در مجموعههای قابل تامل، دانایی -نه دانش و اندیشه- و نگاه شاعر به هستی، کاملا مشخص است و شاعر از پراکندهگویی و معناگریزی پرهیز کرده است.
در سال 96، از تعداد شاعرانی که در حال تجربه مدرنیته و پست مدرنیته غریب و ناشناخته برای جامعه ایرانی و حتی شعر ایرانی بودند کم شده است، شاعران فیس بوکی از رونق افتادهاند و حتی شاعران جدی و مهم از جهان خصوصی خود در شعر فاصله گرفتهاند.اگر این روال به همین ترتیب پیش برود میتوان به جدیتر شدن شعر در عرصه ادبیات امروز ایران امیدوار بود. با تغییر سلیقه مخاطب و توجه منتقدین قطعا تلاش حوزه نشر مخصوصا ناشرینی که از سالها پیش بهعنوان ناشرین جدی شعر شناخته می شونددر افزایش کیفیت کتابهای شعر منتشر شده بیشتر خواهد شد. امیدواریم روزی برسد که عرضه شعر بیشتر از تقاضای آن نباشد. درحال حاضر تیراژ کتاب های شعر ارزشمند وقابل تامل نیز حداکثر هزار نسخه است تا جایی که صحبت از پرفروش بودن آنها با این شرایط شوخی به نظر میرسد. از طرفی شاهدیم که اسامی کتاب های شعر پرفروش معمولا با کتاب های برگزیده مخاطبین جدی شعر انطباق ندارد. متاسفانه استانداردهای لازم برای چاپ مناسب کتاب شامل طرح جلد، قطع و عطف کتابها، حتی فونت حروف و کاغذ مورد استفاده رعایت نمیشود، اما در این شرایط هم میتوان شاعرانی را یافت که دور از سلیقه بازار مینویسند و باور دارند که شعر فقط باید شعر باشد تا جدی گرفته شود.
«دختر ویولن زن در کوچههای برفی آذرماه» مجموعه شعر سیدعلی صالحی را نشر چشمه منتشرکرده است. نگاه خاص شاعری که اخیرا بیانیه شعر حکمت را منتشرکرده است و توجه بیشتر او در این کتاب به جهان و اجتماعی که در آن زندگی میکنیم این مجموعه را به یکی از بهترین کتابهایش در چندسال اخیر تبدیل کرده است.
«جبرنباتی» اثر شاهین شیرزادی است که نشر افراز آن را روانه بازار کتاب کرده است. مجموعهای از شعرهای بلند که وجه اشتراک آنها ایجاز در اغلب شعرهاست و خوشبختانه شیرزادی نشان داده است که جنون شاعرانه در شعر لزوما باعث معناگریزی نمیشود. در این صورت مخاطب میتواند شعر بلندی را تا انتها بخواند و بعد همه آن را به یاد بیاورد.
«استوا» دومین مجموعه شعر آزاده فراهانی است که انتشارات نصیرا آن را منتشر کرده است. این مجموعه اغلب از شعرهای بلند تشکیل شده است با دایره واژگانی خوب و سرشار از عاطفه زنانه بدون اینکه شاعر خواسته باشد شاخصههای نخنما و تکراری را در بعضی شعرهای زنان عمدا وارد شعر کند. به نظر میرسد فراهانی در این مجموعه به زبان خاص و مستقل خودش دست پیدا کرده است.
«به میچکا که روز و شبها پشت پنجرهام بود» اثر سعدی گل بیانی است که نشر چشمه آن را منتشر کرده است. بازهم مجموعهای از شعرهای بلند که سیر صعودی شاعر را نسبت به کتابهای قبلیاش «مدارک جعلی» و «برگهای بیعشوه ختمی» نشان میدهد. هیچ سطر یا بندی از این شعرها زاید و اضافی نیست و شناخت شاعر از زیبایی شناسی در زبان، فرم و ساختار، مخاطب را تا پایان شعرها همراه میکند.
