به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، کتاب «نقدها و نوشته‌ها درباره تئاتر» نوشته رولان بارت با ترجمه مازیار مهیمنی وارد بازار کتاب شد.

این کتاب شامل ۶۲ متن از ۹۴ متنی است که بارت در طول حیاتش درباره تئاتر نوشت. این نوشته‌ها برای نخستین‌ بار در سال ۲۰۰۲ میلادی در قالب یک مجموعه منتشر شد. عمده این متن‌ها در طول دهه ۵۰ قرن گذشته میلادی و در نشریه «تئاتر مردمی» که بارت خود‌ یکی از بنیانگذاران آن است، به چاپ ‌رسیده بود. تئاتر نقشی کلیدی در حیات فکری بارت داشت و به تعبیر خود او ، تئاتر در چارراه آثارش ایستاده است. 

به‌زعم ژان-لو ریوی‌یر گردآورنده کتاب، «در این مجموعه می‌توان بنیان‌های اندیشه‌ای را یافت که در حال شکل‌گیری‌ است و نیز گزارشی را از دوره‌ای سخت مهم در تئاتر فرانسه، و سرانجام تاملی ژرف را درباب خود هنر تئاتر.»

«نقد به شکل واقعی بیشتر در آثار تئاتری بارت به چشم می‌خورد.» این نکته را مهيمنی مترجم کتاب در گفتگو با «ایبنا»‌ بیان می‌کند. او که خود در ابتدای ترجمه فارسی کتاب مقدمه‌ای جامع و خواندنی نوشته درباره پاری مضامین کلیدی اندیشه بارت که در نوشته‌های تئاتری و دیگر نوشته‌های او جاری است، معتقد است بارت در سایر نوشته‌ها بیشتر به ساحت «نظریه» و نظریه‌پردازی میل می‌کند، اما در نوشته‌های تئاتری، چون بسیاریشان درباره نمایشی خاص، نوشته شده‌اند، می‌توان نقد عملی را مشاهده کرد. گرچه در اینجا نیز چنان‌که پیش‌تر گفته شد از حوزه نظریه برکنار نمی‌ماند و متون او باز هم به‌سوی نظریه‌پردازی میل می‌کنند.

مهيمنی جوهره متون تئاتری بارت را «حرکت از غیاب به حضور»‌ می‌داند. غیاب و حضور دو مضمون کلیدی اندیشه بارت هستد که در تمام آثار او و تا واپسین نوشته‌هایش گسترش یافته‌اند. به گفته مهيمنی: «میان علاقه بارت به تئاتر و اسطوره‌ستیزی او پیوندی ناگسستنی وجود دارد: تئاتر جای نگاه است، درحالی که اسطوره برتری نگاه را بی‌اعتبار می‌کند».

بارت که احتمالا بسیاری او را با نظریه مشهور «مرگ مؤلف» - که تکانه‌ای عظیم در حوزه نظریه و نقد ابی ایجاد کرد-‌ می‌شناسند، یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های ادبی-فلسفی قرن بیستم است. آثار او حوزه‌های مختلف ساختارگرایی، نشانه‌شناسی، اسطوره‌شناسی، نقد ادبی و فلسفه را در بر می‌گیرند.

به گفته مهیمنی: «بارت همانند سایر متفکرانی که از اواخر دهه پنجاه و در طول دهه شصت و پس از آن به عرصه آمدند،‌ نثر بسیار دشوار و دیریابی دارد». این مترجم می‌‌افزاید که در ترجمه متن‌ها گاهی برای فهم‌پذیر شدن مطلب، کمی از سبک بارت فاصله گرفته و برخی جمله‌های بلند او تقطیع شده‌اند، اما فقط تا حدی که وفاداری نسبی به شکل نوشتار او حفظ شود. میان وفاداری تام به سبک بارت و یکسر نامفهوم ماندن متن، و کمی عدول از سبک او برای مفهوم شدن متن‌ها، مهیمنی راه دوم را برگزیده و از آن دفاع می‌کند. او وسواس زیادی در ترجمه دارد و کار ترجمه این کتاب با حدود پنج ساعت کار در روز،‌ نزدیک به دو سال زمان برده است.

ترجمه ۳۲ متن باقی‌مانده بارت درباره تئاتر که در این مجموعه نیامده‌اند، ‌از برنامه‌های بعدی میهمنی است؛ اما در حوزه تئاتر او دو کتاب هم از هانری گوهیه متفکر و منتقد برجسته فرانسوی، در دست ترجمه دارد که همچون کتاب حاضر، بناست در مجموعه «تئاتر امروز جهان» نشر قطره به چاپ برسند. به اعتقاد مهيمنی در عرصه نظریه و فلسفه تئاتر کمبود‌های جدی داریم و نیاز است تا آثار نظری تئاتر بیشتر ترجمه شوند. مهيمنی از دانشگاه سوربن جدید فرانسه دکترای ادبیات تطبیقی دارد و عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا است.

ترجمه مقالات تئاتری بارت قطعا یکی از مهم‌ترین اتفاقت نشر در سال جاری است. این کتابی نیست که صرفا بری پژوهشگران، فعالان و علاقه‌مندان تئاتر پراهمیت باشد، بلکه برای هرکسی که در گستره‌ی وسیع هنر،‌ ادبیات و به‌طور کلی فرهنگ مطالعه می‌کند،‌ کتابی بسیار مهم است که می‌تواند چشم‌اندازهای نویی را به روی خواننده‌اش بگشاید و همچنان‌که ژان-لو ریوی‌یر در پایان مقدمه‌اش می‌نویسد: «این نوشته‌ها نه "امروزی‌"اند نه "دیروزی"، بل آثاری هستند همواره نابه‌هنگام!» اما تاسف‌بار است که شمارگان این کتاب تنها ۵۵۰ نسخه است!

«نقدها و نوشته‌ها درباره‌ی تئاتر» نوشته رولان بارت و ترجمه دکتر مازیار مهيمنی است. این پنجاه و چهارمین کتاب از مجموعه «تئاتر امروز جهان» نشر «قطره» است. کتاب در ۴۷۹ صفحه، با شمارگان ۵۵۰ نسخه و به بهای ۱۲هزار تومان منتشر شده است.