به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، شهاب دارابیان: نشست «اهمیت قصه‌گویی برای کودکان» با حضور فرزانه فخریان‌لنگرودی، زبان‌شناس و مدیر پژوهش و نگارش فیلم‌نامه اداره کل تولیدات نمایش معاونت برون‌مرزی، سیدعالیه قوامی، مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد، احسان رضایی، منتقد، نویسنده، پژوهشگر و کاظمی از پیشکسوتان حوزه قصه‌گویی در برنامه «گفت‌وگوی فرهنگی» رادیو گفت‌وگو برگزار شد.
قصه‌گویی یکی از مهم‌ترین عناصر قلمرو تمدن ایرانی بوده است
فرزانه فخریان‌لنگرودی درباره تفاوت قصه‌گویی و کتابخوانی گفت: وقتی که درباره موضوع فرهنگ صحبت می‌کنیم، دچار یک سری کل‌گویی‌هایی می‌شویم که دیگر به جزئیات نمی‌پردازیم. بهتر است همین‌جا فضای کتابخوانی را از قصه‌گویی جدا کنیم و اتفاقاتی که در کتاب می‌افتد و آن را به سمت صنعتی می‌کشاند از قصه‌گویی جدا کنیم. قصه‌گویی یکی از مهم‌ترین عناصر قلمرو تمدن ایرانی بوده است. متاسفانه کمی نسبت به آن کم‌توجه شدیم.
وی درباره پرداختن جداگانه به قصه‌گویی گفت: ایرانیان، اساسا ملتی هستند که به گفتار و بیان شفاهی علاقه‌مند هستند. این در سابقه فرهنگ ایران و دیرینه کشورمان است. ما خیلی ملت تصویری نیستیم. آن چیزی که از خودمان در طول تاریخ ثبت کرده‌ایم بیشتر در فضای شفاهی بوده است و بیشتر هم از فضای علمی به فضای فرهنگی کشیده شده‌ایم. این برای ما اتفاق مهمی بوده است.
این زبان‌شناس ادامه داد: کتاب به‌عنوان یک عنصر مهم فرهنگی، سایه بر همه این اتفاقاتی که می‌توانسته در حوزه قصه‌گویی و روایت شفاهی رقم بخورد، انداخته است. به عقیده من یکی از رویدادهایی که کمی توانسته این شمع را روشن نگه دارد همین جشنواره قصه‌گویی کانون بوده است. امیدواریم که بعد از چند دوره برگزاری به یک رویداد ملی تبدیل شود. جشنواره قصه‌گویی معمولا محدود به اعضا و همکاران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است؛ البته چند سال اخیر با اضافه شدن چند بخش در جشنواره، افراد دیگر هم اضافه شدند.
قصه محدودیت سنی، طبقه اجتماعی، زمان، قوم و ... ندارد
وی درباره تفاوت قصه‌گویی با کتابخوانی افزود: مسئله مهم این است که قصه‌گویی را از هر اتفاق دیگری باید جدا دانست. درست است که بر مبنای قصه، کتاب جلو می رود؛ اما اتفاق قصه‌گویی یک کُنش از شنیدن و تماشاست؛ هم برای کسی که قصه می‌گوید و هم برای کسی که قصه می‌شنود. قصه‌گویی بر مبنای داستان‌هایی که حتی نوشته هم نشده‌اند در کشور ما قدمت دیرینه دارد. خیلی از قصه‌هایی که در بیان شدن و در قالب قصه روایت شده است، به تازگی مکتوب و در قالب داستان ارائه شده است.
فخریان از پرداختن به صورت مستقل به جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی گفت و افزود: همان‌طور که به جشنواره بین‌المللی فیلم فجر به عنوان یک برنامه مستقل نگاه می‌شود باید به جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم مستقل نگاه شود. جشنواره قصه‌گویی می‌تواند مخاطب گسترده‌تری داشته باشد. متاسفانه هنوز به جشنواره قصه‌گویی دید ملی نداریم. قصه محدودیت سنی، طبقه اجتماعی، زمان، قوم و ... ندارد و می‌تواند همه را مخاطب خودش قرار دهد. بهتر است قصه تنها محدود به جشنواره بین‌المللی نباشد و در طول سال به عنوان یک تفریح یا سرگرمی فرهنگی ببینند. متاسفانه جشنواره قصه‌گویی به کودک و نوجوان محدود شده است.
مدیر پژوهش و نگارش فیلم‌نامه اداره کل تولیدات نمایش معاونت برون‌مرزی از وضعیت هشدار قصه‌گویی در ایران گفت و ادامه داد: قصه‌گویی در ایران در وضعیت هشدار قرار دارد. در صورتی که قصه‌گویی در کشورهای دیگر با برنامه‌ریزی‌های قوی و مدون پیش می‌رود. چنین برنامه‌ای سبب می‌شود هم از قصه‌گویی بیاموزند و هم با کشورهای دیگر ارتباط فرهنگی برقرار کنند. قصه‌گویی تنها محدود به ایران نبوده است اما از یک زمانی به بعد آن را فراموش کردیم.
