عباس جهانگیریان در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) اظهار کرد: ادبیات کودک در طول سالیان متمادی با فراز و فرودهای زیادی روبه‌رو بوده است و نهادهای دولتی در این تحولات نقش چشمگیری داشته‌اند. با اینکه قبل از انقلاب به‌جز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ناشر دولتی بارز و فعالی در حوزه ادبیات کودک نداشتیم و اغلب ناشران خصوصی بودند اما کانون به نوبه خود توانست تاثیر بسزایی در رشد ادبیات کودک داشته باشد.
این نویسنده و پژوهشگر ادامه داد: در واقع کانون پرورش فکری نخستین نهاد دولتی است که نقش تعیین کننده‌ای در انتشار کتاب، تئاتر کودک، جذب مخاطب و پایه‌ریزی سینمای ایران داشته است و ما بخشی از سینما و تئاتر ایران را مدیون واحد سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هستیم. به طوری‌که می‌توان گفت حداقل 15 نفر از هر 20 فیلمساز بزرگ و مشهور ایرانی کارشان را از بخش سینمای کانون پرورشی شروع کرده‌اند.
وی درباره نحوه ورودش به حوزه نویسندگی گفت: بسیاری از نویسندگان، تصویرگران، نمایشنامه‌نویسان معروف مانند صمد بهرنگی، فرشید مثقالی، پرویز کلانتری و علی اکبر صادقی نیز برای نخستین بار از طریق کانون به مخاطبان معرفی شدند. نخستین آشنایی من نیز با کتاب‌های رمان و ترجمه کتاب ازطریق کانون پرورش فکری بوده است.
جهانگیریان گفت: ادبیات کودک در دهه‌های گذشته چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب از نظر کمی دارای رشد خوبی بوده و نمودار تعداد عناوین منتشر شده از سال 1347 تا به حال رشد زیادی را نشان می‌دهد، اما به لحاظ کیفی نمی‌توانیم ادعا کنیم که هر چه پیش رفته‌ایم کیفیت در ادبیات کودک بهتر شده است.
نویسنده نمایشنامه «یادگار جم» ادامه داد: اگر بخواهیم تاثیر دولت و نهادهای دولتی را در دهه‌های مختلف بعد از انقلاب با هم مقایسه کنیم، می‌بینیم که در این دوران هم فراز و فرودهای زیادی وجود داشته به طوری که نقطه عطف این تحول در ادبیات کودک در سال‌های 57، 58، 59 و 60 بوده است که موجی از کتابخوانی در جامعه ایجاد شد و بسیاری از کتاب‌ها در این زمان چاپ‌های زیادی را در طول یک سال تجربه می‌کردند. با آغاز جنگ تحمیلی در ایران این موج فروکش کرد و حمایت دولت از ناشران کاهش یافت و فرهنگ و صنعت نشر به حاشیه رفت. این وضعیت با پایان یافتن جنگ و آغاز دوران سازندگی و اصلاحات بهبود یافت و توجه به ادبیات به ویژه ادبیات کودک افزایش پیدا کرد و ارتباطات دولت با نهادهای مرتبط با ادبیات مانند انجمن نویسندگان و شورای کتاب کودک افزایش یافت و این رشد و تحول در ادبیات کودک از دهه 70 تا سال‌های آغازین دهه 80 ادامه پیدا کرد.
جهانگیریان اضافه کرد: متاسفانه در حال حاضر دچار رکود شده‌ایم و از اواخر دهه 80 تا به حال به دلیل کم‌توجهی دولت در حوزه فرهنگ و مخصوصا ادبیات کودک شاهد افول بوده‌ایم. حمایت دولت از ناشران و دست‌اندرکاران ادبیات بسیار کم شده و این مساله سبب شده بسیاری از نویسندگان این حوزه منزوی و از ادامه فعالیت منصرف شوند. ارتباط دولت با نهادهای مرتبط با این حوزه مانند انجمن نویسندگان کودک، بنیاد تئاتر کودک، شورای کتاب کودک، انجمن قلم و... بسیار کم و محدود شده است.
