به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، «رمزشناسی حالات دست و بدن در هنرهای بودایی و هندویی» نوشته امیرحسین ذکرگو، پنجمین مجلد از مجموعه «نمادشناسی هنر شرق» است که در موسسه متن منتشر می‌شود. عنوان چهار مجلد نخست این مجموعه به ترتیب به این شرح است: «فیل در شمایل‌های هندویی و بودایی»، «مار در هنرهای هندویی و بودایی»، «پرنده‌های اساطیری در هنرهای هندویی و بودایی» و «ایزدان آب و آبزیان اساطیری».

حالات دست و بدن از ديرباز در آداب و مناسک دينی اقوام گوناگون نقشی نمادين داشته‌اند. شیوه‌های خاص عبادت و نیایش در دوره‌های نخستین تاریخ بشری، آیین‌هایی که ساختاری نمایشی دارند و... هرکدام در ساختار خود حرکاتی نمادین دارند. این حرکات نمادین در اديان ابراهيمی نیز نقشی برجسته را ایفا می‌کنند.

يهوديان به هنگام نيايش، دعا و تلاوت اوراد، بدن را به پيش و پس حركت می‌دهند. در سنت نيايش مسيحی، زانوزدن در مقابل محراب، فشردن كف دست‌ها در مقابل و كشيدن نقش صليب در جلوی بدن به هنگام نيايش در مقابل تمثال عيسای مصلوب، از آداب رايج دينی به شمار می‌رود. مسلمانان نیز در هنگام به جای آوردن نمازهای پنجگانه نیز باید به هنگام رکوع و سجود حرکت‌های خاصی انجام دهند. اما شاید بیشترین حرکات نمادین دست و بدن در آداب دینی ادیان شرق آسیا، به ویژه بودیسم و هندوییسم به چشم می‌خورد.

این حرکات به نسبت ادیان رایج و شناخته شده دیگر بسیار گسترده‌تر هستند. نویسنده در کتاب «رمزشناسی حالات دست و بدن در هنرهای بودایی و هندویی» با اشاره به نام هر یک از این حالات و حرکات به شرح و توضیح و تفسیر هرکدام پرداخته تا راهی برای فهم آداب نیایش در این سنن دینی پیش روی مخاطب قرار دهد.

کتاب از سه فصل اصلی و مداخل زیرمجموعه تشکیل شده است. در فصل نخست با عنوان «رمزشناسی حالات دست» نویسنده پس از توضیح مقدمه‌ای کلی درباب مفهوم مودرا به معرفی هشت مودرای اصلی سنت شمایل نگاری بودایی پرداخته است. عناوین این هشت مودرای اصلی به این شرح است: مودرای بی ترسی (ابهایا مودرا)، مودرای احسان (وارادا مودرا)، مودرای تمرکز (دهیانا مودرا)، مودرای چرخ قانون (دهارما چاکرا مودرا)، مودرای موعظه (ویتارکا مودرا)، مودرای الماس (واجرا مودرا)، مودرای شهادت زمین (بهومی سپارشا مودرا) و مودرای نیایش (انجالی مودرا).

نویسنده در فصل دوم با عنوان «مودراهای فرعی» طیف وسیع‌تری از مودراها در دو سنت اصلی بودایی و هندویی و شاخه‌های منشعب از آن را معرفی و تحلیل کرده است. فصل سوم نیز رمزشناسی حالات بدن در آداب و شمایل‌های بودایی و هندویی را مورد بررسی قرار داده است. این فصل به‌ویژه در درک آثاری که تمثال بودا را در حالت‌های نشسته، ایستاده، آرمیده و حتی به صورت شمایل‌های چندسر، تجسم کرده‌ و یا به تصویر کشیده‌اند، بسیار مهم است.

همچنین از هر حرکت و مودرا نیز تصویری طراحی شده که در کتاب برای فهم بیشتر مخاطبان درج شده است. تعدادی تصویر رنگی نیز از آثار هنرهای تجسمی اعم از نگارگری و مجسمه‌سازی که از دوره‌های تاریخی گذشته باقی مانده، نیز در کتاب به کار برده شده‌اند. دانشجویان رشته‌های مختلف هنر و علاقه‌مندان در منابع تاریخ هنر با تصاویر مجسمه‌ها و آثار نگارگری مربوط به فرهنگ و تمدن بودایی مواجهه خواهند شد که هرکدام از آن پیکره‌ها حالت بدن و دست‌ها در شرایط خاصی است. این رمزآلودگی در آیین‌های نمایشی سنتی شبه قاره هند بویژه نمایش «کاتاکالی» بیشتر مخاطبان غیرمرتبط با آن فرهنگ را درگیر خود می‌کند.

مطالعه کتاب «رمزشناسی حالات دست و بدن در هنرهای بودایی و هندویی» ضمن رمزگشایی از آن حرکات، بینش زیباشناختی مخاطب را در مواجهه با آثار و میراث بجای مانده از هنر شرق، غنی می‌کند. بدون شناخت این حرکات شاید بسیاری از آثار برای مخاطبان دیگر فرهنگ‌ها بی‌معنی باشد.

«رمزشناسی حالات دست و بدن در هنرهای بودایی و هندویی» نوشته امیرحسین ذکرگو با شمارگان هزار نسخه، 278 صفحه و بهای 29 هزار تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری (متن) فرهنگستان هنر روانه کتابفروشی‌ها شده است.