به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دومین نشست علمی «بررسی گذشته و آینده میراث فرهنگی و باستانشناسی» با حضور ناصر نوروززاده‌چگینی، باستانشناس و کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، حکمت­‌الله ملاصالحی، دانشیار دانشگاه تهران و سردبیر مجله باستانشناسی، جلیل گلشن، معاون پژوهشی اسبق سازمان میراث فرهنگی و مدیر اسبق موزه ملی ایران، میرعابدین کابلی، پژوهشگر باسابقه باستانشناسی و سیاوش صابری، مدیرکل پیشین دفتر حفظ و احیاء بناها و محوطه‌­های تاریخی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سه‌شنبه (یکم مردادماه) در باشگاه دانشجویان دانشگاه تهران برگزار شد. 

ضعف سازمان میراث فرهنگی خلأ انتشارات را رقم زد
ناصر نوروززاده‌چگینی در این نشست درباره وضعیت انتشارات حوزه میراث فرهنگی از سوی سازمان میراث فرهنگی، ‌صنایع دستی و گردشگری گفت: ضعف عمومی سازمان، انتشارات را نیز ضعیف کرد. از سوی دیگر انتشار کارهای علمی سطح بالا کاهش یافت و به‌جای آن انتشارات به سوی چاپ کارهای تبلیغاتی رفت از این رو خلأ انتشارات و مجله‌های پژوهشی در سازمان بسیار به‌چشم می‌آید.

این کارشناس پیشکسوت میراث فرهنگی درباره رسانه‌ها و نقش آن‌ها در حوزه میراث فرهنگی بیان کرد: میراث فرهنگی تنها آثار جلوی چشم نیستند بلکه طیف گسترده‌ای از میراث فرهنگی مادی و معنوی به‌شمار می‌روند. در دیگر شهرهای ایران اتفاق‌های عجیبی، مثل تخریب تپه‌های باستانی و قطع درختان می‌افتد که خبرهای آن به هیچ‌کجا نمی‌رسد و این خبرنگاران هستند که می‌توانند با ارتباط‌هایی که دارند مسوولان را از این مسایل آگاه کنند. تخریب این آثار، تاثیر غیرقابل جبرانی در زندگی مردم می‌گذارد.

این باستانشناس با بیان این سوال که افراد تاثیرگذار در جامعه تا چه میزان از حوزه میراث و فرهنگ اطلاع دارند؟، اظهار کرد: نباید نسبت به تخریب میراث فرهنگی منفعل باشیم و این انفعال دوسویه است. یعنی هم مسوولان و هم خبرنگاران به‌عنوان افرادی که جامعه را مطلع می‌کنند باید از هر راهی که می‌توانند چنین مسایلی را برای مردم مطرح کرده و خبررسانی را به مسیر واقعی بازگردانند.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی درباره ثبت جهانی آثار گفت: ثبت جهانی آثار بی‌شک مزیتی به‌شمار می‌رود که به ارتقای سطح عمومی و امکان حیات اثر در ذهن مردم کمک بسیاری می‌کند اما چنین فعالیت‌هایی نباید وسیله‌ای برای تبلیغات باشد و ما را از وظایف‌مان نسبت به آن اثر دور کند. متاسفانه معمولا پس از ثبت ملی یا جهانی آثار ، مرکزی برای ادامه روند فعالیت‌های آن به‌صورت جدا کاری نمی‌کند و حریم حفاظتی آثار نقض می‌شود و امکانات حمایتی به وجود نمی‌آید.

انتشارات در سازمان میراث از مهم‌ترین ضروریات است
حکمت‌الله ملاصالحی نیز در این نشست با بیان این‌که انتشارات از مقتضیات و ضروریات اصلی سازمان میراث و جامعه باستانشناسان است، گفت: هر کاوش باستانشناسی تنها یکبار رخ می‌دهد و تمامی امکانات در این مسیر قرار دارد. انتشار گزارش‌ها از مهم‌ترین فعالیت‌های این سازمان به‌شمار می‌رود که متاسفانه از مهلک‌ترین ضربه‌های سازمان میراث درهم شکستن انتشارات بود.