در ایران محتوا تئوری و نظری درباره قصه‌گویی کم داریم
فخریان درباره نگاه به صورت حرفه و شغل به قصه‌گویی گفت: بهتر است موضوع قصه‌گویی را از بلندخوانی و خاطره‌گویی جدا کنیم. در حوزه مدارس قصه‌گویی با بلندخوانی اشتباه گرفته می‌شود. قصه‌گویی باید توسط یک شخص انجام شود. قصه‌گویی یک فعالیت و شغل مستقل است. متاسفانه در ایران نمی‌بینیم. حال باید دید که چرا چنین حرفه‌ای جز سنت ایران بوده است؟ سنت‌ها از توانایی‌ها می‌آید. در ایران توانایی قصه گفتن داشتیم و از این طریق ارتباط برقرار می‌کردیم و آگاهی انتقال می‌دادیم.
این زبان‌شناس ادامه داد: برای اینکه با بچه‌ها ارتباط بگیریم که صحبت‌های ما را متوجه شوند یا در امر آموزش، قصه‌گویی مسئله بسیار ارزشمندی است که خیلی زود هم جواب می‌دهد. مهارت‌هایی که از طریق قصه‌گویی برای بچه‌ها منتقل می‌شود، بسیار ماندگارتر و دقیق‌تر است؛ چون در محیط مطلوبشان آن را یاد گرفته‌اند. متاسفانه در ایران محتوا تئوری و نظری درباره قصه‌گویی کم داریم؛ اما در قصه‌گویی هم مانند حرفه‌های دیگر نیاز به حرفه‌ایی‌های این حوزه داریم.
مدیر پژوهش و نگارش فیلم‌نامه اداره کل تولیدات نمایش معاونت برون‌مرزی درباره کم‌کاری رسانه‌ها در حوزه قصه‌گویی گفت: متاسفانه در حوزه رسانه و فضای مجازی خیلی به اهمیت موضوع قصه‌گویی پرداخته نشده است. تولید رسانه‌ای و فرهنگی، آیینه جامعه است؛ حال اگر چنین نیست باید در فضای رسانه تدبیری اندیشید که قصه‌گویی در این فضا به عنوان یک عنصر هویتی روزمره ایرانی دیده شود تا این مطالبه نیز صورت بگیرد. حتما نباید قصه‌گویی به روش سنتی باشد بلکه می‌توان در قالب ابزارهای جدید آن را ارائه کرد.
زندگی همه ما سراسر قصه است
سیدعالیه قوامی با ابراز خرسندی از بیست‌وچهارمین دوره برگزاری این جشنواره و همچنین برگزاری آن پس از دو سال کرونایی به صورت حضوری ادامه داد: خوشبختانه از تعداد 56 قصه‌گویی که از کشورهای مختلف آمده‌اند، 6 قصه‌گو از کشورهای هند، مالزی، کلمبیا، ترکیه و لبنان به مرحله پایانی را ه پیدا کردند. شهر یزد از 25 دی‌ماه میزبان قصه‌گویانی از کشورهای مختلف با آیین پایانی بین‌المللی است. در دو روز گذشته شاهد اجرای قصه‌گویان بخش ملی و آیینی-سنتی بودیم. در روزهای آتی شاهد قصه‌های بخش بین‌الملل و زبان اشاره را شاهد خواهیم بود.
مدیر کل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان یزد از همکاری سازمان‌های مختلف برای برگزاری این جشنواره گفت: قصه‌گویی مهم‌ترین ابزار در جهت ترویج فرهگ ملی است. خوشبختانه استان یزد با توجه به زیرساخت کهنی که دارد، فضای مناسبی برای اجرای این جشنواره است. مسئولین در یزد، میزبانی این جشنواره را به خوبی پذیرفته‌اند. پوشش خبری خوبی هم از طریق صداوسیما رخ داده است.
قوامی در اهمیت قصه‌گویی گفت: زندگی همه ما سراسر قصه است و آن چیزی که می‌تواند جریان زندگی را شکل دهد، خیلی از آداب و رسوم و سنت‌های ما را از نسلی به نسل دیگر انتقال دهد، از زبان قصه‌هاست و سینه به سینه منتقل شود. شعاری داریم که می‌گوید: «نباید بچه‌ها با قصه‌ها بخوابند بلکه باید با شنیدن قصه‌ها بیدار شوند.» بچه‌ها، آن چیزی را که باید تجربه کنند، از طریق شخصیت‌های داستان در ذهن‌شان تصویرسازی می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود در ذهن‌شان نقش ببندد.
وی ادامه داد: اهمیت قصه‌گویی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به این دلیل است که از ابتدا به عنوان فعالیت اصلی و اساسی به آن پرداخته شده است و در حال حاضر جشنواره کانون دارای یک مرجعیت علمی است؛ چراکه از نیروهای متخصص استفاده می‌کند، با جریان‌های مختلف به روز قصه‌گویی در جهان ارتباط دارد و بهره‌گیری از آخرین یافته‌های علمی در حوزه قصه و قصه‌گویی باعث شده این مرجعیت حفظ شود.
