به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) شیخ‌الاسلامی افزود: ما در مسیر فراگیری ابزارهای هوشمند قرار داریم و اگر اهمیت این مسائل بر ادبیات کودک را به بهترین نحو بررسی کنیم می‌توانیم موفق باشیم. تعمق نظری بر اینکه این ابزارها چه تاثیری بر متن و خواننده می‌گذارند چارچوب اصلی تحلیلی است که می‌خواهیم از آن استفاده کنیم. می‌خواهیم ببینیم آیا این شکل جدید کتاب با عنوان کتاب زنده مناسب است و فضای خواندن را بین نویسنده و مخاطب تغییر می‌دهند؟ و اگر این تغییر ایجاد می‌شود چه پیامدهایی دارد و آیا این تغییرات به اندازه‌ای هست که معنای خواندن را تغییر دهد؟ من تاثیر این خواندن جدید در معنای خواندن و پیامدهای نظری را در تحقیقاتی بررسی کرده ام.
وی افزود: ابتدا ببینیم کتاب زنده چیست؟ باید بگویم بین کتاب زنده و بازی و انواع محصولات موبایلی تفاوت وجود دارد. این تفاوت شامل موارد زیر می‌شود. در کتاب زنده باید کلمات و خواندن محور اپلیکشین باشد، همچنین با محور دیجیتال روزنمایی شده باشد. همچنین کتاب‌ها برای تکمیل‌شان نیاز به کمک کاربر دارند چون این کتاب‌ها با کتاب‌هایی که از متن و انیمیشن هستند تفاوت دارند. در کتاب‌های زنده فرایندها با مشاورت و مشارکت مخاطب صورت می‌گیرد.
وی افزود: در واقع با کتاب‌های زنده می‌توان آموخت، بازی کرد، مشهور شد و وقت گذراند اما مهم این است که ما به عنوان مخاطب می‌خواهیم چه استفاده‌ای از آن بکنیم؟ دومین مساله‌ای که در این بین اهمیت دارد ظرفیت‌های خواننده است و کدهای مشترکی که بین مخاطب و کاربر ایرانی وجود دارد.
شیخ‌الاسلامی گفت: مولف همواره با در نظر گرفتن خیلی از مسائل متن را می‌آفریند و تلاش می‌کند آن را به خواننده منتقل کند اما در متون هوشمند با متونی مواجه هستیم که کامل نیستند و خواسته مخاطب می‌تواند آن را تغییر دهد. از سوی دیگر مولف، خالق عواید متن است و عرصه‌ای را پیش روی مخاطب می‌گشاید و بعد ازآن خواننده، خالق واقعی متن است.
وی افزود: با توجه به عمق تغییرات و گستره استفاده از اپلیکیشن‌ها، ما از نظر آکادمیک نیازمند پژوهش میدانی و تامل نظری هستیم. همچنین در این حوزه نیازمند بازبینی فرایند خواندن در ادبیات کودک و پژوهش تربیتی در دانشگاه‌هاهم هستیم.
لزوم طبیعی سازی بازار کتاب کودک
مهدی حجوانی، نویسنده کودک و نوجوان به عنوان دیگرسخنران این همایش گفت: بازار کتاب کودک به عنوان عاملی تعیین‌کننده و مغفول در حوزه ادبیات کودک محسوب می‌شود و لزوم شناخت مخاطبان علمی، آموزشی در این حوزه کاملاً مشخص است. فاصله سنی بین پدیدآورندگان کتاب کودک و مخاطبان این حوزه زمینه‌ای مناسبی برای مغفول ماندن شناخت مخاطب ایجاد کرده است.
وی افزود: مسئله‌ای که با آن روبه رو هستیم خلق آثار قوی است که در این صورت دغدغه‌ای برای پیدا کردن مخاطب وجود ندارد. وقتی کار قوی باشد مخاطب خاص خودش را پیدا می‌کند.
حجوانی گفت: باید پرسید آیا در سطح جهان هم بخش مخاطب‌شناسی تا این اندازه اهمیت دارد یا اینکه بازار طبیعی کتاب که در آن رقابت درست و سالم وجود دارد برقرار است و فروش کتاب همچون عاملی برای شناخت مخاطب نقشی تعیین‌کننده بازی می کند؟
این نویسنده گفت: من در پژوهش‌هایی که تا به حال خوانده‌ام، ندیده‌ام که چندان به مساله مخاطب‌شناسی توجه شده باشد چون بیشتر تاکیدات بر روانشناسی کودک است و بیش از حد به کودک درون توجه شده است. در تحقیقات میدانی هم پرهیز شده از اینکه به بحث‌های کودک ساختگی بپردازیم و تلاش شده بیشتر به کودک واقعی بپردازیم.باید توجه داشت که گاهی بچه‌ها پاسخ نادرستی در تحقیقات میدانی به ما می‌دهند. آنها بسیار هوشیار هستند و می‌دانند چه بگویند که گاهی خوشایند بزرگترها باشد.
