به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قم، دفتر فرهنگ معلولین در قم (وابسته به دفتر آیت‌الله سیستانی) سازمانی فعال در زمینه تولید و انتشار کتاب ویژه معلولین و اطلاع‌رسانی درباره آثار این حوزه است. این فعالیت‌ها شامل کتب مورد نیاز معلولان و انتشار آنها توسط انتشارات «توانمندان» و نیز چکیده‌نگاری، مآخذشناسی و نمایه‌سازی کتاب‌های درباره معلولیت و معلولان، است.

به گفته مدیرعامل دفتر فرهنگ معلولین، بانک جامع اطلاعات معلولان، شامل کتب، نشریات و مقالات مرتبط با این حوزه است و هم اکنون به بیش از 20 هزار رکورد بالغ شده و به صورت رایگان هم در اینترنت، قابل دسترس است.

محمد نوری درباره کم و کیف فعالیت‌های این دفتر در قم به خبرنگار ایبنا گفت: فعالیت‌های دفتر فرهنگ معلولین در چهار محور اصلی قابل ارائه است؛ فرهنگ‌سازی، الگوسازی، جذب مشارکت و اطلاع‌رسانی درباره اقداماتی که می‌بایست برای بهبود شرایط زندگی معلولان در جامعه، انجام شود.
 
وی با بیان اینکه در بحث فرهنگ‌سازی سه رشته انتقال، تولید و تأمین پیگیری می‌شود، در توضیح بیشتر این موضوع، یادآور شد: در این زمینه، ما روی انتقال تجارب و دستاوردهای سودمند در رابطه با وضعیت معلولان در جامعه، در قالب تدوین طرح، کتاب، پایان‌نامه، نشریه به داخل و خارج از کشور فعالیت می‌کنیم. از دیگر برنامه‌های ما در زمینه تأمین نیازهای فرهنگی آرشیوسازی کتب گویا، بریل، کاغذی و نشریات و غیره، سامانه پاسخگویی به درخواست‌ها، شناسایی نیازهای پژوهشی و تولید منابع پژوهشی و برگزاری نشست و گفت‌وگو است.

نوری درباره کتابخانه تخصصی دفتر متبوعش برای معلولین هم گفت: از سال 1390 کتابخانه تخصصی معلولین در دفتر ایجاد شد. این کتابخانه عضو مجمع کتابخانه‌های تخصصی استان قم است و بیش از ۳۰۰۰ عنوان کتاب کتاب تخصصی در موضوع معلولیت، ۱۰۰۰ عنوان کتاب به خط بریل، 12۰۰۰ عنوان کتاب گویا و حدود ۲۰ هزار عنوان مقاله و کتاب الکترونیک را در خود جای داده است.
 
علی نوری مدیر اجرایی دفتر فرهنگ معلولین هم درباره ساز و کار تولید و چاپ محصولات این دفتر هم به خبرنگار ایبنا گفت: از آنجا که انتشارات و مرکز تخصصی در زمینه چاپ کتاب‌های حوزه معلولیت و معلولان وجود نداشت، در سال 1396 مجوز انتشاراتی با عنوان «توانمندان» را از معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت کردیم. «توانمندان» در واقع ناشر تخصصی حوزه معلولان است که هم تألیفات دفتر فرهنگ معلولین را منتشر می‌کند و هم کتاب‌های سایر نویسندگان را که در موضوعات مرتبط با معلولیت باشد.
 
مدیرعامل دفتر فرهنگ معلولین در عین حال از وضعیت حمایت و پشتیبانی سازمان بهزیستی به عنوان متولی اصلی این حوزه از فعالیت‌های این دفتر، گلایه کرد و گفت: در زمینه تولید کتاب و بسته‌های فرهنگی برای تأمین نیازهای معلولان، تکلیف بهزیستی روشن است؛ بهزیستی می‌گوید من معاونت فرهنگی ندارم و مجلس اجازه نداده این معاونت را داشته باشم. امور فرهنگی باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت فرهنگی این وزارتخانه حل و فصل شود. به وزارت ارشاد هم که مراجعه می‌کنیم، به گونه دیگری پاسخ می‌دهند.
 
