به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ملت ایران که سالیان متمادی در بند ذلت گرفتار آمده بودند و از بردگی مدرن رنج می‌بردند، با تمسک به قرآن و عترت معصومین(ع) پرچم قیامی را برافراشتند که با نصرت الهی به فتح انجامید. وزیدن نسیم آزادی، نوید استقلالی پایدار را می‌داد که خوشایند بلوک شرق و غرب نبود و آنان که منافع خود را ازدست‌رفته می‌دیدند، رژیم بعث عراق را تحریک، ترغیب و تجهیز کردند تا با حمله گسترده، نظام نوپای جمهوری اسلامی را ساقط کنند.
 
انقلابیون که هنوز غبار قیام از تن نزدوده بودند با فرمان امام خمینی(ره) با عزمی استوار و همتی ماندگار رو به سوی میادین نبرد کردند. از این میان، تازه‌جوانانی که از پشت میز مدرسه به پشت خاکریزهای خط مقدم شتافتند بیشتر خودنمایی می‌کرد. جعفر یکی از هزاران تازه‌جوانی بود که تحصیل علم را ناتمام گذاشت و با قلبی مالامال از عشق به دین، پای در سرزمین‌های اشغال شده گذاشت. وی در فعالیت‌های انجمن اسلامی مدارس، بسیج، مساجد و فعالیت‌های هنری به سختی تلاش می‌کرد و عشق به ائمه اطهار(ع) را سرلوحه کارهایش می‌دانست.
 
با آغاز جنگ تحمیلی در شهریور 1359 بسیجیان دوشادوش نیروهای مسلح پای به میادین نبرد گذاشتند و جعفر نیز در کسوت بسیجی تحصیلاتش را در سوم راهنمایی ناتمام گذاشت و با رضایت‌نامه جعلی، اولین حضورش را در جبهه‌های حق علیه باطل به ثبت رساند. سختی‌ها و جراحت‌های میادین نبرد تأثیری در علایق بی‌پایان وی نسبت به ارزش‌هایی که از آن دفاع می‌کرد نداشت. مجروح می‌شود ولی دردش را نهان می‌دارد تا موجبات ناراحتی خانواده‌اش نشود. تواضع این مرد بزرگ تنها به آن ختم نمی‌شد، حتی فعالیت‌هایش در جبهه را نیز مخفی می‌کرد به‌طوری که بعدها فهمیده شد در واحد تخریب تیپ ویژه شهدا فعالیت داشته است، اما خود را بیشتر یک خدمه پشت جبهه معرفی می‌کرد تا از آلام والدینش بکاهد.
 
سرانجام تقدیر الهی رقم می‌خورد و در بحبوحه خون و آتش، شهید که وظیفه رزمی‌اش را به پایان رسانده بود و باید به پشت خط نبرد بازمی‌گشت، با اعلام نیاز به‌عنوان تک‌تیرانداز آنقدر در مقابل دشمن ایستادگی می‌کند که به والاترین نیکی می‌رسد. او اعتقاد داشت که مکتوبات، میراث ماندگار آدمی است و ارزنده‌ترین اندوخته‌ای است که از او به جای می‌ماند. در پی این تفکر شهید، هاشم ثانی با نگارش کتاب «به پاکی شبنم»، سعی کرده به اندیشه شهید جامه عمل بپوشاند و مکتوبات، اندیشه‌ها و خاطرات شهید را همچون گوهری مکنون و میراثی ارزنده در قالب اثری ماندگار منتشر کند.

در ادامه گفت‌وگو با هاشم ثانی، نویسنده این اثر را می‌خوانیم.
 
درباره کتاب «به پاکی شبنم» و نحوه شکل‌گیری آن توضیح بفرمایید.
اندیشه شکل‌گیری تدوین مکتوبات شهید جعفر رجب‌زاده به سالیان بسیار دور برمی‌گردد. تقریباً سال1370  یا 1373 طرحی با نام «مشعل شهادت» در بنیاد شهید به اجرا گذاشته شد که هدف آن جمع‌آوری آثار شهدا بود. اولین آشنایی من با خاطرات و دست‌نوشته‌های شهید به همین دوران برمی‌گردد. آثار شهید در عین سادگی درخور اهمیت بود و بویژه خاطراتش خواننده را به درون خود فرو می‌برد. خواسته شهید مبنی بر انتشار آثارش وظیفه‌ای بود که باید محقق می‌شد، اما مشغله کاری و از سوی دیگر سختی کار به لحاظ مخدوش بودن برخی از آثار کار را دشوار می‌کرد. به لطف پروردگار تدوین و تایپ خط‌به‌خط بیش از 500 برگ آثار شهید شروع و در نهایت خواسته شهید اجابت شد.
 