حجوانی ادامه داد: در واقع بازار طبیعی کتاب جایی است که مخاطب با میل و تشخیص خود پولی را از جیبش دربیاورد و هزینه کند برای خرید کتاب موردنظرش. در این بازار رقابت سالم و امکانات یکسانی وجود دارد اما به نظر می‌رسد ما این بازار طبیعی کتاب کودک را در کشورمان نداریم زیرا مسائل متعددی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به دخالت دولت، حمایت از کتاب‌های خاص، خرید تیراژهای کاذب و رقابت‌های بی‌دلیل دولت با بخش خصوصی، انبوه‌سازی، نظارت پیش از چاپ و ناآگاهی برخی از بزرگترها از ارزش‌های کتاب خوب کودک نام برد.
وی افزود: البته این به معنی حذف کامل بزرگترها از نظارت بر کتاب کودک نیست. تصور حذف بزرگترها ممکن است در مقام شعار ممکن باشد اما در مقام عمل بی‌معنی است، خصوصا این حرف درباره سن پایین کودکان کاملا بی‌معنی است. سخن ما درباره نوع دخالت است.
حجوانی با اشاره به این موضوع که بازار طبیعی کتاب بیشتر به علایق بچه‌ها توجه دارد و کمتر بر نیازهای مخاطب توجه می‌کند گفت: مطالعه در زمینه بازار کتاب کودک راه‌حل قطعی نیست چون به دلیل دخالت عوامل متعدد، این نوع مطالعات نسبی است . ما تا به امروز کمتر پژوهش‌های کتابخانه‌ای داشته‌ایم و بیشتر پژوهش‌ها مبتنی بر گردآوری اسناد کتابخانه‌ای بوده است.
وی افزود: باید به بازار طبیعی کتاب کودک به عنوان عامل مغفول توجه شود. از سوی دیگر لزوم طبیعی‌تر کردن بازار کتاب کودک از طریق تصحیح نوع حضور مخاطب در بازار به وسیله مطالعه تجربی، تجربه کشورهای پیشرفته در گذشته و تلاش برای طبیعی‌سازی بازار کتاب کودک در ایران توجه ویژه ای داشته باشیم.
نخستین همایش دوسالانه «ادبیات کودک و مطالعات کودکی (ادبیات؛ کودک دیروز، کودک امروز)»، با حضور جمعی از نویسندگان و تصویرگران ادبیات کودک و نوجوان، در محل حسینیه ارشاد درحال برگزاری است.
حذف دانایی و ترویج آگاهی کاذب
زری نعیمی، سردبیر نشریه عروسک سخنگو هم در ادامه این نشست، در سخنانی کوتاه انتقاداتی به روند نگاه به شخصیت کودک در کشور وارد کرد وگفت: همانگونه که می دانید یکی ازنوجوانان با دغدغه آموزش که کودکی دشواری را پشت سر گذاشته، جایزه صلح نوبل را دریافت کرده است و ماهم امروز در حال برگزاری همایشی به نام ادبیات کودک دیروز، کودک امروز هستیم اما هیچ نام و نشانی از این اتفاق بزرگ را شاهد نیستیم.
وی با اشاره به شخصیت ملاله یوسف زی به عنوان شخصیتی ازکشوری مسلمان گفت: امیدوارم یقین من ابطال شود که شورای کتاب کودک و این همایش طبق سنت پیشین خود از کنار این واقعه بزرگ و کتاب‌هایی که در این زمینه درحوزه کودک منتشر شده بگذرد.
وی ضمن انتقاد از روش شورای کتاب کودک در برخورد با جهان واقع و تلاش برای دستیابی به رویکردی قابل قبول تر گفت: کودک امروز در دنیای سرپا وحشت، بی‌رحمی و خشونت زندگی می‌کند و با آن درگیر است اما شما می‌خواهید در ادبیات، دنیای سرشار از شیرینی و نشاط برایش بسازید، برای همین هم همه عناصر و شخصیت‌ها و حوادثی که دنیای پاستوریزه آرام و خوشبخت را زیر سوال می‌برد حذف می‌کنید و نادیده می‌گیرید تا ادبیات کودکمان مصداق کامل و مطلق همه چیز آرام است باشد.
نعیمی گفت: پرسش من این است که می‌خواهیم کودکانمان را تا کی در دنیای ساختگی محبوس کنیم؟ آیا فکر می‌کنیم با حذف دانایی و ترویج آگاهی کاذب درحال حمایت از کودکانمان هستیم؟
نظر شما