محمد نوری ادامه داد: بودجه ما در ماه به اندازه حقوق یکی از مدیران کل یا دو معاون در یکی از وزارتخانه‌ها است، اما با همین بودجه کم ده‌ها پروژه زیربنایی آن هم در سطح ملی، اجرا شده است. یکی از این کارها جلوگیری از هدر رفتن و نابودی اطلاعات موجود است؛ کارشناسان این مرکز توانسته‌اند اطلاعات کتاب‌های مرتبط با حوزه‌های معلولیت، شخصیت‌های معلولین، مقالات و پایان‌نامه‌ها را در 25 رشته، جمع‌آوری و در بانک جامع اطلاعات معلولان ذخیره کنند.
 
مدیر اجرایی دفتر فرهنگ معلولین در عین حال از اقدامات مثبت خانه کتاب در  زمینه اطلاع‌رسانی فعالیت‌های این دفتر به ویژه در حوزه تولیدات مکتوب آن، سخن گفت و یادآور شد: چند نشست در موضوعات معلولیت در تالار سرای کتاب خانه کتاب برگزار شده است که باید از این بابت باید از ریاست جدید این موسسه تشکر کنیم. اما به عقیده ما، رسالت خانه کتاب بالاتر از این‌ها است؛ چرا که فکر می‌کنیم خانه کتاب باید در حوزه ریل‌گذاری و سیاستگذاری برای انجام کارهای فرهنگی و زیربنایی برای معلولین فعالیت جدی بکند.

نوری تاکید کرد: موسسه خانه کتاب در حوزه‌هایی مانند فلسفه، کودک و نوجوان، تاریخ و غیره، مجله دارد، فقط برای معلولین ندارد، برای اکثر قشرها جشنواره کتاب دارد و هر سال جایزه می‌دهند ولی در مورد معلولین، حتی کتاب‌های بریل و کتاب‌های صوتی آن‌ها مشمول این جشنواره و جوایز و حتی قانون خرید کتاب نیست.
 
وی مشکل اصلی را در این زمینه، مربوط به ثبت و ضبط و طبقه‌بندی اطلاعات دانست و تاکید کرد: به عنوان مثال هزار یا دو هزار عنوان کتاب درباره معلولیت و معلولین در ایران منتشر شده است که باید در بانک اطلاعات خانه کتاب به صورت علمی، ذخیره شده باشد تا بتوان آنها را جستجو و بازیابی کرد؛ اما این اقدام در مورد آثار معلولین انجام نشده است، به این دلیل که اقدامی برای ساخت درختواره اصطلاحات در این حوزه، صورت نگرفته و اصطلاح‌نامه‌ای در حوزه معلولیت وجود ندارد.
 
مدیرعامل دفتر فرهنگ معلولین افزود: البته ما در بخش «بانک جامع اطلاعات معلولان» خودمان، مشغول انجام این کار هستیم اما در کشورهای توسعه یافته اینگونه مسائل، ملی و نهادی دیده می‌شود و در دولت برای آنها، تصمیم‌سازی صورت می‌گیرد.

وی در پاسخ به اینکه آیا دفتر فرهنگ معلولین تاکنون مساعدتی از طرف دولت و یا مشارکت‌های مالی مردم دریافت کرده است یا خیر؟، گفت: از طرف نهادهای دولتی هیچ کمکی دریافت نکرده‌ایم و از طرف مردم و خیرین هم، هر شخصی مراجعه کرده، به دفتر آیت‌الله العظمی سیستانی ارجاع شده است. تنها منبع تأمین اعتبارات این مرکز، مبلغی است که حجت الاسلام و المسلمین سیدجواد شهرستانی (نماینده آیت الله سیدعلی سیستانی) لطف می‌کنند و همین‌جا لازم است از ایشان تشکر کنم که این امکانات را برای این دفتر و جامعه معلولان فراهم کرده است.