سینا روح، طراح و گرافیست در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان اینکه استانداردسازی در حوزه کتاب قابل انجام است، گفت: در این زمینه برخی از ناشران اقداماتی انجام داده و برای کتاب‌های‌شان قالب مجزا و مشخصی طراحی کرده‌اند تا از نظر مخاطبان‌شان شناخته شده باشند.
 
وی افزود: به نظر من به‌مرور زمان ناشران به این نتیجه می‌رسند که طرح مشخص و استانداردی برای کتاب‌هایشان در نظر بگیرند. این کار در بیشتر نشرهای معتبر این کار انجام می‌شود و نتایج موفقیت‌آمیزی به همراه داشته است.
 
روح با بیان اینکه پیش‌بینی طرح و قالب کلی می‌تواند شناسنامه‌ای برای ناشر به شمار آید، عنوان کرد: این اقدام موجب می‌شود وقتی کتاب‌های یک ناشر در قفسه یک کتابفروشی یا کتابخانه قرار داشته باشد، مردم به راحتی بتوانند تشخیص دهند که این کتاب متعلق به آن ناشر است.
  
وی تاکید کرد:‌ زمانی که یک قالب مشخص برای کتاب‌ها در نظر گرفته می‌شود، در کتابفروشی‌ها از دیگر آثار تمیز داده می‌شود و در ایران نیز ناشرانی به این سمت حرکت کرده‌اند که کتاب‌های خود را طبق قالب گرافیکی جلو می‌برند.
 
روح با اشاره به تبعات این موضوع، گفت: پیش‌بینی قالب مشخص موجب می‌شود کتاب‌های یک نشر در کنار همدیگر قابل تشخیص باشد که این کار موجب می‌شود هم از دور زیبایی داشته و هم برای شناسانده شدن ناشر به مخاطب کاربرد داشته باشد. این کار اقدام بسیار خوبی است که باید به آن بها داد.
 
وی یادآور شد: در بخش کتاب‌های کودک و نوجوان می‌توانیم این موضوع را به صورت مشهودتر ببینیم؛ زیرا کتاب‌ها در فرمتی تولید می‌شود که کودک بتواند آن را در کیفش قرار دهد. از سوی دیگر کتاب کودک باید سبک باشد اما اینکه چنین اقدامی فراگیر شود و همه ناشران آن را دنبال کنند به زمان بیشتری نیاز دارد.
 
لزوم اهمیت به نیاز بازار
روح همچنین با بیان اینکه اجرایی شدن استانداردسازی برای کتاب‌ها به مدیریت مرکز توزیع آن موسسه انتشاراتی بر می‌گردد، گفت: مدیر یک موسسه پخش و توزیع کتاب معمولا توجه ویژه‌ای به ظاهر یک کتاب می‌کند و بازار را برای فروش کتاب‌ها رصد می‌کند و وقتی کتابی با عدم استقبال از سوی مخاطب روبه‌رو می‌شود به دنبال چرایی آن می‌رود.
 
وی ادامه داد: از آنجایی که در هر کاری بخش توزیع و فروش اهمیت زیادی دارد، در بخش کتاب نیز همین‌گونه است؛ به‌طوری که گاهی برخی کتاب‌ها با وجود اینکه مضمون و محتوای بسیار خوب و عالی دارند اما چون جلد و قالب آن خیلی خوب نیست، فروش نمی‌روند.
 
این طراح و گرافیست با اشاره به تجربه شخصی خود در این زمینه و عنوان کرد: یک‌بار با چنین نمونه‌ای در محل کارم برخورد کردم و در یک تصمیم جمعی قرار شد جلد یک‌سری از این کتاب‌ها تغییر کند و برای کتاب‌ها طراحی دوباره‌ای انجام دادیم. خوشبختانه نتیجه موفقیت‌آمیز بود؛ به‌طوری‌که طی دو سال آن‌ کتاب‌ها پنج بار تجدید چاپ شدند.
 
روح همچنین درباره لزوم توجه ناشر و گرافیست کتاب به نیاز روز مردم، توضیح داد: اکنون دوره‌ای شده است که مردم برای حمل کتاب‌های خود به دنبال آثاری با قطع و حجم پایین هستند و طبیعتا کتاب ناشری که برای یک رمان 400 صفحه‌ای از کاغذ بالکی استفاده می‌کند و قطع مناسبی می‌زند بهتر از ناشری که هیچ کدام از این موارد را رعایت نمی‌کند فروش می‌رود.
 
وی با بیان اینکه ناشران با شناسایی نیاز روز قشر کتابخوان اکنون بیش از 80 درصد کتاب‌ها را در قطع رقعی منتشر می‌کنند، یادآور شد: به نظر من یک طراح و گرافیست -همچنین مدیر نشر- باید نیاز روز بازار را شناسایی کند و بداند که مخاطب امروز به کتاب کم حجم -جیبی- و سبک نیاز دارند. باید از اضافات برای هر کتابی پرهیز کنند تا حجم کتاب کمتر شود و از سوی دیگر استفاده از آن راحت‌تر باشد زیرا قابل حمل بودن اهمیت ویژه‌ای برای یک کتاب‌خوان دارد.
 
به گفته وی، همین شناسایی نیاز مخاطبان موجب شده است که کامپیوترها روزبه‌روز کوچک‌تر شوند و هر تلفن‌ همراه به یک کامپیوتر کوچک تبدیل شود، همچنین عرضه کتاب‌های الکترونیک و صوتی با استقبال خوبی از سوی مخاطبان روبه‌رو شوند.
 
نوآوری و خلاقیت در طراحی
روح همچنین درباره لزوم خلاقیت و نوآوری در طراحی از سوی گرافیست‌ها گفت: یکی از گروه‌های طراحی بزرگ جهان که فقط طراحی جلد کتاب انجام می‌دهند، در طول مدت کاری خود 10 جلد کتاب طراحی کرده بود که به صورت بسیار خاص و ارزشمند انجام شد و خلاقیت و نوآوری به همراه داشت.
 
وی افزود: اینگونه نیست که طراح‌های کتاب در طول یک‌سال کاری، صدها کار تولید کنند؛ بلکه توجه و دقت بر تولید آثار نوآورانه و خلاقانه است و به‌همین دلیل است که یک طراح معتبر بین‌المللی شاید در مدت زمان شغل خود فقط 10 جلد کتاب طراحی کند.
 
این طراح و گرافیست با بیان اینکه کاربرد کتاب، مطالعه و خواندن آن است، عنوان کرد: باید از ساختار کتاب به‌صورت حجمی و مواد کاغذ سبک‌تر استفاده کنیم. بسیاری از ناشران هم امروزه به این موضوع توجه و به تناسب مشتری و نیازی که در بازار پیش‌بینی می‌شود کتاب چاپ می‌کنند.
 
روح در این زمینه مثال زد: گاهی یک ناشر کتابی از نویسنده‌ای معروف چاپ می‌کند تا به صورت هدیه تبلیغاتی و کادو در بازار فروخته شود. طبیعتا طراحی و جلد این کتاب با سایر کتاب‌ها متفاوت است اما زمانی که شما با قشر مخاطب دانشجو، دانش‌آموز یا کارمند روبه‌رو هستید نمی‌توانید یک کتاب گران‌قیمت با جلد و طراحی خاص بفروشید.
 
به گفته وی، ناشر حرفه‌ای مخاطب می‌شناسد و از سوی دیگر می‌داند که وضعیت اقتصادی در جامعه و صنعت نشر چگونه است؛ همه این موضوعات موجب می‌شود تا ناشر کتاب را با کمترین هزینه و مقدار مصرف کاغذ تولید کند.