به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) دکتر محقق داماد، در این نشست اظهار کرد: مکتب‌های اخلاقی امروز تعریفی دوجانبه از رابطه انسان ارائه می‌کنند، اما اسلام مکتب خاصی است که از اخلاق‏ تعریفی سه بعدی ارایه کرده است.

مولف کتاب «اخلاق زیست محیطی» با بیان اینکه در اسلام اخلاق با وجوهی سه بعدی تعریف شده است گفت: اخلاق در تعریف اسلام دارای سه بعد است که بالای این اضلاع ثلاثه خداوند قرار دارد. بعدی از نظام اخلاق اسلامی را انسان تشکیل می‌دهد، بعد دیگرش را انسانی دیگر و ضلع آخر آن را طبیعت تشکیل می‌دهد که همان محیط زیست است.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: فردی متخلق نام می‌گیرد که این رابطه سه گانه را تحت نظارت خداوند و منطبق با اخلاق اسلامی رعایت کند و با طبیعت و انسان‌ها رابطه اخلاقی داشته باشد.

وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم گفت: اگر فردی بتواند اینگونه زندگی کند به طور قطع طبیعت با او خوش رفتار خواهد بود.

محقق داماد در ادامه این نشست خطاب به حاضران گفت: اگر انسان طبیعت را مسخر خود قرار دهد قطعاً طبیعت نیز با او به خشم برمی‌آید.

این عضو فرهنگستان علوم با اشاره به کتاب «الهیات محیط زیست» گفت: در این کتاب نیز به محیط زیست پرداخته‌ام و در جایی از آن به روستایی اشاره کرده‌ام که رزق و روزی‌اش از در و دیوار می‌ریخته است اما دست انسان‌ها آن قریه را به فساد اخلاقی با طبیعت، انسان و حیوانات کشانده است‏ به همین دلیل طبیعت بر مردم آن خشم گرفت و زندگی آنها به مضیقه گرفتار شد.

محقق داماد در ادامه نشست بین‌المللی اخلاق محیط زیستی افزود: انسان متخلق انسانی است که زمین را آباد کند. از نظر نظام اخلاق اسلامی این ابعاد سه‌گانه در آن وجود دارد‏ در حالی که در سایر کتاب‌های آسمانی دیگر این نظام سه بعدی اخلاقی دیده نمی‌شود. هرچند مرحوم علامه طباطبائی در کتاب «تفسیر المیزان» به این نظام سه بعدی اشاره کرده است.

نگاهی به کتاب«اخلاق زیست محیطی»
چگونگی تعامل انسان با طبیعت از جمله مسائلی است که زندگی بشر امروز را به چالش کشیده است. اندیشمندان و متخصصان محیط زیست در سراسر جهان در تلاش‌اند تا رفتار مناسب انسان با طبیعت و محیط زیست را به نحوی تبیین کنند که ضمن تضمین بقای انسان بر روی کره خاکی، تنوّع زیستی و زیباشناختی چشم‌اندازهای طبیعی نیز حفظ شود.

در پیشگفتار این کتاب تأکید شده است: بسیاری بر این باورند که حفاظت مؤثر از محیط زیست به چگونگی ارزشگذاری آن ارتباط دارد. آنان معتقدند هنگامی محیط زیست طبیعی از صدمات انسان مصون خواهد ماند که مهارهای مناسب درونی مانع وی از انجام رفتارهای ناشایست با طبیعت شود.

به بیان دیگر، چاره کار در پایبندی به اصول و معیارهای هنجاری مناسب است که بهترین آنها را می‌توان در اخلاق جست‌وجو کرد.

هنجارهای اخلاقی در حفاظت از محیط زیست، تحت مبحث اخلاق زیست‌محیطی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که هدف از آن، شناسائی معیارهای درست و نادرست اخلاقی در رفتار انسان با محیط زیست است.

فصل اول کتاب ضمن بیان تعریف و محدوده اخلاق زیست‌محیطی، به ناتوانی راه‌حلّ‌های به کار رفته در حلّ بحران‌های زیست‌محیطی اشاره می‌کند و با ذکر دلایل این ناتوانی، به اهمیّت و ضرورت طرح اخلاق زیست‌محیطی در مقابله با این بحران‌ها می‌پردازد.

فصل دوم، اختصاص به مبانی اخلاق و اخلاق زیست‌محیطی و ارتباط آنها با یکدیگر دارد.

فصل سوم به کانون‌های ارزش ذاتی و رهیافت‌های ارائه شده در اخلاق زیست‌محیطی ‌پرداخته است. در این فصل، هر کدام از این رهیافت‌‌ها توضیح داده شده‌اند و هر رهیافت از منظر دو پرسش اساسی اخلاق مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

فصل چهارم به‌طور اختصاصی به کانون ارزشی دین محور می‌پردازد و ضمن طرح ضرورت استفاده از سنّت ادیان در تبیین اخلاق زیست‌محیطی، به ایرادهای وارد شده به ادیان ابراهیمی در حفاظت از محیط زیست پاسخ می‌دهد.

در فصل پنجم، اخلاق زیست‌محیطی اسلامی و ویژگی‌های آن بررسی می‌شود و بر مبنای آن، یک رهیافت جدید در اخلاق زیست‌محیطی با نام خودبوم‌شناسی معرفی و شرح داده شده است.

در نهایت، فصل ششم کتاب به جمع‌بندی و ارائه چند رهنمود، به منظور انجام پژوهش و آموزش پیرامون اخلاق زیست‌محیطی، بر مبنای رهیافت خودبوم‌شناسی پرداخته است. ‌

این اثر به همت موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و با همکاری انجمن حکمت و فلسفه ایران به قلم احمد عابدی سروستانی، منصور شاه ولی، سیدمصطفی محقق داماد و با ویراستاری شهین اعوانی منتشر شده است.

نخستین نشست بین‌المللی اخلاق زیست محیطی، امروز در محل سالن همایش‌های بین‌المللی سازمان محیط زیست برگزار شد.

*در این باره بخوانید:
- بررسی دو کتاب زیست محیطی آیت الله محقق داماد/اینجا
- تاکید بر دیدگاه سه بعدی نظام اخلاقی محیط زیست/ قدردانی معاون رئیس جمهوری از 2 کتاب آیت الله محقق داماد/اینجا