به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب «منهاج الصالحين» آيت‌الله خوئي در قالب رساله عمليه به زبان عربي تاليف شده است و از نظر غناي ادبي، دقت علمي و عمق فقهي در شمار متون فقهي ماندگار جاي مي‌گيرد.

از آنجا كه نسخه نخستين اين اثر فقهي، فاقد مباحث فقهي «باب قضاء و شهادات» و «باب حدود ديات و قصاص» بود، وي تصميم گرفت بر اساس مطالبات فراوان و سوالات مكرري كه از او مي‌شد، اين دو باب را به شيوه فقه استدلالي به رشته تحرير درآورد. از اين رو، كتاب «مباني تكملة المنهاج» به عنوان اثري مرجع براي حوزويان و كتاب درسي براي دانشجويان دانشگاهي منتشر شد. 

اثر كنوني، عمده‌ترين ادله فقهي و مباني علمي هريك از مسايل ابواب قضاء، شهادت، ديات و قصاص را دربر دارد، به‌گونه‌اي كه در مقايسه با كتاب‌هاي استدلالي تفصيلي مانند «جواهر الكلام» مشخص مي‌شود فقيهي مانند آيت‌الله خوئي با علم و آگاهي از تمامي جوانب مباحث فقهي و با گزينش دقيق آنچه را در استنباط نظرات فقهي دخيل و لازم بوده‌اند، در اين كتاب آورده و از مباحث حاشيه‌اي و غير ضروري چشم‌پوشي كرده است. 

«عليرضا سعيد» ترجمه اين اثر را انجام داده و اين كتاب با ديباچه‌اي از «آيت‌الله عباسعلي عميدزنجاني» به تازگي از سوي انتشارات خرسندي منتشر شده است.

دكتر عليرضا سعيد، مترجم اين كتاب با اشاره به اين كه اين نوشتار كه به زبان عربي تاليف شده در شمار منابع درسي رشته حقوق جزا و فقه در مقطع كارشناسي ارشد و دوره دكتراست، مي‌گويد: «به دليل آن كه درك مباحث سنگين اين كتاب براي تمامي دانشجويان به ويژه افرادي كه به زبان عربي تسلط نداشتند دشوار بود، تصميم گرفتم اين اثر را به زبان فارسي ترجمه كنم تا افراد بيشتري بتوانند از مضامين آن استفاده كنند.»

وي پس از انگيزه اصلي خود در بازگردان اين كتاب درباره تفاوت‌هاي اصلي آن با ساير متون اين حوزه عنوان مي‌كند: «علامه خويي در اين كتاب نظرات جديدي را در حوزه فقه استدلالي بيان مي‌كند كه برخي از آنها خلاف آراي مشهور فقهاي ديگر و البته مستدلند. مولف اين كتاب در طرح هر مساله‌اي دلايل نقلي، روايي و قرآني آن را ياد مي‌كند و به همراه دلايل عقلي آن مساله را شرح مي‌دهد.» 

آثار علمي آيت‌­الله خويي را مي­توان به دو بخش تقسيم کرد؛ نخست تقريرات درس خارج وي که توسط شاگردانش جمع­آوري شده­اند و بخش ديگر، آثاري که اين مفسر قرآني آن‌ها را تاليف کرده‌اند.

اين قاضي دادگستري با بيان اين كه اين «مباني تكملة المنهاج» مباني احكام جزاي اسلامي را شرح مي‌دهد، مي‌گويد: «علاوه بر ترجمه اين كتاب، مباحث قوانين آن را با قوانين موضوعه فعلي(قوانين جزاي موجود) مطابقت دادم و در پايان كتاب، اختلافاتي را كه آراي مولف كتاب با مواد قانوني داشت، عنوان كردم تا درك آن براي دانشجويان راحت‌تر باشد.»

وي با اشاره به اين كه براي ترجمه اين اثر دو سال زمان صرف كرده، درباره ديباچه آن كه به قلم مرحوم آيت‌الله عباسعلي عميدزنجاني به رشته تحرير درآمده است، عنوان مي‌كند: «وي از شاگردان علامه خويي محسوب مي‌شد و حضور او را درك كرده بود. زماني كه به وي مراجعه كردم و ترجمه‌ام را ارايه دادم تا مقدمه‌اي بر آن بنويسد، با برخوردي گرم و متواضعانه پذيرفت و در مقدمه خود از مفيد بودن اين ترجمه نيز تشكر كرد.» 

آيت‌الله عميدزنجاني در مقدمه اين كتاب عنوان كرده است: «بي شك تاليف "مباني تكملة المنهاج" با چنين روش ابداعي در شرايطي كه ابواب فقهي آن به دور از عرصه‌هاي اجرايي بوده و استاد در اوج تلاش‌هاي علمي دروس فقهي و اصولي خود درگير پاسخگويي به صدها نفر از فضلاي پوياي راه اجتهاد و مشاغل مرجعيت شيعه در بلاد عربي و اسلامي در حوزه علميه نجف اشرف بوده، اشعار به اهتمام خاص و عنايت ويژه به جايگاه اين كتاب داشته است. اگر در آن زمان چنين اهتمام و عنايتي به وضوح درك نمي‌شد، لكن امروز براي ما فلسفه چنين كار علمي ماندگار و جايگاه بي‌بديل آن واضح و مبين است، گويي استاد به رغم اشتغالات فراوان، نياز آيندگان را مي‌ديد كه در دو عرصه اجرايي و عملي به چنين كتاب موجز و متقني در ابواب قضاء و شهادت و حدود و ديات و قصاص سخت نيازمند خواهند بود.»

مترجم اثر نيز با ارايه مقدمه‌اي كوتاه در معرفي مولف كتاب و جريان عظيمت وي به نجف و زمامداري مرجعيت تشيع، به آثاري اشاره دارد كه اين عالم ديني در حوزه‌هاي گوناگون فقه و فقه استدلالي تاليف كرده و مراكز و موسساتي كه به صورت خيريه يا به شكل علمي ـ پژوهشي در توسعه و راه‌اندازي آنها نقش موثري داشته است.

خوانندگان در نخستين تورق اين كتاب، در مطالعه هر صفحه با چند سطري از متن اصلي و پانوشت‌هاي فراوان مترجم مواجه مي‌شوند كه در اغلب موارد بيش از سه چهارم صفحه را به خود اختصاص داده‌اند. اين امر حكايت از دقت و امانت‌داري مترجم در ارايه متن اصلي كتاب دارد. او با شرح واژگان عربي استفاده شده در متن، ارتباط معنايي آنها و حكم جزايي مساله عنوان شده را توضيح مي‌دهد و احكام جزايي كنوني را همراه با تبيين اختلاف آراي مولف، عنوان مي‌كند.

مترجم مي‌كوشد با ساده‌تر ساختن القاي مفاهيم اين اثر فقهي، درك آن را براي عموم دانشجويان كه مخاطبان اصلي اين كتاب درسي‌اند، تسهيل سازد. از اين رو، با شرح احكام و كيفيت اجراي آنها، قوانين موجود را يادآوري مي‌كند.

نخستين چاپ مجموعه دو جلدي «ترجمه مباني تكملة المنهاج» اثر تاليفي آيت‌الله سيدابوالقاسم با ترجمه «عليرضا سعيد» به تازگي از سوي انتشارات خرسندي منتشر شده است. نخستين جلد اين اثر با شمارگان 1000 نسخه، 358 صفحه به بهاي 70000 ريال و جلد دوم در 427 صفحه به بهاي 85000 ريال روانه بازار كتاب شده‌اند.