استغنا از فاعل
یکی از پدیده‌های قابل توجه مربوط به اسالیب بیان در قرآن پدیده «استغنا از فاعل» است، پدیده‌ای که در کتب و پژوهشهایی که در اختیار داریم در ابواب مختلف و پراکنده از یکدیگر پخش شده و راز نهفته در چنین استغنایی را به دست نمی‌دهد.
شما در علم صرف کیفیت بنای فعل بر مجهول و صیغه‌های مطاوعه و در علم نحو نیز احکام نایب فاعل را می‌خوانید. اما پاسخ این سوال که چرا فاعل حذف شده و فعل مجهول آمده موضوعی دیگر است که آن را در علمی دیگر می‌یابید و آن، علم معانی است که بکلی از علم اعراب جدا شده و بدین ترتیب اعراب، که در اصل از صمیم معنا و محتواست، تنها به صورت یک صناعت درآمده است؛ علاوه بر این در علم بیان نیز مسئله اسناد مجازی فعل به غیرفاعل را مطالعه می‌کنید.
اما در این جا ـ تا آنجا که من می‌دانم ـ کسی از علمای زبان عرب تلاش نکرده تا این مباحث پراکنده و از هم گسسته مربوط به پدیده استغنای از فاعل را در جایی گردهم آورد و بدین وسیله سری را آشکار سازد که با وجود آن، بی‌نیازی از فاعل حاصل می‌گردد و فعل، از طریق بنای بر مجهول یا مطاوعه و یا اسناد مجازی به غیرفاعل اسناد داده می‌شود. چنان که من یافته‌ام پدیده استغنای از فاعل در بیان قرآنی، در هر جا که سخن از قیامت است عمومیّت دارد.
صفحه 257/ اعجاز بیانی قرآن/ عایشه عبدالرحمن بنت الشاطی/ ترجمه حسین صابری/ شرکت انتشارات علمی و فرهنگی/ چاپ سوم/ سال1391/ 632 صفحه/ 15000 تومان
سه‌شنبه ۱۲ آذر ۱۳۹۲ - ۱۴:۰۰
نظر شما