غلامرضا خوش اقبال در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، درباره این اثر گفت: قالیچه‌های بهرام‌شاهی مجموعه دستبافته‌هایی است که روایت‌های آن برگرفته از ماجرای بهرام گور است. در دو اثر مهم ادبیات کلاسیک ایران (شاهنامه فردوسی و هفت‌پیکر نظامی) داستان بهرام آمده است. این شخصیت داستانی الگوی بافت قالیچه هایی است که بر اساس متون ادبی، نقشه آنها طراحی شده است و از آنها در اینجا به نام قالیچه‌های بهرام‌شاهی یاد می‌شود.

وی افزود: در فرهنگ دستبافته‌ها و استفاده از سنت نقوش تصویری، در صورتی که از داستان‌های ادبی گرفته شده باشد معمولاً روایتی خاص و فراگیر تکرار می‌شود. اهمیت نقش بهرام شاه که یا در قصر همراه شهبانوها است و یا در شکارگاه و یا برای گریز از نامرادی روزگار راهی بیابان می‌شود و با چوپان ملاقات می‌کند از موضوعات ادبی است که بسیار مورد توجه طراحان و خالقان فرش دستباف بوده است. اوج بافت قالیچه‌های بهرام‌شاهی به دوره قاجاریه بازمی‌گردد و هفت پیکر نظامی الگوی خلق این آثار هنرمندانه است.

به گفته خوش اقبال، دلایل بسیاری در شکل‌گیری نقوش این قالیچه‌ها وجود دارد که برگرفته از مولفه‌های اجتماعی و فرهنگی موجود در زمانه خود و نیز نگرش کلی نسبت به رفتار شاهانه بهرام در بازخوانی رفتارهای شاه مملکت با این شخصیت تاریخی و اسطوره‌ای است. بهرام شاه در فرهنگ نوشتاری ایران با مجموعه‌ای از داستان‌هایی عاشقانه و حماسی در بزم و رزم شخصیتی شناخته شده است.

این پژوهشگر ادامه داد: در مجموعه قالیچه‌های بهرام‌شاهی شعر و تصویر بر روی قالیچه، تاکید بر هویتی ملی دارد. نقش این بافته‌ها در ترکیبی از تصویرگری اشعار فارسی در متن دستبافته، قاب‌های متعددی از ابیات در حاشیه، و کتیبه‌ای در حاشیه و یا متن قالیچه طراحی شده است که به سال تولید، عنوان داستان، و تولیدکننده اشاره می‌کند.

وی با بیان اینکه اندیشه حکیم نظامی شاعر پارسی گوی رمزپرداز سرزمین ایران دستمایه‌ای ارزشمند برای هنرهای ایران، از گذشته تا امروز بوده است، عنوان کرد: یکی از این آثار روایت هفت پیکر و داستان بهرام است که رنگ داستان پردازی و رمزهای عارفانه اش پهنه ادبیات ایران و جهان را درنوردیده است. در این کتاب به درهم تنیدگی هفت پیکر و نقش قالی‌های ایرانی به عنوان هنری کاربردی و تزیینی توجه شده است و به عنوان زبانی کنشگر و یا تابلویی هنرمندانه مورد توجه قرار گرفته است.

خوش اقبال تصریح کرد: این مجموعه در نظر دارد با بازخوانی روایت بهرام گور در هفت پیکر نظامی تا شکل‌گیری دستبافته‌هایی با نقش بهرام در جغرافیای ایران نفوذ و عمق فرهنگ ادبیات ایرانی را در راستای حفظ و نقل داستانی سروده شده در گفتمانی ملی این مهم را یادآوری کند؛ که فرش جولانگاهی برای اندیشه و رخدادهای همگون با زمانه بوده است و از قابلیت این دستبافته کاربردی است که حاوی پیام برای مخاطب، رفاه جامعه انسانی و زیبایی است و همه را یکجا با خود همراه دارد.

به گفته او، نویسندگان در بخش اول بعد از تعریف روایت ادبی در فرش ایرانی به بازخوانی داستان بهرام گور در ادبیات فارسی پرداخته آنگاه اندیشه و قدرت کلام نظامی در هفت پیکر را معرفی کرده‌اند، سپس به بازخوانی داستان بهرام گور و هفت پیکر در ادبیات فارسی پرداخته است، از شاهنامه تا هفت پیکر نظامی و هشت بهشت امیر خسرو دهلوی و منظومه هفت منظر هاتفی هراتی و همچنین هفت اختر عبدی بیگ نویدی شیراز و آسمان هشتم از محمد امین شهرستانی اصفهانی پرداخته اند.

خوش اقبال اضافه کرد: در بخش دوم از میان ده‌ها فرش و قالیچه های دست بافت هنرمندان ایرانی، شانزده قالیچه خاص از دستبافته‌های ایرانی پرداخته‌اند که با عنوان قالیچه‌های بهرام شاهی به روایتی حماسی همراه با داستان‌های بزمی و یا رزمی هنر ایرانی در فرش ایرانی در این کتاب به نمایش گذارده می‌شود؛ این روایات شامل: بهرام در قصر و بهرام در شکارگاه و بهرام گور و شبان است. آنگاه از میان قالیچه های متعدد به عنوان نمونه چندین قالیچه خاص و ارزشمند ایرانی را معرفی و به بازنمایی هنری داستان بهرام در هفت پیکر نظامی در قالیچه ها پرداختند.

«روایت هفت پیکر نظامی بر قالیچه‌های بهرام شاهی» تنها کتابی بود که ۲۰ اسفندماه ۱۴۰۲ در یادروز حکیم نظامی توسط مهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونان فرهنگی و هنری و رییس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران رونمایی شد.

این کتاب که به همت شهدخت رحیم‌پور و غلامرضا خوش اقبال تالیف شده است روایتی جدید از ادبیات به عنوان مادر هنرها با نقش‌مایه‌هایی در فرش ایرانی است. شهدخت رحیم پور متولد ۱۳۶۰ و عضوهیات علمی رشته فرش دانشگاه سراسری اراک و غلامرضا خوش اقبال متولد ۱۳۵۵ دانش آموخته پسا دکتری دانشگاه شیراز در رشته زبان و ادبیات فارسی است.

به گزارش ایبنا؛ کتاب «قالیچه های بهرام شاهی» به همت انتشارات برازمان و همکاری انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران به صورت دو زبانه به زیور طبع آراسته شده است تا علاقمندان و پژوهشگران خارج از ایران نیز از این پژوهش بهره‌مند باشند.