زبیده حسینی مجموعه شعر «مثله شدن در جیبها» را در انتشارات نصیرا منتشرکرده است. شاعر تجربههایی را که در مجموعه شعر «مدادها شب را افقی میکشند» شروع کرده بود در این کتاب به مقصود رسانده است. شعرها همچنان زنانه است اما استحکام شیوه نگارشی و روایتهای شاعرانه زیبا این مجموعه را به اثری تامل برانگیز تبدیل کرده است.
«برسد به استخوانهایت» سومین مجموعه شعر روزبه سوهانی است که انتشارات مروارید آن را به بازار کتاب عرضه کرده است. شاعر این مجموعه نشان داده است که احترام به شکل سالم زبان در سرودن شعر به معنی سادهنویسی و سادهانگاری در آن نیست. او حتی در شعرهای کوتاه کتاب از همنشینی عناصری مثل ایماژ، توصیف و فضاسازی بسیار مناسب و آگاهانه استفاده کرده است.
شهریار بهروز، مجموعه شعر «چون اناری در مشت» را در انتشارات بوتیمار به چاپ رسانده است. بازهم مجموعهای که اغلب شعرهای آن بلند هستند. با وجود اینکه نگاه شاعر نسبت به مجموعه قبلی او «سرودی برای گوزنها» تغییر نکرده است اما او موفق شده در عین ایجاز، اشعاری با ساختار محکم و بهره مند از عنصر عاطفه بسراید.
نشر حکمت کلمه مجموعه شعر «حق تیر به سگهای خانگی» را از آناهیتا رضایی منتشر کرده است. کتابی که تخیل، فضاسازی، فرم و ساختار شعرها حول موضوع انسان و هستی او میگردد. نگاه زیباییشناسانه شاعر به تن، انسان، هستی و جهان ما را تا پایان مجموعه با خود همراه میکند و به یاد میاورد تنانگی در شعر به معنی اروتیسم آن هم از نوع مبتذل آن نیست.
کبوتر ارشدی، مجموعه شعر «بیا به دمشق سفر کنیم» را با انتشارات بوتیمار در کارنامه امسال خود دارد. شعرهایی که وجه اشتراک آنها زنانگی است اما ارشدی تلاش کرده است به بیان دنیای شخصی یک زن، عاشقانهها واحتمالا بیان مظلومیتهای او محدود نماند.
«گزیده تراکتورهای معاصر» مجموعه شعری از پژمان قانون است که انتشارات پاییزه بوشهر آن را منتشر کرده است. کتابی که عنوان عجیب و تا حدی نامتعارف آن به ما اعلام میکند با شعرهایی مواجه خواهیم شد که نه تنها در زبان، فرم و ساختار با هم متفاوت هستند، با شعر دیگران هم که به نوعی دیگرنویس یا متفاوتنویس هستند فرق دارند و مهمترین تفاوت آنها این است که پژمان قانون معنا و عاطفه را در شعرهایش حفظ کرده است.
از آنچه گفته شد میتوان به این نتیجه رسید که مجموعههای قابل تامل آنهایی هستند که دانایی -نه دانش و اندیشه- و نگاه شاعر به هستی در آنها کاملا مشخص است و شاعر از پراکندهگویی و معناگریزی پرهیز کرده است. به نظر میرسد دوری شاعران جدی از فضای فیسبوکی و امثال آن و تلاش آنها برای بقا در عرصه ادبیات موجب شده است که از سلیقه انسان کمحوصله امروز فاصله گرفته و حتی به سرودن شعر بلند روی بیاورند و ثابت کنند که شعر کوتاه یا بلند قرار است فقط شعر باشد و بس. همچنین نمیتوان از توجه بعضی ناشرین مثل نصیرا و حکمت کلمه در گزینش شعر خوب گذشت و البته لازم است ناشرین شهرستانی هم بیشتر دیده شده و مورد توجه قرار بگیرند.
آنچه در سالهای 95 و 96 در شعر ایران اتفاق افتاده است و حتی مرور مجموعههای شعر نخست شاعران در سال 96 که نوید ظهور شاعران جوان وجدی را به همراه دارد میتواند ما را به آینده شعر در سالهای بعد امیدوار کند.
نظرات