نویسنده رمان «خانه درختی» گفت: درحالی که در بسیاری از کشورهای دیگر وضع به این شکل نیست، رئیس جمهوری هر کشور و وزرا در تلویزیون درباره اقدامات و برنامه‌هایشان گزارش می‌دهند و مردم را در جریان کارهایشان قرار می‌دهند اما این اتفاق در کشور ما کمتر می‌افتد؛ به عنوان مثال قرار بود به منظور توسعه و تحول کتابخانه‌های مدارس اقداماتی از سوی دولت انجام شود، همچنین قرار بود زنگ مطالعه در مدارس کشور ایجاد شود، اما باید دید تا چه اندازه این اتفاقات عملی شده است؟
جهانگیریان یادآوری کرد: متاسفانه کودکان و نوجوانان ما هیچ اطلاعی از روند ادبیات کودک در ایران ندارند و اغلب آنها هیچکدام از نویسندگان کودک و نوجوان کشورمان را نمی‌شناسند. طی بررسی که در بیش از 30 مدرسه در سطح کشور انجام داده‌ام، متوجه شدم که فقط تعداد انگشت شماری از بچه‌ها، نویسندگان و شاعران حوزه کودک و نوجوان را می‌شناسند و این یعنی جلوه‌ای از انحطاط فرهنگی در جامعه، که بسیار نگران کننده است. در این زمینه نهادهایی مانند صدا و سیما و آموزش و پرورش کم‌کاری کرده‌اند.
وی ادامه داد: اگر آموزش و پرورش سیر ادبیات کودک در ایران را در قالب یک کتاب درسی تهیه کرده و به بچه‌ها آموزش دهد و همچنین این کتاب‌ها در مراکز تربیت معلم به مربیان و معلمان تعلیم داده شود، دیگر با معلمان و دانش‌آموزانی بی خبر از روند ادبیات کودک در ایران روبه‌رو نخواهیم بود. از طرفی اگر کتابخانه‌های مدارس با کتاب‌های مورد نیاز بچه‌ها پر شود دیگر با کودکانی گریزان از کتابخوانی مواجه نمی‌شویم.
نویسنده کتاب «جنگ که تمام شد، بیدارت می‌کنم» گفت: در حال حاضر دولت از بخش فرهنگ و به ویژه ادبیات کودک غافل شده است. دولت باید بجای نظارت و تصدیگری با نهادهای مرتبط با ادبیات کودک تعامل داشته باشد و ماهیانه نشست‌هایی را با کارشناسان این حوزه و نهادهای مربوطه برگزار کنند تا مشکلات شناسایی و برطرف شوند.
جهانگیریان به نقش ممیزی در توسعه و تحول ادبیات اشاره کرد و گفت: همچنین ممیزی کتاب که از سوی دولت اعمال می‌شود ازجمله مواردی است که بر نقش نهادهای دولتی بر روند توسعه و تحول ادبیات کودک تاثیرگذار بوده است. امروزه شاهد تاثیرات سیاسی و اعمال سلیقه‌های شخصی بر نشر کتاب هستیم و به‌جز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محفل‌های دیگری نیز در این زمینه اعمال نظر و نفوذ می‌کنند و محدودیت‌های زیادی در چاپ کتاب وجود دارد که مانع از بروز خلاقیت نویسندگان می‌شود.
عباس جهانگیریان، نویسنده کودک و نوجوان، پژوهشگر و نمایشنامه نویس، در سال 1333 در قم متولد شد. وی دارای مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی است. جهانگیریان با مجموعه شعر «نون و زيتون» در سال 1358 به طور جدی وارد حوزه نويسندگی شد و تا به حال آثار زیادی را برای کودکان و نوجوانان منتشر کرده است که از آن‌جمله می‌توان به «قصه هامون و دريا»، «خواب دخترها چپ نيست»، «شازده كدو»، «تركه انار»، «اردشير بابكان»، و «جنگ كه تمام شد بيدارم كن»، «ابن مقفع»، «فارابی» و «دفترچه مشكل‌گشا» اشاره کرد.
در این باره بیشتر بخوانید:
اسدالله شعبانی: اشتباهات مدیران، فرهنگی مردم را از کتاب دور می‌کند/ کم‌توجهی به اصول زبان فارسی در کتاب‌های درسی
مجید راستی: دولت کتاب‌های مورد نیاز مردم را در کتابخانه‌ها عرضه کند/ برگزاری نمایشگاه‌های کتاب به اقتصاد کتابفروشی‌ها ضربه می‌زند
محمود برآبادی: نگاه نهادهای دولتی به ادبیات کودک صرفاً تربیتی است/ نقش نهادهای غیردولتی را جدی بگیریم
کاشفی خوانساری: نهادهای دولتی روند طبیعی چرخه نشر کتاب کودک را مختل کرده‌اند/ حمایت آری؛ تصدیگری نه!
حمایت دولت از ادبیات کودک و نوجوان آری، استیلای سیاسی بر آن نه/ یادداشتی از محسن هجری
سه‌شنبه ۲۷ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۹:۴۸
نظر شما