به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) عصر امروز ۲۱ آبان ماه مراسم اختتامیه بخش کتاب-سینمای سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران در پردیس سینمایی ملت برگزار شد. در این مراسم که با حضور جمعی از اهالی سینما و ادبیات برگزار شد نفر دوم و سوم مسابقه بخش اقتباسی فیلم کوتاه کتاب-سینما معرفی شدند.

 در ابتدای این مراسم سید صادق موسوی دبیر سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران گفت: در سال گذشته نیز ما این مراسم را به همت خانه کتاب برگزار کردیم و امسال سومین سالی است که با همکاری خانه کتاب وابسته به معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه ویژه‌ای به مقوله اقتباس ادبی در فیلم کوتاه می‌کنیم. امسال دبیرخانه در بخش بین‌الملل 5100 اثر از 120 کشور جهان دریافت کرد و در نهایت 67 اثر را از 29 کشور انتخاب کرد؛ در بخش ملی نیز 1600 فیلم رسید که 172 فیلم انتخاب شدند؛ از این 172 فیلم، 7 فیلم دوباره گزینش شده و برای داوری به بخش بین‌الملل فرستاده شدند. از این 7 اثر یک فیلم مستند، دو فیلم انیمیشن و در نهایت 4 فیلم داستانی در کنار 67 اثر خارجی رقابت می‌کند و نکته مهم در این است که از این 4 اثر دو اثر برگرفته از ادبیات داستانی است.

او در ادامه افزود: این نشان می‌دهد با وجود این که 13 اثر در بخش اقتباسی داشتیم اما حضوری تعیین‌کننده و اثر بخش داشتند. پیوند سینما و ادبیات پیوند مبارکی می‌تواند باشد مخصوصا در حوزه ادبیات داستانی؛ یکی از بهترین فیلم‌هایی که در سال گذشته در فیلم کوتاه درخشید و جوایز بین‌المللی بسیاری گرفت برگرفته از داستانی از بیژن نجدی است. داستان‌های معاصر، ادبیات داستانی معاصر‌، داستان کوتاه ایران و البته داستان کوتاه جهانی ظرفیت‌های مناسبی برای اقتباس‌های تصویری دارند.

                    

موسوی در پایان گفت: در سال گذشته 1819 حضور بین‌المللی توسط فیلمسازان کوتاه کشور در سراسر جهان رقم خورد. من هیچ رشته تخصصی دیگری مانند فیلم بلند، کتاب، تئاتر، سینما و رشته‌های ورزشی را سراغ ندارم که در یک سال 1819 بار در  جشنواره‌های بین‌المللی حضور داشته باشد. این ادعا به قدری بزرگ و پرسش برانگیز بود که مدیران عالی‌رتبه در وزارت فرهنگ و ارشاد با تردید به این عدد نگاه می‎کردند به همین دلیل کتاب آن را به تازگی منتشر کردیم. این سند افتخار فیلم کوتاه ایرانی است و لازم به ذکر است که 375 جایزه در جهان گرفتیم و بیش از 120 بار نامزد جشنواره شدند. جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز بدون اغراق بزرگترین جشنواره فیلم کوتاه در خاورمیانه است و دلایل مختلفی دارد. و داوران آن نیز شناخته شده هستند و جوایز آن نیز از بسیاری از جشنواره‌ها ارزش نقدی بیشتری برخوردار است و تعداد فیلم‌هایی که به دبیر خانه می‌رسد نیز بسیار زیاد است. وضع فیلم کوتاه ایران درحال حاضر خوب است.

نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل موسسه خانه کتاب نیز در ابتدای سخنان خود گفت: هنر در فرهنگ ایران زمین پیشینه‌ای تاریخی دارد. هنر واژه‌ای با هویت ایرانی به معنای توانمندی خوب و نیک است و در متون کهن اوستایی و پهلوی با دو جزء «هو» به معنای خوب و خوش و نیک، و «نر» به معنای توانایی آمده است.

