تبلیغات نمایشگاه در جای، جای شهر خودنمایی می‌کند و ما هم در چهارمین روز برگزاری این رویداد، گشتی در نقاط مختلف نمایشگاه اعم از فضاهای بیرونی و سالن‌های محل استقرار ناشران زدیم. در ورودی نمایشگاه دو بنر بزرگ نصب شده است که پلان نمایشگاه و میزان بُن کتاب تخصیصی برای هر فرد را نشان می‌دهد. در ورودی سالن‌ها نیز، فهرست انتشاراتی‌های حاضر در هر سالن و برنامه‌ها و نشست‌هایی که در آنها برگزار می‌شود، به معرض دید گذاشته شده است.
اما نمایشگاه از داخل سالن‌ها شروع نمی‌شود، بلکه در محوطه بیرون نمایشگاه و در بدو ورود شاهد غرفه‌های نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر، صنایع دستی و توزیع رایگان سیم‌کارت هم هستیم! در ورودی سالن اصلی یعنی سالن فردوسی، کمیته اطلاع‌رسانی مستقر است که مراجعه‌کنندگان را در یافتن کتاب مورد نظرشان، یاری می‌کند.
به سمت سالن انوری که مطبوعات و خبرگزاری‌ها در آن مستقر هستند، حرکت می‌کنیم؛ قبل از ورود به سالن، غرفه «وقف کتاب» توجهمان را جلب می‌کند.
ابوذر اثنی‌عشری، مبلّغ اداره‌کل اوقاف و امور خیریه در ارتباط با فعالیت این غرفه به ما گفت: غرفه وقف کتاب با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی و اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان برای اولین بار در نمایشگاه برای وقف کتاب در مناطق محروم برپا شده است. تعدادی از مراکز در همین مدت اعلام نیاز کردند که ما در مناطق محروم احتیاج به کتاب با موضوعات مختلف داریم.
وی می‌افزاید: بحمدالله در همین چند روزی که از نمایشگاه گذشته، تعداد زیادی از مردم، کتاب‌هایشان را بدون محدودیت در موضوع و عنوان وقف کرده‌اند. قرار است پس از اتمام نمایشگاه و در کمیته‌ای که قرار است تشکیل شود، درباره کتاب‌های دریافتی و توزیع آن در مناطق محروم، تصمیم‌گیری شود.
معاون شهردار مشهد: نمایشگاه کتاب مشهد توهین به کتاب است!
«شهریار آل‌شیخ»، معاون برنامه‌ریزی شهرداری مشهد در ارتباط با سطح کیفی نمایشگاه کتاب مشهد در پیامی در توئیتر نوشت: نمایشگاه کتاب مشهد توهین به کتاب است؛ یک سالن برای کتاب‌های کمک‌درسی، یک سالن برای فروش سی‌دی‌های بُنجُل، سالن خلوت خبرگزاری‌ها و در سالن اصلی حضور کمرنگ ناشرین معتبر و سرشار از کتاب‌های زرد کم‌رونق و بی‌مایه. من برای اتلاف منابع شهر متاسفم!
باید در زمان برگزاری نمایشگاه تجدید نظر شود
علی‌اکبر سبزیان، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی، نظر خود را درباره بیست و یکمین نمایشگاه کتاب مشهد اینگونه با ما در میان گذاشت: فکر می‌کنم نمایشگاه کتاب قاعدتاً باید رشدی نسبت به سال‌های گذشته داشته باشد. این رشد به‌حسب قاعده وجود داشته اما باید در مورد زمان برگزاری نمایشگاه تجدید نظری صورت بگیرد؛ طوری‌که متناسب با مطالبه ناشران باشد.
با این وجود سبزیان معتقد است که نمایشگاه کتاب مشهد یک اتفاق بزرگ فرهنگی است؛ از این حیث که مجموعه ذی‌نفعان حوزه کتاب و کتابخوانی را گرد هم می‌آورد و از این فرصت به نفع ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی استفاده می‌شود.
وی در ادامه به معرفی خدماتی که در غرفه اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی ارائه می‌شود، پرداخت و گفت: امسال اداره‌کل با یک انرژی بالا بعد از برپایی موکب کتاب رضوی ۱۰ خدمت ارائه داده است؛ نخست اینکه فضای خدمات فرهنگی یک کتابخانه را به نمایش می‌گذارد، دوم عضوگیری رایگان در کتابخانه‌های عمومی استان و عضوگیری نیم‌بها در کتابخانه مرکزی مشهد، سوم بخش نابینایان و چهارم بخش ناشنوایان که به این عزیزان ارائه خدمت می‌کنیم و یا به معرفی خدمات‌مان می‌پردازیم، پنجم بخش کودک، ششم بخش مشاوره کتاب، هفتم بخش پایگاه‌های اطلاعاتی، هشتم بخش نشست‌های کتابخوانی، نهم برگزاری پرده‌خوانی و نمایشنامه‌خوانی کتاب و دهم رونمایی از کتاب را داریم.
