به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست تخصصی «نقد ترجمه مبتنی بر تحلیل انتقادی گفتمان» با حضور دکتر کوروش عاکف، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد و مدرس زبانشناسی و محمدرضا اربابی، امروز (چهارم بهمن‌ماه) در محل پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و ارتباطات علوم انسانی برگزار شد.
عاکف، در این نشست با اشاره به اهمیت ترجمه در زبان و فرهنگ مقصد گفت: بعضی از کارهای ترجمه قابل نقد نیست و تنها می‌توان آنها را ارزشیابی کرد. هنگام ارزشیابی ترجمه، باید ابتدا میزان طبیعی آن را بررسی تا بتوان در مورد آن قضاوت کرد.
وی افزود: قضاوت درباره یک ترجمه نیازمند ملاک‌های مشخصی است که این ملاک‌ها همواره ثابت نیستند. نکته مهم در ارزشیابی ترجمه، تمرکز بر مفهوم و معادل‌سازی است. هنگامی که متن ترجمه می‌شود در واقع متن جدیدی به وجود آمده است.
عاکف در ادامه مبحث ارزشیابی ترجمه اظهار کرد: ارزشیابی متن مبتنی بر زبانشناسی است، در یک متن ترجمه شده همواره نکاتی کم و یا اضافه شده است به عبارتی دیگر ارزشیابی متن ترجمه شده به بررسی مواردی می‌پردازد که نشانگر دلیل و چگونگی تغییرات صورت گرفته در متن باشد.
هدف از ارزشیابی، یافتن هنجارها و نقش متن ترجمه شده در جامعه است
این استاد دانشگاه تصریح کرد: هدف از ارزشیابی رسیدن به پاسخ پرسش‌هایی مانند این‌که «آیا مخاطبان از این متن استفاده کرده‌اند؟»، «آیا به هدف ترجمه رسیده‌ایم؟»، «این ترجمه چطور بر جامعه مخاطب تأثیر گذاشته است؟» است.
وی گفت: در ارزشیابی متن ترجمه شده، هدف تعیین ترجمه قوی یا ضعیف نیست؛ بلکه هدف یافتن هنجارها و نقش متن ترجمه شده در جامعه است.
عاکف ادامه داد: ترجمه، خلق یک اثر جدید است. مترجم با ترجمه یک متن مطابق با هنجارهای جامعه خود در واقع یک مفهوم جدید را به جامعه خود انتقال می‌دهد و با توجه به این‌که به‌طور معمول هر مترجم زیر نظر سازمان یا نهادی ترجمه یک متن را بر عهده می‌گیرد، می‌توان نتیجه گرفت ترجمه همیشه باید از فیلترهایی رد شود.
نقش و تاثیر ایدئولوژی مترجم در متن ترجمه شده
وی با اشاره به وجود کنترلگرهای مختلف در راه ترجمه افزود: با وجود کنترلگرهای مختلف در مسیر ترجمه شرایط عرضه ترجمه ایده‌ال هرگز امکان‌پذیر نیست، زیرا همواره نهادهای کنترل کننده، اهرم‌های قدرت سازمانی و اید‌ئولوژی‌های حاکم بر جامعه بر متن ترجمه شده تاثیر می‌گذارد. اما مترجم فردی است که با وجود همه این کنترلگرها، نهضت یا دیدگاه جدیدی در جامعه ایجاد می‌کند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: حوزه نقد ترجمه، تنها به زبان و زبانشناسی محدود نمی‌شود، در تحلیل ترجمه، گاهی تفکری نهادینه شده و به صورت ایدئولوژی در جامعه پذیرفته شده است، به صورتی که حتی مترجم هم به آن توجهی ندارد و با توجه به این دیدگاه در هنگام ترجمه، متن اصلی را تغییر می‌دهد.
عاکف درباره نقد ترجمه گفت: هنگامی که تصمیم به نقد یک متن ترجمه شده می‌گیریم، باید توجه داشت که متن ترجمه شده زنجیره‌ای متوالی از متن‌های پی‌درپی را ایجاد خواهد کرد، به همین دلیل نقدکننده باید با توجه به دیدگاه و ایدئولوژی نویسنده متن اصلی و مقایسه آن با متن ترجمه شده به نقد متن مورد نظر بپردازد.
تأثیرپذیری متن ترجمه شده از متن‌های گذشته
وی ادامه داد: یک متن در واقع با الهام گرفتن از متن‌هایی که در گذشته و با همین موضوع نوشته شده‌اند به‌وجود می‌آید و خود الهام بخش متن‌های دیگری خواد بود. پس از ترجمه به زبانی دیگر در واقع از خط فرهنگی گذشته و از جامعه‌ای به جامعه دیگر رفته است، در این رهگذر مفهوم آن با توجه به هنجارهای جامعه هدف تا حدودی تغییر می‌کند که این تغییر در جامعه مقصد باز هم با توجه به متن‌های موجود در جامعه است و خود الهام بخش متن‌های دیگری خواهد بود.
عاکف اظهار کرد: به دلیل ساختار و نوع هر متن، هر تغییر در متن ترجمه شده را نمی‌توان ایدئولوژی و جامعه‌نگری دانست، زیرا هر تغییری ملاک قضاوت و نقد ترجمه نیست و تنها تغییراتی که با تاثیرپذیری از جهان‌بینی مترجم و سلیقه‌ای تغییر یافته است باید بررسی شود.
نشست تخصصی «نقد ترجمه مبتنی بر تحلیل انتقادی گفتمان» صبح شنبه (چهارم بهمن‌ماه) در محل پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و ارتباطات علوم انسانی برگزار شد.
شنبه ۴ بهمن ۱۳۹۳ - ۱۸:۰۸
نظر شما