این باستانشناس با اشاره به این‌که مشکلاتی که در فضای میراث فرهنگی وجود دارد ناشی از نداشتن خودآگاهی فرهنگی و تاریخی است، اظهار کرد: در سال 1984 دولت یونان تصمیم به ساخت مجتمع کشتی‌سازی در منطقه تاریخی «مسینیا» می‌گیرد که با مخالفت باستانشناسان، کارهای کارشناسی آن انجام می‌شود تا محل مناسب دیگری برای آن پیدا کنند یا هنگامی‌که در یکی از بخش‌های یونان زلزله آمد باستانشناسان آن را دوباره بازسازی کردند به‌گونه‌ای که کمترین خسارت به میراث فرهنگی وارد شود.

تعطیل و ضعف روزبه‌روز نشریه‌های سازمان 
جلیل گلشن در این نشست با اشاره به وضعیت انتشارات میراث فرهنگی در کشور بیان کرد: انتشارات ماحصل فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی هر دستگاهی است. طی این سال‌ها بیش از 30 عنوان کتاب بدون در نظر گرفتن مجله‌ها و دیگر نشریه‌ها به‌چاپ رسیده‌اند اما متاسفانه روز به روز این وضعیت بدتر شده است. نشریه «نامه پژوهشگاه» به کلی تعطیل شد. «اثر» با آثار بسیار ضعیفی منتشر می‌شود و اطلاع‌رسانی و توزیع آن نیز چشمگیر نیست. نشریه «میراث ملی» نیز به‌ندرت و با تاخیرهای طولانی‌مدت به‌چاپ می‌رسد.

معاون پژوهشی اسبق سازمان میراث فرهنگی با اشاره به ارتباط رسانه‌ها با سازمان میراث بیان کرد: متاسفانه در دوره‌های اخیر ارتباط رسانه‌ها با سازمان میراث فرهنگی قطع شده و مدیران و مسوولان این سازمان اجازه مصاحبه نیز نداشتند. دستگاه‌های فرهنگی سیاسی نیستند که نیاز به فیلتر خبری داشته باشند و مخاطب آن‌ها به‌صورت مستقیم مردم هستند. چند سال پیش خبرهایی درباره تخریب آثار گردآوری می‌کردم و هر سه ماه یک‌بار گزارش آن‌ها را برای رییس سازمان می‌فرستادم اما پس از آن، این مساله روبه فراموشی رفت.

مدیر اسبق موزه ملی ایران افزود: رسانه‌ها به‌عنوان کمک‌حال میراث فرهنگی هستند و می‌توانند حضور و واسطی قدرتمند میان مردم و مسوولان این حوزه‌ها باشند چرا که مردم انتقال‌دهنده فرهنگ به‌شمار می‌روند و رسانه‌ها با آگاه کردن آن‌ها درباره مسایلی که رخ می‌دهد بستر مناسبی برای چالش‌های اجتماعی و فرهنگی است و از سوی دیگر نیز رابط مستمر و تنگاتنگ کارشناسان در زمینه‌های مختلف خواهد بود. این ارتباط باعث شکوفایی هر چه بیشتر جامعه می‌شود.

سازمان‌های مردم‌نهاد ستون اصلی انتشارات میراث فرهنگی‌اند 
میرعابدین کابلی در این نشست با اشاره به چند و چون وضعیت نشر در سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: اگر منظور از انتشارات کتاب باشد در مجموع کتاب‌هایی منتشر شده اما مجله‌های سازمان تعطیل شده‌اند. باید به این نکته توجه کرد که فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن)ها که از سوی دانشجویان و دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد، بسیار بااهمیت و ستون اصلی انتشارات میراث در این دوره به‌شمار می‌رود.