با ایده آل نمایشگاه کتاب فاصله داریم
هادی صاحبقرانی، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان خراسان رضوی هم در ارزیابی خود از نمایشگاه کتاب مشهد، گفت: نمایشگاه کتاب فضای خوبی داشته و تنوع بالایی دارد، اما هنوز با ایده‌آل‌های بحث کتاب و نمایشگاه کتاب خیلی فاصله دارد، ما در مسئله کتاب باید وارد فاز‌ها و عرصه‌های رسانه‌ای جدید شویم چون خود کتاب یک رسانه است.
وی در ادامه افزود: باید برای ترویج کتاب از فضای رسانه استفاده کنیم یعنی استفاده از کتاب‌های صوتی و پادکست‌ها برای تبلیغ کتاب افزایش پیدا کند. به معرفی کتاب یا جشن امضا با حضور نویسنده و در فضای غرفه‌ها باید جدی‌تر پرداخته شود.
حضور حوزه در نمایشگاه با ارائه خدمات اجتماعی
هادی حصاری مدیر ترویج و گسترش پژوهش حوزه علمیه خراسان در ارتباط با نوع حضور و ارائه خدمات غرفه‌های حوزه علمیه در نمایشگاه کتاب مشهد گفت: در بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مشهد، حوزه علمیه خراسان برای ششمین سال متوالی با ارائه خدمات اجتماعی حضور پیدا کرده است. ما ۱۶ غرفه برای ارائه مشاوره‌های تخصصی (فردی و گروهی) به بازدیدکنندگان داریم.
حصاری در ارتباط با غرفه‌های فعال حوزه علمیه در بخش کودک و نوجوان هم گفت: ارائه خدمات ویژه کودکان از جمله جُنگ‌ها و کارهای نمایشی، آموزش اُریگامی، ایستگاه نقاشی و رنگ‌آمیزی، از جمله فعالیت‌های غرفه‌های حوزه علمیه در نمایشگاه کتاب مشهد است. سه جُنگ یار مهربان ویژه کودکان و نوجوان داریم که با اجرای نمایش‌های طنزگونه مفاهیم دینی را به کودکان منتقل می‌کنند. این برنامه‌ها در سرای اهل قلم برگزار می‌شوند.
مدیر ترویج و گسترش پژوهش حوزه علمیه خراسان در ادامه افزود: خود انتشارات حوزه علمیه خراسان و نمایندگی‌های متون درسی حوزه در سطح کشور در این نمایشگاه حضور پیدا کرده و تازه‌های نشر را به نمایش گذاشته‌اند.
حصاری در ارتباط با غرفه‌های معرفی مدارس و مهد کودک‌های حوزه علمیه در استان گفت: در نمایشگاه غرفه‌هایی برای معرفی کانون‌های قرآنی و مرکز تبیان داریم که شامل 56 مهدکودک در سطح استان هستند و به آموزش مفاهیم دینی می‌پردازد،. در واقع محتوای تولیدی این مهد کودک‌ها را که در قالب کتاب تالیف کرده‌ایم، در نمایشگاه به نمایش گذاشته‌ایم. بخش معرفی مدارس روح‌الله در مقاطع متوسطه با آموزه‌ها و مفاهیم تعریف شده و متون تدوین شده و همچنین مدارس تخصصی حوزه را هم که با رویکرد ویژه در موضوعات تخصصی روز و جامعه فعالیت می‌کنند، در نمایشگاه داریم.
وی یادآورشد: 6 عنوان نشست تخصصی برگزار خواهیم کرد که اولین آن با سخنرانی دکتر رحیم پورازغدی با موضوع نقش کتاب در تمدن‌سازی برگزار شد.
حصاری در پاسخ به سوال خبرنگار ایبنا مبنی بر اینکه بخش زیادی از حضور حوزه علمیه در نمایشگاه کتاب مشهد، ارتباط مستقیمی با کتاب ندارد، گفت: اعتقاد ما بر این است که اقدامات ما مرتبط با کتاب است چون مشاورانی که در نمایشگاه حضور دارند، خود، کتاب گویا هستند. درواقع ما دو نوع مراجعه به کتاب داریم. یک، تهیه کتاب و مطالعه آن است و دوم رجوع به متخصصینی که کتاب‌های متعدد را مطالعه کرده و از بانک اطلاعات و منابع علمی آنها استفاده می‌کنند.