وی ادامه داد: برای واژه هنر در فرهنگ‌ها معنای بسیاری بیان شده است، صناعت یا صنعت و فن از جمله این واژه‌هاست. تاجیک ها به جای هنر از صنعت استفاده می‌کنند و عرب‌ها فن را به کار می‌گیرند. ابن سینا صنعت را به کار می‌برد و حافظ از فن و هنر یاد می‌کند. این واژه در گذر ایام تطور شده و نسبت مستقیم با هنری دارد که امروزه از آن استفاده از فن و هنر یاد می کنیم، و آنچه مسلم است امروز هنر در معنای مجموعه‌ای از آثار یا فرآیندهای ساخت انسان است که در جهت اثرگذاری بر عواطف، احساسات و هوش انسانی یا به منظور انتقال یک معنا یا مفهوم خلق می‌شوند.

                    

مدیرعامل موسسه خانه کتاب ادامه داد: هنر توان و مهارت خلق زیبایی است و چنانچه معمول است هنر را به هفت بخش بر می‌شمارند و هنر چهارم کتاب و ادبیات «شعر، داستان و فیلمنامه» و هنر هفتم هنرهای نمایشی «سینما و تئاتر» است. امروز بر آنیم تا بار دیگر پیوند میان این دو هنر را جشن بگیریم. کتاب، هنر کلامی و سینما، کتاب تصویری و زبان گویای کتاب است. اقتباس فیلم وسینما از کتاب، روح حیات بخش دنیای تصویر است و ادبیات و فرهنگ غنی ایرانی اسلامی می‌تواند به بهترین وجه ماده خام و زیربنای ارائه یک فیلم متعالی باشد. کتاب و سینما، دو رسانه دوسویه است که تکامل یکی در گرو دیگریست و تصویری شدن یک کتاب و اثر ادبی بسیار ارزشمند است.

دبیر بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران گفت: آثار سینمایی اقتباسی منشوری است برای معرفی فرهنگ، تمدن، ادبیات و هنر هر ملت به جهانیان که در میانه انبوه سطور کتاب‌ها نهان و مهجور است. با نگاهی به سینمای دیگر کشورها نیز می‌توان دریافت که بسیاری از آثار سینمایی آن‌ها بر اساس رمان و ادبیات داستانی آنان شکل گرفته و حتی در سینمای تجاری نیز که هدف آن حفظ گیشه است این امر پنهان نیست؛ 85 درصد کل فیلم‌هایی که برنده جایزه اسکار شده‌اند اقتباسی است.

وی ادامه داد: در چند سال اخیر نیز که معضل فیلمنامه و فقدان طرح داستانی منسجم، و شکل گیری یک فیلمنامه با معنا و محتوا یک نقص در سینمای کشور به شمار می‌رود، نگاهی جدی و دوباره به گنجیه غنی و ادبیات و فرهنگ ایران زمین بسیار ضروری است و آثاری که از دل آداب و رسوم و فرهنگ این مرز و بوم و میراث مکتوب ایران برآید بستر مناسبی برای رسانه ملی و سینما فراهم می‌کند. آيا وقت آن نیست که رویکرد سینماگران به ادبیات و تاریخ این سرزمین معطوف شود و سینمای ایران رو به ترقی نهد و از این وادی حیرت رهایی یابد، چه بسا که فیلم‌هایی که بر شالوده ادبیات داستانی ایران شکل نگرفته در تاریخ سینمای ایران نشده و دیگر نام و نشانی از آن اثر، فیلمساز و نویسنده باقی نمانده است.

حسینی‌پور در پایان گفت: بیایم و به ادبیات غنی خود وفادار باشیم و نسل جدید خود را با دریچه دوربین با آن آشنا کنیم. با توجه به اینکه در طول سال حدود 100 هزار عنوان کتاب در ایران و منتشر می‌شود و حداقل 15 هزار عنوان کتاب در حوزه ادبیات و داستان است؛ چقدر فیلمسازان ما توانسته‌اند از این آثار استفاده کنند؟ به نظرم ارتباط بین اهل قلم و فیلمسازان باید تداوم داشته باشد. ما آماده هستيم در سراي اهل قلم حلقه اين ارتباط باشيم.

