خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ سعیده محبی: «حسن بن علی امام عسکری علیه‌السلام» کتابی است تألیف مرضیه محمدزاده که در آن به بررسی یکی از خطیرترین دوران‌های تاریخ شیعه پرداخته است و به استناد منقولات و مدارک تاریخی از نقش مهم و برجسته امام حسن عسکری (ع) در هدایت شیعیان پرده‌برداری می‌کند. محمدزاده در این کتاب به بررسی سیره امام حسن عسکری (ع) و نحوه تعامل ایشان با دستگاه خلافت عباسی و نیز ارتباط با شیعیان از طریق تقویت سازمان وکالت و جز آن و نیز به تبیین تلاش‌های حضرت در مهیاسازی فضای ورود به عصر غیبت صاحب‌الامر (عج) پرداخته است.

نویسنده در پیشگفتار این کتاب اشاره کرده است که تبیین دوره حساس زندگی امام عسکری (ع) و چگونگی رهبری شیعه، شیوه‌ها و راهکارهای ارتباطی آن حضرت با شیعیان در نقاط دور و نزدیک که از جمله مهمترین آنها سازمان وکالت بود، نقش ایشان در آماده‌سازی شیعه برای ورود به عصر غیبت و تلاش برای اثبات ولادت فرزندشان حضرت مهدی (عج)، نشان دادن فرزندشان به خاصان شیعه با رعایت اصل احتیاط و تقیه و سرانجام، نقش مهم علمی، ارشادی و معنوی آن حضرت، از محورهای مهمی هستند که در زندگی امام عسکری (ع) باید به آن توجه کرد.

از عقاید ناسالم تا جعل حدیث
نویسنده کتاب «حسن بن علی امام عسکری علیه‌السلام» ضمن بررسی ویژگی‌های عصر امام عسکری (ع) یادآور شده است که: عصر امام عسکری (ع) از نظر عقاید و روش‌های فکری، عصر سالم و صحیحی نبود و همه گونه دعوت‌ها و گرایش‌ها در آن رواج داشت. امام نیز بنا به وظیفه خویش به شبهه‌زدایی و تبیین عقاید حق می‌پرداخت. در این عصر، ایجاد شبهه از سوی مخالفان اسلام با انگیزه گمراه ساختن مسلمین رواج داشت و از آنجایی که امام، دیده‌‌بان مکتب و مدافع دین خداست، آن حضرت نمی‌توانست نسبت به جریان‌های فکری و انحرافات اعتقادی زمان خود بی‌تفاوت باشد و با بیان حق روشنگری می‌کرد.

وی افزوده است: برخی از این گرایش‌های انحرافی پیرامون قرآن بود. برای مثال اسحاق کندی به گمان خود کتابی درباره تناقضات قرآن نوشت. امام، دلایلی در رد شبهه‌افکنی‌های اسحاق به شاگرد او آموخت و حتی شیوه بحث و برخورد با او را هم بیان کرد. این سخنان امام باعث روشن شدن حق برای اسحاق شد تا آنجا که نگاشته‌های خود را از بین ببرد و بسوزاند. در عصر امام عسکری (ع) مسائل مختلف دیگری از جمله در باب ذات و صفات خداوند نیز مطرح بود و امام در پاسخ به کسانی که درباره صفات خداوند پرسش می‌کردند، توصیه می‌فرمود که از آن چه در قرآن ذکر شده، پا فراتر نگذارند.

محمدزاده در بررسی انحراف‌های عصر امام عسکری (ع)، به رواج جعل حدیث و نشر روایات دروغین در میان مردم اشاره می‌کند و می‌گوید که آن حضرت نسبت به کسانی که با جعل حدیث، روایات دروغ را به آن حضرت و پدر بزرگوارش نسبت می‌دادند، محاجه و درباره آنها افشاگری می‌کرد و از شیعیان می‌خواست تا آنان را طرد کنند و فریب دروغ‌پراکنی آنان را نخورند.

جلوگیری از نشر فضایل و علوم امام
با وجود همه سخت‌گیری‌های خلفای عباسی نسبت به ارتباط شیعیان با امام عسکری (ع)، احادیث و روایات زیادی از امام عسکری (ع) در منابع حدیثی موجود، نقل شده است و راویان از آن حضرت کم نیستند. مؤلف این کتاب ضمن اشاره به محدودیت‌ها و حصارهای خلفا برای امام عسکری (ع)  متذکر می‌شود: خلفای عباسی، برای جلوگیری از نشر فضایل و علوم آن حضرت، تضییقاتی را برای او و مردم در ارتباط و دیدار فراهم کرده بودند. درعین حال، عالمان و راویان در هر فرصتی که پیش می‌آمد با آن بزرگوار دیدار می‌کردند. آنان از حافظان میراث علمی و فقهی و کلامی امام بودند. آن چه درباره همه امامان شیعه می‌توان گفت این است که آنان داناترین و با فضیلت‌ترین چهره‌های عصر خود بودند. امام عسکری (ع) نیز این گونه بود. هرچند حصارهای خلفا و محدودیت‌های گوناگون نمی‌گذاشت ابعاد وجودی امام برای توده مردم آشکار شود ولی آنان که ایشان را می‌شناختند آن حضرت را با این ویژگی می‌ستودند.