قوامی از راه‌اندازی بخش‌های جدید در جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی امسال گفت و افزود: نکته قابل توجه در جشنواره امسال، پرداختن به بخش علمی در کنار اجرای بخش‌ها و نشست‌ها دیگر با حضور استادان و متخصصین این امر به کیفیت جشنواره اضافه شده است. در بخش‌های مختلف مقاله، پایان‌نامه، کتاب و ... مورد ارزیابی قرار گرفته و برترین‌های این بخش معرفی شده است. مهم‌ترین بخش در این جشنواره که برای اولین بار اجرا شده است، حضور برگزیدگان در بخش غیررقابتی بوده است. اجرای این دوستان در نقاط مختلف یزد برگزار کردیم.
هوش بچه‌ها در بزرگسالی با قصه‌گویی در کودکی در ارتباط است
احسان رضایی نیز در این برنامه درباره محدود نبودن قصه‌گویی برای سن خاصی چنین گفت: قصه‌گویی یک فعالیتی بوده که در طول تاریخ با بشر همراه بوده است و ما آن را به فراموشی سپردیم. قصه‌گویی در یک قرن گذشته یک محصول گران بوده است. تمام مراحل از آماده‌سازی کتاب گرفته تا تصویرسازی و نگارش آن، تمام این مراحل با دست انجام می‌شد و کتاب کالای گرانی بود. کتابخوانی یک فرآیند جمعی بود و کسی که کتاب را داشت باسوادتر بود و قصه را برای دیگران می‌خواند. فرآیند قصه‌گویی در طول تاریخ با بشر همراه بوده است. حتی در گذشته، قصه گفتن احکام خاصی داشت.
این نویسنده و منتقد ادبی در توضیج نگاه جدی و ویژه‌ای که در کشورهای دیگر به قصه‌گویی می‌شود گفت: در کشورهای دیگر تحقیقاتی درباره قصه گفتن انجام می‌شود. این تحقیقات بسیار سخت است؛ اما دریافتند که هوش بچه‌ها در بزرگسالی با قصه‌گویی در کودکی در ارتباط است و هوش بالا در بزرگسالی ناشی از قصه‌های کودکی است.
قصه‌گویی در کشورهای دیگر به عنوان شغل و حرفه است
در ادامه این برنامه کاظمی که از پیشکسوتان قصه‌گویی است از شرایط قصه‌گویی در ایران گفت و ادامه داد: متاسفانه هنوز در کشور ما در حوزه قصه‌گویی فرهنگ به آن شکلی که دوست داریم پیاده شود، اتفاق نیفتاده است؛ اما قصه‌گویی در کشورهای دیگر به عنوان شغل و حرفه تلقی می‌شود. طی تجربه‌ای که در طول این 27 سال کار قصه‌گویی بدست آوردم، تلاش می‌کنم اتفاقات با قصه همراه کنم؛ چراکه هم درک بهتری به وجود می‌آورد و هم تاثیرگذارتر است.
قصه‌گویی بهترین واسط تربیتی است
وی در پایان با اشاره به بی‌مهری‌ها در حوزه کودک و نوجوان گفت: متاسفانه در حوزه قصه‌گویی به خصوص در حوزه کودک و نوجوان بی‌مهری‌هایی صورت گرفته است. عقیده دارم که کودک و نوجوان، خودش نمی‌تواند صدای خودش باشد و باید بزرگ‌ترها و ما برای آنها صدا باشیم و بتوانیم خواسته و نیاز آنها را برطرف کنیم. قصه‌گویی بهترین واسط تربیتی است و باید با مطالعه آن را پرورش داد.
برنامه کتابی «گفت‌وگوی فرهنگی» به تهیه‌کنندگی رقیه زهرا پرندآور، دستیار تهیه، سمیه حسن‌نژاد و با اجرای شهاب دارابیان هر دوشنبه ساعت 20 تا 21 از آنتن رادیو گفت‌وگو موج اف‌ام ردیف 135.5 پخش می‌شود.
چهارشنبه ۲۸ دی ۱۴۰۱ - ۰۹:۴۵
در نشست «اهمیت قصه‌گویی برای کودکان» عنوان شد؛
هوش بالا در بزرگسالی ناشی از قصه‌های کودکی است/ قصه‌گویی بهترین واسط تربیتی است
احسان رضایی در این نشست گفت: در کشورهای دیگر تحقیقاتی درباره قصه گفتن انجام می‌شود. این تحقیقات بسیار سخت است؛ اما دریافتند که هوش بچه‌ها در بزرگسالی با قصه‌گویی در کودکی در ارتباط است و هوش بالا در بزرگسالی ناشی از قصه‌های کودکی است.
نظر شما