در اختتامیه بخش سینما-کتاب جشنواره فیلم کوتاه تهران میرجلال الدین کزازی درباره پیوند ادبیات و سینما بیان کرد: من از دوست داران هنر سینما هستم و از سالیان دانش‌آموزی به این هنر دلبستگی داشتم. اما هرگز به شیوه دانشورانه به این هنر نپرداخته‌ام. آنچه خواهم گفت بازمی‌گردد به آزموده‌های من در پیوند ادب پارسی که هنری است گران‌سنگ در پهنه فرهنگ و ادب ایران زمین. وارونه هنر سینما پیشینه دیرینه نه تنها در ایران بلکه در جهان ندارد، این هنرِ دیگر، هنری که در زبان رخ می‌دهد پیشینه کهن در تاریخ و فرهنگ ایران داراست، ما ایرانیان به آن می‌نازیم که نخستین سروده آیینه جهان در این سرزمین سپند اهورایی در پیوسته آمده است گاهان زرتشت.

                  

این پژوهشگر مطرح کرد: تاریخ‌نگاران یونانی نوشته‌اند که در دربار ماد و هخامنشی پیشینه سخن سالاری روایی داشته است. مردمی می‌باید دیری با سخن زیسته باشند که چنین پیشه‌ای در کنار پیشه‌های دیگر پدید بتواند آمد. سعدی در شیراز غزل می‌سروده است؛ کمتر از ۶۰ سال پس از در گذشت سعدی جهانگردی نام آور از مراکش به نام ابن بطوطه هنگامی که به زورقی در نشسته بود بر رودی در چین می‌رفته است این سروده را از زبان زورقبان می‌شنود، زورقبانی که دانش نیاموخته است. ابن بطوطه پارسی نمی‌دانسته است اما این ترانه را به همان سان که می‌شنیده در سفرنامه خود بر نگاشته است. غزل سعدی در زمانی کوتاه سرزمین‌ها را در می‌نوردد از ایران می‌رسد به چین که در آن روزگار نماد دوری بوده است.

این نویسنده همچنین بیان کرد: باک نیست هنر سینما در ایران پدید نیامده و پیشینه چندان دیرینه‌ای در این زمینه ندارد. چرا باک نیست؟ چون ایران سرزمین هنر است. یکی از ویژگی‌های بنیادین در خوی ایرانی یکی از پایه‌های آنچه من نام آن را ناخودآگاهی تباری ایرانی می‌نامم که منش تباری ایران بر آن بنیاد گرفته است زیباپرستی و هنر دوستی است. ایرانی هنگامی که می‌خواسته است اندیشه‌های ژرف جهان‌شناسانه خود را بازنماید با دیگران در میان بنهد می‌کوشیده است جامه هنری زیبا بر پیکر آنها بپوشد. حتی از آن روی که آموزش دانش‌ها آسان‌تر بشود در یاد آموزنده بیش کارگر بیوفتد آموزه‌ها‌ را در زبان آهنگین، کارساز و اثر گذار می‌سرودند. پس ما ایرانیان می‌توانیم این هنر را هم از دیگران بستانیم اما مهر خود را چونان ایرانی بر آن بزنیم. هنری که هیچ نمونه‌ای در جهان باستان ندارد، به یکبارگی برآمده از جهان نو است.

وی در ادامه مطرح کرد: ما چگونه می‎توانیم از گنجینه گران‌سنگ ادب پارسی در آفرینش سینمایی چه فیلم کوتاه، چه فیلم بلند و چه پویانمایی بهره ببریم؟ سخن پارسی پیکره‌ها و قلمروهای گوناگون یافته است. نمونه شاهنامه شاهکاری است که در افزون بر ۵۰ هزار بیت و مثنوی مولانا در ۳۰ هزار بیت سروده شده است؛ پیکره‌هایی که دراز دامانده‌اند، اما از آن میان پیکره‌هایی در سخن پارسی است بسیار کوتاه. برجسته‌ترین آنها کالبدی است که آن را چارانه یا رباعی می‌نامند. سرودن رباعی از دید ساختار دشوارتر است از سرودن داستان‌های دراز دامان. سرودن چارانه بر پایه آن داستان پارسی بدان می‌ماند که کسی بخواهد دریایی را در کوزه‌ای بریزد، پیکره‌ای بسیار کوته اما اندیشه‌ای بسیار فراخ. اگر این گونه نباشد چارانه بی ارزش خواهد بود. بگونه‌ای می‌توان گفت هر چارانه داستانی کوتاه است. همه آن شگردهایی که در داستان بکار می‌بریم در چارانه به گونه‌ای گوهرین می‌توان یافت.