این کارشناس باستانشناسی افزود: متاسفانه با تصویب قانونی خواسته شده تا اعضای هیات‌های علمی مجله‌ها درجه دکترا داشته باشند و این امر باعث رواج مدرک‌گرایی شده در حالی که سال‌ها در سمت‌های مختلف با مدرک لیسانس فعالیت کردم و مدرک دلیل بر بی‌سوادی و ناآگاهی شخص نیست. متاسفانه مدرک‌گرایی به‌شدت در این دوره ترویج شد و با نیروهای بسیاری روبه‌رو هستیم که از سواد لازم برخوردار نیستند.

این پژوهشگر باسابقه باستانشناسی با اشاره به جایگاه رسانه‌ها در جامعه گفت: از روزنامه‌نگاران می‌خواهم تا بیشتر درباره میراث فرهنگی بنویسند و مانند ورزش که توجه بسیاری به آن می‌شود به فرهنگ و بازگشت دوباره به این امر در جامعه توجه داشته باشند.
 
وی افزود: متاسفانه تعرض به جنگل‌ها، دریاچه‌ها، مسایلی مانند دریاچه ارومیه و پریشان و در حال حاضر مساله هیرمند در حوزه‌های میراث فرهنگی و محیط زیست نتایج وخیمی برجای می‌گذارد. شوروی نیز با خشک کردن دریاچه آرال سعی کرد تا کشت پنبه را افزایش دهد و به این مساله نیز نایل شد اما خشک شدن دریاچه، بادهای منطقه‌ای که همراه با آن‌ها نمک دریاچه را با خود می‌آورد باعث بروز ناراحتی بیماری‌هایی مانند سرطان شد. درباره دریاچه ارومیه نیز باید نگران مردم آذربایجان و کردستان باشیم.

ارتقای آگاهی مردم، عامل ایجاد سوال در ذهن مردم است
سیاوش صابری نیز در این نشست با اشاره به اهمیت ارتقای سطح آگاهی‌های عمومی مردم گفت: رسانه‌ها سطوح مختلفی از آگاهی را در مردم تقویت می‌کنند و به‌سبب آن، سوال‌هایی در ذهن مخاطب ایجاد کرده و باعث تعمق و تفکر و از سوی دیگر دلیل‌یابی و تعمیم مسایل می‌شوند. به‌طور مثال در مساله ساخت سد سیوند، افکار عمومی متوجه مساله رطوبت و تاثیر آن بر آرامگاه کوروش شد و در سدسازی‌های بعدی افکار عمومی به این مسایل توجه بیشتر نشان دادند یا معماری آثار و سهم آن در فرایند ثبت ملی یا جهانی آثار از دیگر مسایل مورد توجه مردم به‌شمار می‌رود.

مدیرکل پیشین دفتر حفظ و احیاء بناها و محوطه‌‌های تاریخی، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بیان کرد: رابطه بین آن‌چه مردم نسبت به فرهنگ می‌اندیشند وابسته به اطلاعاتی است که از رسانه‌ها دریافت می‌کنند. گوشزد کردن تکالیف مسوولان به آن‌ها از دیگر کمک‌های رسانه به حوزه فرهنگ یا دیگر حوزه‌هاست. میراث فرهنگی به‌عنوان علمی میان‌رشته‌ای این توانایی را دارد که در میان صفحه‌های دیگر روزنامه‌ها نیز حضور داشته باشد و نگاهی چند وجهی به آن شود.

این باستانشناس درباره ثبت جهانی آثار نیز گفت: ثبت یک اثر در فهرست جهانی همیشه عاقبت خوبی ندارد. بدین‌معنا که شناسنامه‌ای کردن یک اثر بیانگر معرف به جهانیان است و  مساله بسیار مهمی به‌شمار می‌آید اما تکلیف همگان را نسبت به آن بسیار زیاد و پیچیده می‌کند. از سوی دیگر رسانه می‌تواند به تولید ایده‌ها برای ثبت فرهنگ‌ها در تعاملات جهانی نقش عمده‌ای را ایفا کند.

دومین نشست علمی «بررسی گذشته و آینده میراث فرهنگی و باستانشناسی» با پرسش و پاسخ از سوی خبرنگاران به پایان رسید.