یا کسانی که توان مالی ندارند و خردسالان (پیش دبستانی) به صورت رایگان عضو کتابخانه می‌شوند.
وی اضافه کرد: عضویت کتابداران سازمان‌های دولتی و دانشجویان رشته کتابداری، اعضایی که در طول یک دوره‌ی عضویت موفق به چاپ کتاب یا مقالات علمی در مجلات معتبر علمی شده‌اند، عضویت خانوادگی (حداقل 3 نفر) و عضویت کودکان و نوجوانان (زیر 14 سال) با تخفیف نیم بها انجام می‌شود.
نفری عمده‌ترین مشکل کتابخانه‌های عمومی را ناشناخته بودن آنها ذکر کرد و گفت: کتابخانه‌ها چه از نظر مردم و چه از نظر مسئولان فرهنگی ناشناخته‌اند. مردم هنوز نمی‌دانند که کتاب می‌تواند در مواقع بحران‌های اجتماعی و خانوادگی، کمک موثری برای حل این بحران‌ها باشد. باور ندارند که کتابخوانی می‌تواند بسیاری از مشکلات رفتاری و تحصیلی را حل کند. خیلی‌ها با تمام شدن تحصیلات دانشگاهی، کتاب را کنار می‌گذارند و دیگر با مطالعه کاری ندارند. درحالی‌که کتاب باید در زندگی ما باشد؛ یعنی قدم به قدم و در تمام مراحل زندگی کتاب می‌تواند کمک بزرگی به ما بکند.
فرسودگی نیرو در کتابخانه‌های عمومی بسیار بالاست
مدیر كتابخانه عمومی آیت‌الله خامنه‌ای قم به مشکلات مالی و عدم خرید منابع به‌روز و تازه‌های نشر برای این کتابخانه هم گریزی زد و یادآور شد: تغییر مدیریت‌های کلان و تغییر رویکردها باعث می‌شود کتابداران کتابخانه‌های عمومی آسیب ببینند و نتوانند خدمات قابل توجهی ارائه دهند. حجم کار در کتابخانه‌های عمومی بسیار بالاست. فرسودگی و خستگی نیرو بسیار زیاد است. ما امیدواریم با جذب نیروی متخصص کتابدار، شاهد اتفاقات خوبی در کتابخانه‌های عمومی باشیم تا بتوانیم گام دوم انقلاب را با کتاب برداریم.
جاری شدن خونی تازه در رگ‌های کتابخانه‌های عمومی با پویش «هر نفر یک کتاب»
وی ادامه داد: کتابخانه‌ها برای زنده ماندن نیاز به کتاب و منابع اطلاعاتی دارند. شما می‌توانید با اهدای کتاب‌هایی که خوانده‌اید، کتابخانه محله خودتان را غنی کنید. اگر شعار «هر نفر یک کتاب» محقق شود، شاهد خونی تازه در رگ‌های کتابخانه‌های عمومی خواهیم بود.
وی افزود: مردم می‌توانند کتاب و خدمات نذر کنند. نذر کتاب، نذر زمین برای ساختن کتابخانه، نذر تجهیز کتابخانه می‌تواند گام‌های بزرگی برای ارتقا فرهنگ کتابخوانی باشد. نذر‌ها باید تغییر شکل دهند و نذر فرهنگی رونق بگیرد تا شاهد رونق رویدادهای فرهنگی باشیم.
نفری، یکی از راهکارهای فوری برای حل مشکل منابع کتابخانه‌های عمومی را اهدای کتابخانه‌های شخصی به کتابخانه‌های عمومی دانست و اضافه کرد: خیلی‌ها نمی‌دانند که با اهدا کتابخانه شخصی چه کمک بزرگی به جامعه کتابخوان می‌کنند. کتابخانه شخصی با حفظ نام اهدا کننده در کتابخانه نگهدای می‌شود و به دست دوستداران کتاب می‌رسد.
این فعال حوزه کتاب به عنوان حرف پایانی خود در این گفت‌وگو، تاکید کرد: به عنوان مدیر یک کتابخانه، تنها توصیه‌ای که دارم، نگاه جدی به کتاب است؛ با کتاب دوست باشیم و آن را در تک تک لحظه‌هایمان همراه داشته باشیم و مسیرهای سخت و طولانی زندگی و پیشرفت جامعه را با کتاب و کتابخوانی آسان و دلپذیر کنیم.
نظر شما