ساختار کتاب «به پاکی شبنم» چگونه است؟
کتاب شامل مقدمه، زندگی‌نامه، یادداشت‌ها، خاطرات، مناجات، دست‌نوشته‌ها و وصایا است و پانوشت‌ها نیز در فصل آخر کتاب آمده است. در ابتدا لازم به توضیح است که نباید انتظار علمی از آثار این شهید گرامی داشت. آثار وی در عین سطحی‌بودن از عمق و در عین سادگی از اخلاص برخوردار است. خاطراتش تابلوی رفتاری و عملی رزمندگان را از در منزل تا دل دشمن به نمایش می‌گذارد و مناجاتش حالات عرفانی شهدا را نشان می‌دهد و دست‌نوشته‌هایش با موضوعات مختلف امیدها و دغدغه‌های وی را به نمایش می‌گذارد و وصایایش دعوت به تقوا، صبر و انقلابی بودن را توصیه می‌کند.
 
در مدت انجام این کار با چه چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟
چالش خاصی وجود نداشت و مشکل اسناد ناخوانا و مخدوش نیز به مرور زمان حل می‌شد.
 
از این کتاب که بگذریم این سؤال مطرح است که چگونه می‌توانیم از زندگی شخصیت‌ها و شهدای انقلاب و دفاع مقدس رمان زندگی‌نامه‌ای بنویسیم و در این عرصه تا چه اندازه می‌توانیم وارد عالم خیال شویم و دست به تخیل بزنیم؟
به‌نظرم تخیل شیوه رمان‌نویسی است و با کار مستند سازگاری ندارد، اما آن‌قدر باید در آن ورود کرد که به چارچوب‌های اصلی زندگی شهید لطمه وارد نکند. باید تخیل را در موضوعات خارج از زندگی شخصی شهید به‌کار برد که عمومیت دارد. زندگی‌نامه‌نویسی تاریخ شخصیت، افکار و عقاید شهداست و باید طوری نوشت که رسم امانت به‌جا آورده شود.
صرف‌نظر از نویسنده، موضوع و ناشر چه عواملی می‌تواند باعث موفقیت کتاب‌ها در حوزه انقلاب و دفاع مقدس شود؟
به‌نظر می‌رسد باید برای هر سلیقه‌ای حرف برای گفتن داشت. در عین رعایت اصول می‌توان در قالب‌های گوناگون مطلب نگاشت و برای سلایق مختلف کتاب به بازار داد. تبحر، قلم توانا، تعهد و امانت‌داری در عین سادگی و به‌دور از پیچیدگی‌های ادبی و از طرف دیگر سهل‌الوصول بودن بازار کتاب که با کمک‌های دولت صورت خواهد پذیرفت و در بودجه دولت لحاظ می‌شود، از عوامل موفقیت کتاب‌ها در حوزه انقلاب و دفاع مقدس می‌تواند باشد.
 
به‌نظر می‌آید کتاب‌هایی که در مورد شهدا نوشته می‌شود، باید از حالت کلیشه‌ای خارج شود. راهکار شما برای رهاشدن از این موضوع چیست؟
باید برای سلایق مختلف، قالب‌های فرهنگی متنوعی اتخاذ کرد. شهدا بهترین هستند و برترین قلم‌های فاخر متعهد باید برای آنان بنویسند. مسلماً علت ماندگاری آثار فاخر منظوم و منثور جهان، قلم شیوای نویسنده و شاعر بوده است.
 
اگر بخواهیم از کلیشه‌ها دوری کنیم، چه نکاتی از زندگی شهید را باید بنویسیم تا برای مخاطب تازگی داشته باشد؟ به نظرتان چه زمانی نویسنده در این مسیر موفق خواهد شد؟
به نظرم کنکاش در زوایای آشکار و پنهان زندگی شهید از روی آثار مستند و کشف شاخص‌ترین حالات و اخلاق وی و شرح آن می‌تواند شهید را به جامعه معرفی کند. یک قلم فاخر ادیبانه با علم به اوضاع اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه دوران شهید می‌تواند بهتر و شایسته‌تر شهید را به جامعه معرفی کند. البته همان‌گونه که توضیح دادم حمایت حاکمیت الزامی است.
 
کمی به تجربه‌های شخصیتان درباره نوشتن در مورد شهدای دفاع مقدس بپردازیم. در مورد زندگی برخی از شهدا چون خانواده‌های آنان بر اثر کهولت سن از دنیا رفته‌اند، فقط با اسناد و پرونده‌های کاغذی روبه‌رو می‌شوید. با این مسائل چگونه برخورد می‌کنید؟
در کار تألیف بخصوص کارهای مستند باید حوصله به خرج داد. اسنادی که برای تدوین کتاب شهید گرامی رجب‌زاده بررسی شد، بالغ بر 500 صفحه بود که بعضاً مخدوش و ناخوانا بود و با صبر و حوصله باید واژه‌به‌واژه آن بررسی و جمله‌بندی می‌شد. گاهی برای یک کلمه ساعت‌ها فکر می‌شد و بعد مفهوم حرف شهید فهمیده می‌شد.