کزازی نمونه‌ای از رباعی خیام را خواند و گفت:
ز من رمقی ز سعی ساقی مانده است
وز صحبت خلق بیوفاقی مانده است
از باده دوشین قدحی بیش نیامد
از عمر ندانم که چه باقی مانده است
خیام در این چارانه داستانی می‌گوید، مصرع اول پیشینه داستان است؛ سخنور می‌گوید نیم جانی در تن من تنها نهفته است. در مصرع دوم می‌گوید که چرا نیم جانی تنها برای او مانده است! چون در جهانی می‌زید که مردم آن با وی ناسازگارند و همدلی نمی‌یابد. مصرع سوم همان شگردی است که داستان پژوهان آن را گره افکنی می‌گویند زیرا خیام گفت زندگانی او در گرو باده است.

وی در پایان مثالی از گلستان و خاقانی آورد مطرح کرد: من می انگارم کارگردانی آفرینشگر و چرب دست همین چارانه خیام را بی آنکه نیاز به نوشتن فیلمنامه داشته باشد می‌تواند فیلمی بر پایه آن بسازد. شاهنامه آنچنان سنجیده و در هم تنیده است که مانند همین سروده‌های کوتاه فیلمساز هنرمندی می‌تواند آنها را به صحنه ببرد.

در ادامه مراسم اختتامیه از کتاب «فن نگارش فیلمنامه کوتاه»، کم یعنی زیاد اثر کلودیا هانتر جانسون با ترجمه محمد گذرآبادی؛ کتاب «درباره عکاسی» اثر سوزان سانتاگ با ترجمه فرزانه طاهری و کتاب «ترکیب بندی تصویر در سینما و تلویزیون؛ تاریخ، زیباییشناسی و قاب بندی تصویر قطع عریض» اثر پتر وارد با ترجمه حمیدرضا احمدی لاری رونمایی شد.

احمدی لاری درباره کتاب «ترکیب بندی سینما و تلویزیون» گفت: این کتاب کم و بیش مانند همه کتاب‌های تصویری، قاب‌بندی و ترکیب بندی است اما تفاوتش با سایرین در این است که عمدتا نگاهش به  تصویر در پرده عریض است. زمانی که قطع پرده عریض وارد تلویزیون شد بسیاری به این سمت گرایش پبداکردند. این نوع پرده محاسن و معایبی دارد به عنوان مثال برای یک قاب درام خانوادگی، قاب پرده عریض در ابتدا چندان مناسب نبود چون ما برای گرفتن یک قاب دو نفره ما مجبور بودیم یا فاصله دو نفر را زیاد کنیم یا فضای اطراف را اضافه کنیم. در واقع جهان واقع برای تبدیل شدن به تصویر یک استحاله از سر می‌گذراند که بخشی از آن قاب بندی می‌شود و نکاتی که باید رعایت کنیم تا بخشی از ذهن بیننده را به هدف مورد نظر معطوف کنیم. در این کتاب از تاریخچه پیدایش پرده عریض و نکات کاربردی در بکار گیری آن نیز می‌گوید.

در پایان مراسم نفر دوم و سوم مسابقه بخش کتاب-سینما در سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران معرفی و جوایزی به آنها اهدا شد. از بین 13 فیلم کوتاهی که به سی و پنجمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران رسید ۵ فیلم نامزد بخش کتاب-سینما شد، فیلم «بازمانده» اثر فرزاد قبادی با اقتباس از داستان «چرا نمی‌رقصید» نوشته ریموند کارور شایسته تقدیر اعلام شد. همچنین فیلم «آن سوی دریاچه» ساخته عماد خدابخش با اقتباس از داستان «ویلاهای آن سوی دریاچه» اثر سیامک گلشیری جایزه سوم و فیلم «بچه» به کارگردانی مصیب حنایی اقتباسی از «بچه مردم» نوشته جلال‌آل احمد جایزه دوم را از آن خود کرد.