به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب‌های درسی «تفکر و پژوهش» پیش از ظهر چهارشنبه (6 اسفندماه) در محل دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران برگزار شد.
 
آسیب‌شناسی کتاب‌های پنج پایه ابتدایی
در این نشست که در ادامه سلسله‌ هم‌اندیشی‌های برنامه درسی «پُرسا» برگزار شد، دکتر نرگس سجادیه، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، دکتر روح‌الله کریمی، پژوهشگر گروه «فبک» پژوهشگاه علوم انسانی و دکتر میترا دانشور، ​مسئول گروه تالیف کتاب‌های «تفکر و پژوهش» به سخنرانی پرداختند.
 
در ابتدای این نشست، دکتر میترا دانشور، ​درباره موضوع «تفکر و سبک زندگی» گفت: آموزش و پرورش در سال 91 تصمیم گرفت تا با افزودن پایه ششم ابتدایی، آنچه در آسیب‌شناسی کتاب‌های پنج پایه ابتدایی ضعف نامیده می‌شد، در این پایه بررسی و رفع کند.
 
وی افزود: در این پایه، به طرح درس «پرورش و پژوهش» پرداختیم که پس از تغییر نام، با عنوان درس «تفکر و پژوهش» شناخته شد؛ پشتوانه این درس حوزه یادگیری و تفکر است و پس از بررسی، پژوهش و آسیب شناسی محتوای آن، در حال تألیف راهنمای آن هستیم.
 
بررسی تفکر و پژوهش کودکان در سراسر جهان
​مسئول گروه تالیف کتاب‌های تفکر و پژوهش درباره بررسی‌‍‌های انجام شده اظهار کرد: در گام نخست، اقداماتی را که در حوزه بررسی تفکر و پژوهش کودکان در سراسر جهان انجام شده  بررسی کردیم.
 
دانشور ادامه داد: در راستای طرح درس «تفکر و پژوهش» در پایه ششم ابتدایی، با متولیان این حرکت در ایران از جمله بنیاد حکمت صدرا، کانون پرورش فکری کودکان، مجمع عالی حکمت قم و پژوهشگاه علوم شناختی مکاتباتی انجام دادیم که در نتیجه کانون پرورش فکری کودکان و پژوهشگاه علوم شناختی به درخواست همکاری ما پاسخ مثبت دادند.
 
وی گفت: در گام‌های بعدی به سراغ بررسی اسناد و ضرورت‌های برنامه‌های ملی رفتیم و پس از طرح 9 پرسش، آن را در اختیار دانش‌آموزان پایه پنجم ابتدایی قرار دادیم. نتیجه این پرسشنامه‌ها این بود که پرسشگری در میان دانش‌آموزان از بین رفته و برای تفکر و پژوهش تنها به چارچوب محتوای کتاب‌های درسی اکتفا می‌کنند.
 
مفهوم‌آموزی در دانش‌آموزان، به مفهوم‌سازی
مسئول گروه تالیف کتاب‌های تفکر و پژوهش افزود: تأکید ما در طراحی این درس این بود که به جای مفهوم‌آموزی در دانش‌آموزان، به مفهوم‌سازی روی بیاوریم. برای رسیدن به این هدف، علاوه بر توجه به تفاوت‌های فردی، از رسانه‌های گوناگون و تجربه‌های داخلی و خارجی استفاده کردیم.
 
دکتر نرگس سجادیه، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران از دیگر سخنرانان این نشست بود که با موضوع «بررسی کتاب‌های درس تفکر و پژوهش از منظر پرورش تفکر» اظهار کرد: در سال 88 پژوهشی را انجام دادم که به تازگی در حال بازتولید آن هستم. پرسش اساسی مطرح شده در این پژوهش این بود که «کدام مؤلفه ‌های تفکر در کتاب‌های موجود پرورش تفکر مورد توجه و چه ابعادی مورد غفلت قرار گرفته است؟»
 
وی ادامه داد: مؤلفه‌های تفکر در چارچوب‌های نظری متفاوت است. افراد مختلف، دیدگاه‌ها و تعاریف مختلفی دارند و به همین دلیل برای بررسی محتوای یک کتاب درسی، ابتدا باید به چارچوب و تعریف واحدی برسیم.
 
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: مهم‌ترین مشکل درس‌ «تفکر و پژوهش» در یک نگاه، مشکل در پرداختن متعادل به مؤلفه‌های تفکر است. ما نمی‌توانیم از کودکانی که هنوز به سن بلوغ نرسیده‌اند، انتظار مدیریت در تفکر و گرایش را داشته باشیم.
 
مشکل در انتقال مهارت‌ها به دانش‌آموزان
آخرین سخنران این نشست، دکتر روح‌الله کریمی، پژوهشگر گروه «فبک »پژوهشگاه علوم انسانی بود که به نقد برنامه درسی «تفکر و پژوهش» از دید فلسفی و اجرایی پرداخت و اظهار کرد: در آموزش تفکر محور، در درجه نخست مجموعه‌ای از مهارت‌ها را می‌توان به دانش‌آموز منتقل کرد، اما در صورتی‌که مربی آموزش دیده و ماهر وجود نداشته باشد، در انتقال این مهارت‌ها با مشکل روبه‌رو خواهیم شد.
 
وی افزود: نباید انتظار داشت تنها با لوح فشرده آموزشی، کتاب راهنمای دبیران و چند دوره کارورزی، دبیران توانایی انتقال مهارت‌های مورد انتظار به دانش‌آموزان را داشته باشند.
 
دانش‌آموز به جای تفکر، مورد القای فکری قرار گرفته است
کریمی در ادامه گفت: مشکل دیگر، به بخش اجرای این طرح باز می‌گردد. با توجه به گزارش‌های دریافتی از مدارس، مشخص است که به دلیل کارآزموده نبودن مربیان، کلاس درس «تفکر و پژوهش» در عمل تبدیل به کلاس جبرانی سایر درس‌ها شده است.
 
پژوهشگر گروه «فبک» پژوهشگاه علوم انسانی ادامه داد: در تعریف رویکرد نباید به بهانه این‌که به فکر بومی‌سازی هستیم، چشم خود را بر تجربه‌های جهانی ببندیم و از صفر شروع کنیم.
 
کریمی در پایان سخنان خود افزود: در این کتاب دیده شده که در ابتدای هر درس، هدف از درس نوشته شده است. این مساله به نوعی نقض غرض محسوب می‌شود و دانش‌آموز به جای تفکر، مورد القای فکری قرار می‌گیرد.
 
نشست نقد و بررسی کتاب‌های درسی «تفکر و پژوهش» پیش از ظهر چهارشنبه (6 اسفندماه) در محل دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران برگزار شد.