درباره کتاب
مرضیه محمدزاده در تالیف این کتاب از تمامی کتب قدیمی و  از کتب نویسندگان جدید که به نوعی از امام عسکری (ع) سخن گفته‌اند، بهره برده و سعی کرده است که زندگانی آن حضرت از بدو تولد تا شهادت را مورد بازشناسی قرار دهد. او در این رهگذر اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه اسلام را نیز مورد ارزیابی و تحلیل قرار داده است.

کتاب در دو فصل تنظیم شده است: فصل اول با نام زندگانی تاریخی امام عسکری (ع) شامل دوازده بخش است که بخش اول با عنوان «طلوع خورشید» آغاز می‌شود و در بخش‌های بعد به مسائلی چون سیره عملی امام، نصوص و دلایل امامت، معجزات و کرامات، خلفای معاصر آن حضرت، فعالیت‌های سیاسی ـ اجتماعی امام، سازمان وکالت، قیام‌ها و شورش‌های عصر امام، کتب منسوب به آن حضرت، شهادت آن بزرگوار و مسائل پس از شهادت امام را در بر می‌گیرد. تاریخچه بقعه و آستان عسکریین نیز در انتهای این فصل آمده است.

کتاب «حسن بن علی امام عسکری علیه‌السلام» در فصل دوم شامل دوازده بخش است و اختصاص به زندگانی معرفتی امام عسکری (ع) دارد. در این فصل حیات آن امام از منظر علمی مورد بررسی قرار می‌گیرد. مؤلف در ابتدا اصحاب و راویان احادیث امام را برشمرده و مختصری از شرح احوال آنان را مطرح کرده و در ادامه به مسائلی چون عقاید و آموزه‌های اعتقادی عصر آن حضرت؛ امام و حوزه‌های معارف دینی؛ قرآن و حدیث؛ احکام؛ آموزه‌های اخلاقی؛ رساله‌ها، نوشته‌ها و نامه‌های آن حضرت؛ دعاهای امام؛ زیارت‌نامه‌های آن حضرت و نیز امام در دیدگاه معصومان و اندیشمندان پرداخته است. «امام در آینه ادب» بحثی است که به عنوان پایان‌بخش در انتهای فصل دوم آمده و طی آن به برخی اشعار قرائت‌شده به مناسب‌هایی توسط آن حضرت که مضمون آنها اندرز و حکمت و ارشاد مردمان بوده و همچنین اشعاری در مدح امام عسکری (ع) اشاره شده است. در تکلمه فصل دوم، نویسنده به کتبی که به طور مستقل درباره امام عسکری (ع) نوشته شده با عنوان کتابنامه امام حسن عسکری (ع) پرداخته است.
گزیده‌ای از کتاب
در بخش «رساله‌ها، نوشته‌ها و نامه‌های امام علیه‌السلام» از جمله به نامه‌ای اشاره شده است که امام عسکری (ع) یکی از شیعیانشان را در آن به چگونگی رویارویی با مشکلات زندگی اندرز می‌دهند. ترجمه بخشی از این نامه کوتاه را می‌خوانیم:

"مادامی که تحمل داری، از کسی چیزی نخواه زیرا هر روز، روزیِ تازه‌ای دارد. و بدان که اصرار در خواسته‌ها ارزش آدمی را سلب می‌کند و باعث سختی و رنج می‌گردد...

صبر کن تا خدای تعالی برای تو دری را بگشاید که ورود در آن راحت و آسان باشد...

چه بسا که دگرگونی، نوعی از تأدیب خداوند باشد و بهره‌وری دارای مراتبی است. در چیدن میوه‌ای که نرسیده، شتاب مکن. چیدن میوه به هنگام رسیدن، ممکن است و آن هنگام خود به آن خواهی رسید...

بدان که مدبّر تو از زمانِ شایسته به حال تو، از تو داناتر است. پس در همه امورت به او اطمینان کن تا حال و کارت خوب و نیکو شود. و قبل از وقت برای نیازهایت عجله مکن که در این صورت دل و جانت تنگ می‌شود و ناامیدی، تو را در بر می‌گیرد." (صص 405 ــ 406)

کتاب «حسن بن علی امام عسکری علیه‌السلام» تألیف مرضیه محمدزاده برای نخستین بار تابستان سال 1393 در 564 صفحه توسط انتشارات «دلیل ما» به بهای 300  هزار ریال منتشر شده است.