تنوع برنامه‌های جنبی عامل استقبال بیشتر از نمایشگاه کتاب
حسین سعیدی، مدیرعامل به‌نشر، اما در ارتباط با تغییر رویکرد محتوایی این مجموعه به ما گفت: «به‌نشر» در چند سال اخیر یک تغییر جهت محتوایی در آثار منتشر شده خود داده است. در گذشته ما بیش از 26 موضوع را منتشر می‌کردیم، اما با تغییر رویکردی که در حوزه محتوایی صورت گرفت، به امور معارف اسلامی، گفتمان انقلاب اسلامی، سبک زندگی و سنت و سیره اهل بیت (ع) پرداختیم.
سعیدی افزود: با این تغییر رویکرد خوشبختانه شاهد اقبال ویژه‌ای به مجموعه منشورات و دو اتفاق مهم بودیم. از آنجا که بیشتر مخاطبان ما جوان و نوجوان هستند، به سمت آثار با قالب رمان و داستان بلند و کوتاه می‌روند و ما مباحث مورد نظرمان را در قالب داستان منتشر می‌کنیم. اتفاق دوم، شناسایی و همکاری با 230 نویسنده بسیار توانمند در حوزه ادبیات دینی در سطح کشور بود.
وی همچنین در ارتباط با میزان استقبال از نمایشگاه کتاب گفت: به نظر می‌رسد با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله برنامه‌های سرای اهل قلم و تنوع برنامه‌های جنبی و حضور گسترده ناشرین کشوری، امسال اقبال بیشتری نسبت به سال‌های گذشته در نمایشگاه خواهد بود.
نمایشگاه کتاب مشهد بیشتر کتابفروشی است تا نمایشگاه
حامد سرادار، دبیر صفحه شهر هوشمند روزنامه شهرآرا در مشهد اما انتقادات و نکات جالبی را در رابطه با نمایشگاه کتاب مشهد مطرح کرد. او به ما گفت: نمایشگاه کتاب امسال هم مانند سال‌های گذشته بود و هیچ پیشرفتی در نمایشگاه دیده نمی‌شود؛ اینجا بیشتر شبیه کتابفروشی است تا نمایشگاه کتاب.
سرادار در ادامه افزود: انتظار می‌رود که ما حداقل اگر نمی‌توانیم به سطح نمایشگاه‌های خارج از کشور که بهتر اجرا و برگزار می‌شود، برسیم، حداقل آن را مانند نمایشگاه کتاب تهران برگزار کنیم.
وی از عدم توجه به یونیفرم و فضای بصری مناسب در نمایشگاه کتاب مشهد انتقاد کرد و گفت: برگزاری یک نمایشگاه هم نیازمند ایجاد زیرساخت‌های مناسب است و هم نیازمند فضای بصری و متناسب با نمایشگاه کتاب؛ در بعضی از غرفه‌ها که خودشان خلاقیت داشتند، شاهد جلوه بصری مناسب بودم اما متاسفانه نمایشگاه یونیفرم ندارد. اگر سردر نمایشگاه ننوشته باشند نمایشگاه کتاب، شما نمی‌توانید تشخیص دهید نمایشگاهِ چیست. این مشکل را حتی در تبلیغاتی هم که برای نمایشگاه انجام می‌شود، می‌بینید؛ یک پوستر بسیار ساده و ابتدایی؛ و تبلیغاتی که صرفاً بر اساس همین پوستر انجام می‌شود.
دبیر سرویس شهر هوشمند روزنامه شهرآرا حضور نیافتن ناشران برجسته را از دیگر مشکلات نمایشگاه کتاب مشهد عنوان کرد و افزود: گفته می‌شود این نمایشگاه، بین‌المللی است؛ اما من ناشر بین‌المللی خاصی ندیدم. انتظار می‌رفت که حداقل بهترین انتشاراتی‌هایی که در تهران هستند، تشویق و جذب می‌شدند و به نمایشگاه می‌آمدند. من اطمینان دارم که هیچ تلاشی برای جذب انتشاراتی‌های قوی صورت نگرفته تا جامعه اصلی کتابخوان مشهد را به نمایشگاه بکشانند.
سرادار یادآور شد: از پوستری که برای نمایشگاه طراحی شده است، کاملا می‌توان به این نکته پی برد که این رویداد را کاملاً از سر وظیفه برگزار کرده‌اند و تلاشی برای با کیفیت‌تر شدن آن نکرده‌اند.
دبیر سرویس شهر هوشمند روزنامه شهرا بر لزوم چینش موضوعی کتاب‌ها تاکید کرد و گفت: باید سعی بشود که غرفه‌ها را بر اساس موضوع‌بندی جانمایی کنند و انتشاراتی‌هایی را که در حوزه تخصصی کار می‌کنند، جذب کنند.
سرادار اضافه کرد: صرف اینکه چند وب‌کیوسک در نمایشگاه گذاشته شود (اگرچه کار بسیار خوبی است) ولی این موجب نمی‌شود که فضای نمایشگاه را به‌روز نشان دهد؛ مخاطب هم این را درک می‌کند. در بحث ساز و کار مربوط به بُن کتاب هم، من فکر می‌کنم فقط در فضای نمایشگاه امکان دریافت بُن وجود داشت و از قبل نمی‌شد از روی وب‌سایت مانند تهران، آن را تهیه کرد.
وی در عین حال سالن کتاب کودک و حضور برخی ناشران برجسته را در این بخش، نقطه قوت نمایشگاه کتاب مشهد دانست و گفت: سالنی که برای کودکان اختصاص داده شده است، به نسبت بد نیست و نکته دیگری که نقطه قوت محسوب می‌شود (البته نه نقطه قوت برگزارکنندگان)، این است که حضور بعضی از ناشران، بسیار خوب و با کیفیت بود.
حضور بنیاد پژوهش‌های آستان قدس با 412 عنوان کتاب
میثم محتاجی مدیر فروش بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، ابتدا به معرفی این بنیاد و کتاب‌های منتشرشده آن پرداخت و سپس در ارتباط با غرفه بنیاد پژوهش‌های اسلامی گفت: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ناشر تخصصی علوم و معارف اسلامی است و امسال در غرفه‌ای به مساحت ۴۸ مترمربع در بیست و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب مشهد با ۴۱۲ عنوان کتاب در دو هزار و ۵۰۰ جلد و همچنین با برگزاری نشست‌های معرفی و رونمایی کتاب، شرکت کرده است.
وی در ادامه گفت: موضوعات کتاب‌های ما مطالعات قرآنی، حدیث‌پژوهی، کلام و اندیشه اسلامی، فرهنگ و سیره رضوی، تاریخ اسلام، سیره و سرگذشت معصومین، سادات و مفاخر اسلامی، اخلاق و تربیت اسلامی و تصحیح متون اسلامی است.
محتاجی در انتها به معرفی تازه‌های نشر بنیاد از جمله از آستان تا آسمان اهل بیت (ع) درباره زندگی سلمان فارسی، نقدی بر کتاب جانشینی حضرت محمد (ص)، امام حسین در منابع کهن، توسعه استنباط از فعل معصوم، مباهله و بر آستان عاشورا پرداخت.
از استقبال راضی نبودیم
جعفر جلالی نماینده انتشارات قدیانی هم با ارائه توضیحاتی درباره پیشینه این موسسه انتشاراتی و بیان اینکه انتشارات قدیانی که کودکان آن را با نام کتاب‌های بنفشه می‌شناسند، 11 دوره ناشر نمونه کشوری در حوزه کتاب کودک و نوجوان بوده است، درباره کم و کیف حضور موسسه متبوعش در نمایشگاه کتاب مشهد گفت: ما سه سال متوالی در نمایشگاه کتاب مشهد شرکت کرده‌ایم و امسال با حدود ۳۰۰۰ عنوان به این نمایشگاه آمدیم. سال گذشته استقبال خیلی خوب را شاهد بودیم اما متاسفانه فکر می‌کنم امسال به علت تبلیغات کم استقبال زیاد مناسب نبود و مثل گذشته غرفه ما شلوغ نشد.
نیاز به وزارت کتاب داریم!
سیدعلی جعفرنیا نویسنده کتاب «نویسنده برتر» که خود را فقیرترین نویسنده جهان می‌خواند و آرزویش کتابخوان شدن همه مردم جهان و ریشه‌کنی جهل است، دل پردردی از اوضاع و احوال کتاب در مشهد دارد. او می‌گوید: باید یک وزارت کتاب تاسسیس شود تا کتابخوانی را ترویج دهد. اکنون به علت تعدد متولی در این حوزه نوعی چند پارگی را شاهد هستیم و اوضاع و احوال کتاب با سیاست گذاری‌های مختلف در نوسان است.
وی نمایشگاه کتاب مشهد را خوب ارزیابی کرد اما از فاصله‌ای که میان نویسنده و مخاطب وجود دارد، گله‌مند بود. جعفرنیا در این رابطه گفت: باید در نمایشگاه کتاب برنامه‌های بیشتری برای رونمایی کتاب برگزار شود؛ همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید نویسنده‌ها را ملزم کند تا پس از چاپ کتابشان برنامه رونمایی داشته باشند تا فاصله مخاطب با نویسنده کمتر بشود.
یادآوری می‌شود مسئولان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی تا این لحظه درخواست‌های مکرر ما مبنی بر حضور در غرفه خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) و گفت‌وگو پیرامون مشکلات نمایشگاه کتاب مشهد را بی‌پاسخ گذاشته‌اند.
نظر شما